بخشی از مقاله
چکیده
هدف: خود پنداره نقش مهمی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثربخشی آموزش مبتنی بر مدل هوش چندگانه بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر نارساخوان انجام شده است.
روش: طرح تحقیق، نیمهتجربی از نوع پیشآزمون- پس آزمون با گروه کنترل همراه با آزمون پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیهی دانشآموزان دختر نارساخوان پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهر ایوان در سال تحصیلی 1395-96 تشکیل میدادند. 40 دانشآموز دختر نارساخوان مدرسه اختلالات ویژه یادگیری انتخاب و به صورت جایگزینی تصادفی در گروه آزمایش و گواه - هر گروه 20 نفر - شرکت داشتند. جمع آوری دادهها با استفاده از آزمون خودپندارهی تنسی و مقیاس سنجش هوشهای چندگانه عابدی صورت پذیرفت. همچنین معیار پیشرفت تحصیلی از میانگین نمرات دروس دانشآموزان و با تبدیل بازخوردهای توصیفی به نمرات کمی بدست آمد. جهت تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی - تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر - استفاده شد.
یافتهها: بررسی دو گروه از نظر میانگین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی با استفاده از ابزارهای به کار رفته در مرحله پس آزمون و پیگیری، حاکی از افزایش خودپنداره و پیشرفت تحصیلی در گروه آموزش مبتنی بر مدل هوش چندگانه بعد از مداخله بوده است - . - P<0 001
نتیجهگیری: مطابق با نتایج این پژوهش، با استفاده از مدل آموزشی مبتنی بر هوش چندگانه می توان خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نارساخوان را افزایش داد.
کلید واژه ها: نارساخوان، هوش چندگانه، خودپنداره، پیشرفت تحصیلی
مقدمه
بطور سنتی، آموزگاران کودکان استثنایی بر این عقیدهاند که موفقیت تحصیلی دانشآموزان دارای ناتوانی را میتوان ارتقاء بخشید، اگر راهبردهای یادگیری موثرتر و مناسبتری را اتخاذ نمود. افراد به شیوههای مختلفی یاد میگیرند و تواناییهای مختلفی از خود نشان میدهند. اگر بتوان تواناییها و ترجیحهای یادگیری را بطور کامل گسترش داد، شکاف یادگیری از بین خواهد رفت - . - 1 ناتوانی یادگیری1 به گروه ناهمگنی از اختلالات گفته میشود که دارای مشخصههایی نظیر دشواری در فراگیری و کارکرد گوشدادن، حرفزدن، خواندن، نوشتن و محاسبه هستند - - 2 و به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند: - 1 ناتوانیهای یادگیری تحولی و - 2 ناتوانیهای یادگیری تحصیلی که این دسته خود به سه گروه قابلتقسیم است: ریاضیات، نوشتن و خواندن - . - 3
نارساخوانی که به نام دیسلکسیا2 شناخته شده است، اصطلاحی است که برای کودکانی به کار می رود که علی رغم بهره هوشی طبیعی و آموزش کافی، قادر به خواندن صحیح نیستند - . - 4 به طور خاص نارساخوانی نوعی اختلال در اشتباه کردن کلمات شبیه به هم، حدسزدن کلمات با در نظر گرفتن حروف ابتدا و انتهای کلمات، آیینه-خوانی یا وارونهخوانی کلمات، مشکلات شدید در هجی کردن کلمات، بیمیلی و انزجار از یادگیری خواندن و دشواری در تشخیص جزء از کل می باشد. تقریباً 80 درصد دانشآموزان ناتوان در یادگیری در خواندن مشکل دارند - . - 5
اهمیت مؤفّقّیت تحصیلی دانشآموزان به مطالعات زیادی دربارهی پیشبینیکنندههای تسهیلگر برای دستیابی به این مهم انجامیده است. یکی از این پیشبینیکنندهها، خودپنداره فرد است. تعدادی از مطالعات رابطهی مثبتی را بین خودپنداره3مؤفّقّیت تحصیلی نشان دادهاند - . - 6 خودپنداره را میتوان درک فرد از خودش دانست که در نتیجهی تجربیات فرد با محیط و رابطهی وی با دیگران شکل میگیرد. خودپنداره با عواملی مثل خشنودی از زندگی، علاقه به خود و خودارزشمندی ارتباط دارد و به صورت مجموعهای از گرایشها به خود تعریف شده که توصیف کنندهی نگرشها و رفتارهای خود فرد هستند. هر انسان برداشت و تصوری از وجود خویشتن دارد که می-توان هویت شخصی یا خود نام نهاد. پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که دانشآموزان دارای اختلالات یادگیری از خودپنداره ی ضعیفتری نسبت به همسالان عادی خود برخوردارند - . - 7
پیشرفت تحصیلی4 از مسایل مهمی است که محور بسیاری از پژوهش های آموزشی و روانشناسی قرار دارد و به توانایی آموختهشده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی اطلاق میشود که از طریق آزمون های فراگیری استاندارد شده یا آزمون های معلمساخته اندازهگیری میشود . - 8 - بررسی پیشرفت تحصیلی فراگیران یکی از موضوعات اساسی در ارتقاء کیفیت آموزش است، چون امروزه هدف اصلی تعلیم و تربیت، ایجاد تغییر نه تنهاصرفاً در میزان دانش، بلکه همچنین گسترش تواناییها و ارتقاء مهارت هاست. از جمله نگرانیهای مسئولیتهای تعلیم و تربیت، پیشرفت تحصیلی و جلوگیری از افت تحصیلی میباشد.
