بخشی از مقاله
چکیده
بخش قابل توجهی از شهروندان جامعه را معلولین به خود اختصاص می دهند، بدین ترتیب توجه به ایشان نیازمند عنایت به اقشار و ویژگی آنان است. مطالعات و بررسی میدانی نشان می دهد مواردی همچون عناصر شهرسازی و فضاهای شهری حائز اهمیت است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی در حدود 10 درصد از جمعیت جهان دچار نوعی معلولیت میباشند ،که رقمی قابل توجه است . در سالهای اخیر در اکثر کشورهای دنیا طراحان فضای شهری و ساختمان های عمومی و آموزشی، حسب مورد به لحاظ نیاز مبرم جامعه اقدام به طراحی فضاهایی نموده اند که عملا استفاده از آن ها برای معلولین راحت تر و موجب گردیده تا فعالیت روزمره این قشر از جامعه در محیطهای شهری و ساختمان های عمومی امکان پذیر گردد.
مقاله در پی آن است که در مرحله اول، معرفی فرمها و فضاهای ارتباطی شهری و بررسی حمل و نقل عمومی با رفتار شناسی معلولین حرکتی مشخص شود. سپس مطالعه و شناخت عواملی که بر شکلدهی به مکانهای عمومی موثر میباشد مدنظر است. در این تحقیق در ابتدا با بررسی ضوابط و نگاهی میدانی به روش توصیفی و تحلیلی به وضعیت کنونی شهر تهران در راستای فضاهای شهری جهت استفاده معلولین مواردی را عنوان میکند که بتوان در صدد بهبود وضعیت فضاهای مذکور با کمترین هزینه برای استفاده بهینه معلولن در شهر بکارگرفت. همچنین در مقاله با بررسی علل معلولیت و بررسی نیاز های معلولین، با استفاده از استانداردهای موجود و بررسی شهودی و میدانی، و سپس تحلیلی وضعیت فعلی امکانات شهری برای معلولین و همچنین راهکارها و توجه به مسائلی را عنوان می کند که بتوان سهولت دسترسی و استفاده از وسایل عمومی شهری و خدماتی را به وجود آورد.
مقدمه
این با اهمیت حمل و نقل وجابجایی در محیط شهری و لزوم دسترسی مقدمه ای که رهگشای مسئولین جمهوری اسلامی و ارتباط با حل و فصل مسائل و مشکلات معلولین به ویژه جانبازان و جنگ تحمیلی مطرح و قابل تعمق است. چشم انداز وضعیت شهر در اکثر نقاط کشور ، معماری ساختمانها و رهگذرهای خیابانها ، تقلید از تعمق معماران و شهرسازان کشورهای غربی و ترکیبش با معماری سنتی ایران در بسیاری از موارد یک سو و عدم توجه و یا کم توجهی به وجود توانجویان از سوی دیگر باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای این قشر شده چه از لحاظ روابط و تردد توانجویان و چه از لحاظ تضعیف روحیه اعتماد به نفس و ایمان در این گروه می باشد. در راستای این موضوع باید طرحهای معماری با رویکرد معماری دوستدار معلولین انجام گردد و با بررسی کاستیهای امروز معماری نسبت به معلولین و اصلاح آنان بتوان برابری میان معلولین و دیگر افراد جامعه ایجاد نمود.
موارد تحقیق
فرضیه ها
در امکانات و تجهیزات شهری توجه کمی به معلولین و شرایط آنها شده است. فرمها و شیوه طراحی فضای عمومی شهر بر تعامل معلول با اجتماع تاثیر گذار است.
