بخشی از مقاله
چکیده:
فرسودگی یکی از مهم ترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی، عدم تعادل و عدم تناسب می شود. بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده ی قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره، تاسیسات، خدمات عمومی و رفاهی، زیر ساخت های شهری، آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی و اجتماعی نازلی نسبت به سایر بافت ها برخوردارند. وجود این مشکلات باعث شده تا در سالهای اخیر به تبع دگرگونی در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی شهرها و نیز مطرح شدن ×نظریه توسعه پایدار شهری، اهمیت بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و مسئله دار دو چندان گردد.
در حال حاضر بسیاری از شهر های کشور با مسئله ای به نام بافت های فرسوده مواجه هستند.این بافت ها یا هسته های قدیمی شهر ها بوده و به مرور زمان دچار فرسودگی و عدم کارایی شده اند و یا دردوران معاصر بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی شکل گرفته و از این رو با مسائل و مشکلات بسیاری روبرو بوده و این مشکلات را به کل شهر نیز تسری می دهند.
به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسائل گریبان گیر این بافت ها کارآمدترین رویکرد را بتوان برای مواجهه با کاستی ها و نارسائی ها اتخاذ نمود. هدف اصلی این تحقیق با توجه به وسعت دامنه مشکلات این بافت ها رسیدن به اهداف توسعه پایدار در عرصه بهسازی این بافت ها می باشد. روش به کارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی است و اطلاعات به دو طریق مطالعات اسنادی و میدانی جمع آوری شده است.
برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار های اتوکد واکسل استفاده شده است.در این پروژه شاخص های عمده چون وضعیت کاربری اراضی،تراکم طبقاتی و کیفیت بنا مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است.
براساس تحلیل های صورت گرفته میتوان نتیجه گرفت در صورت ارتقاء کیفیت سکونت در منطقه از طریق بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده مسکونی زمینه تامین خدمات و فضاهای باز و سبز را درمنطقه فراهم می آورد.حل معضلات بافت های فرسوده که مهمترین معضل منطقه است می تواند نقش مسکونی منطقه را درمحله گلکوب ارتقاء بخشد و مطلوبیت بازار مسکن را در منطقه افزایش دهد. در کنار این معضل اصلی در صورتی که برخی عملکردها و کاربری های با مقیاس شهری در منطقه مستقر شوند زمینه مراجعات بیشتر به منطقه و تاثیر مثبت بر درآمد منطقه را فراهم خواهد آورد. فقدان اینگونه عملکردها باعث مهجور ماندن منطقه و تنزل بیشتر کیفیت مسکونی در آن خواهد شد.
پیشنهادهای اساسی به منظور بهر ه برداری از این قوتها،فرصتها،کاهش ضعفها و تهدیدات در قالب راهبردهای رهگشای مدل SWOT برای بهسازی بافت فرسوده محله گلکوب در متن مقاله به تفصیل بیان میشود که در آنها از مؤلفه های توسعه پایدار شهری بهره گرفته شده است. در بحث توسعه پایدار هدف رسیدن به شهری پایدار است و توسعه شهری در صورتی پایدار خواهد بود که کیفیت بالایی از زندگی را برای تمام ساکنانش ارائه دهد و بدین منظور در راستای ارتقای کیفیت زندگی بر بهسازی با راهبردهای ارائه شده به عنوان راهنمای تصمیمات،عمل برنامه ریزی و ایجاد کننده ارتباط میان عوامل تصمیم سازی،تصمیم گیری و اجرا تأکید شده است.
بیان موضوع:
در حال حاضر در کشور ایران بیش از 67 هزار هکتار بافت فرسوده و نا کارآمد با جمعیت بیش از هشت ونیم میلیون نفر در 383 شهر شناسایی شده است.
این بافت ها به معضلی برای تصمیم گیران،مدیران و مردم شهر های تاریخی بدل شده است.در این بافت ها ارزش های نهفته فرهنگی و مدنی کشور در تنگنای عدم قابلیت بافت برای انطباق با نیاز های زندگی جدید قرار گرفته است.
بافت های فرسوده به علت گذشت زمان وعدم سرمایه گذاری لازم در نگهداری ازآنها با ویژیگی های خاص مواجه هستند که شامل موارد ذیل می باشد. عدم دسترسی به درون بافت-فقدان تاسیسات زیر بنایی مناسب-مشکلات زیست محیطی و بالابودن حجم آلودگی-کمبود امکانات گذران اوقات فراغت-فقر و محرومیت-آسیب پذیری در برابر زلزله-سرانه کم خدمات-جمعیت زیاد-تراکم ساختمانی کم دوام-ناامنی و معضلات اجتماعی.
با توجه به مشکلات متعدد برای بافتهای فرسوده، این مسئله تبدیل به تهدیدی انسانی، اجتماعی و اقتصادی برای شهرها و کلان شهرها شده است. کالبد شناسی ساختاری و عملکردی این بافتها نشان دهنده تجلی مشکلاتی مانند ترا کم و تمرکز جمعیت و فعالیت ها ،افول اقتصادی، افول کیفیت کالبدی، کاهش ارزش های محله ها، افول کیفیت های اجتماعی، شرایط نامطلوب زیست محیطی، دشواری های دسترسی، مشکلات ترافیکی و انحطاط کیفیت های فرهنگی و بصری است که به عنوان یک تهدید جدی برای آینده شهر محسوب میشود
فروپاشی بنیان زندگی شهری هنگامی رخ میدهد که کالبد شهر بدون عملکرد شود و از پاسخگویی به نیازهای آنی و آتی ساکنان خود باز ایستد. این امر که محصول تقابل فضا با زمان است عملاً در بافتهای قدیمی شهرهای کشور ما تحقق یافته و منجر به از هم گسسته شدن فضا های شهری شده است.
محدوده مورد مطالعه در این تحقیق بافت فرسوده محله گلکوب در شیرازکه درمنطفه2 شهرداری شیراز قرارگرفته است. شهر شیراز از لحاظ تقسیمات سیاسی در استان فارس واقع شده است.این شهر به دلیل مرکزیت استان فارس و همچنین مرکزیت خدمات رسانی و خدمات دهی به مناطق جنوب کشور از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد.
به طوری که درچند دهه گذشته شاهد گسترش کالبدی بسیار زیادی بوده است.از آنجایی که به نظرمی رسد گسترش کالبدی شهر شیراز باعث فراموشی بافت های درونی شده وکیفیت محیط شهری در محدوده بافت های قدیمی و میانی درون شهرکاهش یافته است.یکی ازاین محلات،محله گلکوب درقسمت مرکز شهر شیراز است.که به دلیل فرسودگی کالبدی،شرایط زیست و سکونت درآن از تنزل شدیدی برخورداراست.
مسائل اصلی محله عبارت اند از:
-1کیفیت نازل بافت مسکونی و مشکلات ناشی از تراکم زیاد جمعیت، فشردگی بافت مسکونی، نامناسب بودن دسترسی ها و آلودگی محیط زیست براثر وجود فاضلاب در جوی ها و معابر.
-2کمبود شدید خدمات ورزشی،درمانی و فضای سبز.
-3مشکلات تردد و ترافیک ناشی از تبدیل کلیه خیابان های اطراف محله به فضای پارکینگ وسایل نقلیه.