در مقابل پیشرفت تحصیلی، افت تحصیلی قرار دارد که بر اساس مطالعات مختلف، تأثیر بسزایی در سرنوشت فرد دارد و هزینهی گزافی به خانواده و جامعه تحمیل میکند درک پیشرفت تحصیلی مستلزم کشف و بررسی تعدادی از عوامل درونی و بیرونی میباشد که شامل عوامل شناختی، اجتماعی و اقتصادی میشود. از این میان، هوش چندگانه جزو عوامل تعیین کنندهای است که از جمله پیشبینیکنندههای مهم مؤفّقیّت میباشند. مطالعات بسیاری رابطهی معناداری بین استفاده از هوش چندگانه و عواملی همچون انگیزش،گرشها،ن عزّت نفس، اشتیاق و مؤفّقیّت نشان دادهاند - . - 9گاردنر هوش را ناشی از تفاوت افراد در فرایند یادگیری می داند و معتقد است که هوش را نمی توان به صورت کلی اندازهگیری کرد، بلکه به صورت بخشهای مشخص قابل اندازهگیری است.
او تواناییهای انسان را به هفت و سپس به هشت تقسیم کرد که شامل: هوش کلامی- زبانی1؛ هوش منطقی- ریاضی2؛ هوش فضایی3؛ هوش موسیقیایی4 ؛ هوش حرکتی- جنبشی5؛ هوش میان فردی6؛ هوش درون فردی7؛ هوش طبیعت گرا8 است - . - 10 تحقیقات مختلف نشان داانده که ابعاد هوش مطرح شده توسط گاردنر با مؤفّقیّت تحصیلی رابطه دارند. برای مثال، ایکیز و کاکر - 11 - دریافتند که دانشآموزان دارای پیشرفت تحصیلی ضعیف، از نظر توانایی کلامی- زبانی، توانایی منطقی- ریاضی و توانایی بینفردی و درونفردی در مقایسه با دیگران در سطح پائینتری قرار دارند.
با توجه به اهمیت موضوعات خودپنداره و پیشرفت تحصیلی و رابطه بین آنها پژوهشگران متعددی تحقیقات فراوانی را در این زمینه انجام دادهاند. از آن جمله الصباح، الصباح - 12 - به این نتیجه رسیده اندکه با افزایش خودپنداره و اعتمادبهنفس دانشآموزان در اجرای وظایف بهتر عمل کرده و در تحصیلات خود به پیشرفت بیشتری دست می یابند. گینز و لیهمن - 13 - دریافتند که استفاده از راهبردهای هوشچندگانه باعث بهبود عملکرد تحصیلی دانشآموزان میشود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر مدل هوش چندگانه بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر نارساخوان شهر ایوان طراحی شده است.
روش پژوهش:
پژوهش حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش، نیمه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون و پس آزمون باگروه کنترل و با مرحله پیگیری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر نارساخوان پایه چهارم و پنجم ابتدایی در سال تحصیلی 95-96 بودند. نمونه آماری، مراجعه کنندگان ارجاع داده شده به مرکز اختلالات ویژه یادگیری بودند. بدین منظور دانشآموزانی که به مرکز اختلالات یادگیری ارجاع داده شدند، با استفاده از آزمون خواندن و نارساخوانی - نما - توسط محقق مورد غربالگری قرار گرفتند که از بین 50 دانشآموز ارجاعی، 10 نفر مؤلفههای حضور در پژوهش را دارا نبودند و 40 نفر باقی ماندند که همه آنها به روش تمام شمار وارد پژوهش