پرسشهای مساله
آیا در فضاهای شهری تهران جایگاهی برای معلولین وجود دارد؟ چه مسائلی در طراحی شهری و پیش بینی طرح معابر عمومی به معلول کمک بیشتری میکند؟ به چه صورت وضعیت امکانات و معابر را میتوان ارتقا داد؟
اهداف
این مقاله در پی آن است که در مرحله اول، معرفی فرمها و فضاهای ارتباطی شهری و بررسی حمل و نقل عمومی با رفتار شناسی معلولین حرکتی مشخص شود. سپس مطالعه و شناخت عواملی که بر شکلدهی به مکانهای عمومی موثر میباشد مدنظر است. هدف بنیادین این پژوهش در مرحله بعد، بررسی همبستگی بین گونههای مختلف معابر ارتباطی و رفتارهای مختلف معلولین در فضاهای عمومی است. همچنین هدف از مقاله بررسی وضع موجود و توسعه آتی فضاهای شهری برای افراد معلول جسمی – حرکتی در جهت حقوق اجتماعی آنان است. به عبارتی دیگردستیابی به الگوهای مناسب شهری در جهت استفاده معلولین جسمی حرکتی می باشد. اهداف بنیادین پژوهش در مرحله اول، معرفی فرمها و راهکارهایی برای رفتار شناسی معلولین حرکتی میباشد. - نگارنده -
بیان مسله
بشر به محض تولد و حتی دوران جنینی صاحب حقوقی است که انسان صرف نظر از رنگ نژاد و جنس و کیش و قومیت و عقیده و هر موقعیت دیگر میخواهد به آن برسد و کسی آن ها را به او اعطا نمیکند و قانونگذار صرفا به آن ها جنبه عینی داده و ضمانت اجرا می بخشد . اما ناگفته پیداست وضعیت همیشه بدین شکل نیست و گروههایی از افراد همواره به خاطر شرایط و موقعیتی که دارند از دستیابی کامل حقوقشان محروم مانده اند . مانند : کودکان . زنان . اقلیت ها . معلولان . از این نوع هستند . حال اگر کمی دقت کنید
در سطوح مختلف بین المللی که قوانینی در زمینه حقوق معلولین و قوانین شهرسازی و معماری را تدوین نموده است . باید این ها در زندگی واقعی معلولین نمود عینی داشته باشند و آن ها اثر این قوانین را در برنامه های اجرایی و طراحی های معماری و به عبارتی روان بودن طرح ها از نظر دسترسی و غیره مشاهده کنند . در حقیقت زندگی واقعی معلولین در شهر را به بحث و گفتگو میکشد.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی در حدود 10 درصد از جمعیت جهان دچار نوعی معلولیت میباشند ،که رقمی قابل توجه است . در سالهای اخیر در اکثر کشورهای دنیا طراحان فضای شهری و ساختمان های عمومی و آموزشی، حسب مورد به لحاظ نیاز مبرم جامعه اقدام به طراحی فضاهایی نموده اند که عملا استفاده از آن ها برای معلولین راحت تر و موجب گردیده تا فعالیت روزمره این قشر از جامعه در محیطهای شهری و ساختمان های عمومی امکان پذیر گردد .
پیشینه تحقیق
در صورت هنر معماری امروز که چکیده ای از اندیشه انسان هاست، گامی بزرگ در راه توان بخشی، آسایش و استقلال معلولان به شمار می رود. زمانی بنا کامل محسوب می شود که آسایش تمامی افراد جامعه، چه سالم چه معلول را فراهم آورد. چرا که ساختمانها باید پناهگاهی برای جسم و روان انسان باشد، نه اینکه اسباب ناراحتی او را فراهم آورد. - حمید رضا -کریمی - - 1390 "توانبخشی گروههای خاص" .ص - 328 اگر قبل از اجرای هر طرح، مشکلات خاص معلولان را در نظر بگیریم، پس از اجرای طرح، مجبور به صرف هزینه های اضافی برای در نظر گرفتن نیاز های معلولان نخواهیم شد و در عین حال، پاسخگوی نیاز های گروه خاصی از افراد نخواهیم بود. - حمید رضا - کریمی - - 1390 "توانبخشی گروههای خاص" .ص - 328 در زمینه شناخت عوامل تأثیرگذار بر رفتار معلول و استانداردهای معماری در قالب ضوابط توانبخشی وشهری در داخل و خارج از کشور - ایران - مطالعات گستردهای انجام شده است.
در داخل در سازمان بهزیستی و بنیاد شهید امور ایثارگران جهت بهبود سلامت معلولین و جانبازان تحقیقات بسیاری انجام گردیده است. مرکزتحقیقات مسکن و شهرسازی، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولین جسمی – حرکتی مشخص کرده که این موضوع براساس آمار و آزمایشات عملی بدست آمده است. همچنین حمیده امکچی، معلولیت در فضای مختلف را مورد بررسی قرار داده - خبرنامه، نشریهء جامعهء مشاوران ایران. 1373، بهمن؛ شماره. :159 ص. . - 25-22
تعاریف
تعاریف اصلی معلولیت
در مورد واژه معلولیت، تعاریف و تعابیر مختلفی انجام گرفته و برای معلولین نیز مشخصاتی را بر شمرده اند. لیکن طبق آخرین تعریف علمی که توسط سازمان جهانی بهداشت در سال 1981 در مورد معلولیت ارائه گردیده، معلولیت را "ایجاد اختلاف در رابطه بین خود و محیط" تعریف کرده است. - محمد رضا اسد. " - 1385 - تربیت بدنی و ورزش معلولین" .ص - 5
نقص
بر اساس تعریف انجمن بین اللملی توانبخشی نقص عبارت است از فقدان یا غیر عادی بودن دائمی یا موقتی در ساخت یا عمل جسمی و روانی یک عضو. به عبارت دیگر بی نظمی جسمی یا روانی که کاملا قابل تشخیص باشد نقص نامیده می شود مثل قطع عضو و بیماری هایی که بر اثر سیستم اعصاب اثر می گذارد.
