بخشی از مقاله

چکیده

هدف اصلی مقاله ، تحلیل محتوای کتاب بخوانیم دوره ابتدایی در راستای مولفه های آموزش جهانی است . مولفه های این تحلیل شامل آموزش صلح ، آموزش محیط زیست و آموزش سلامت هستند که لازمه تربیت شهروند جهانی در هزاره سوم می باشند. با توجه به اهمیت سال اول دوره تحصیلی دبستان، و اینکه بیشترین زمان دانش آموزان به آموزش این کتاب اختصاص دارد ، کتاب بخوانیم سال اول ابتدایی انتخاب گردید.

روش تحلیل محتوای پژوهش حاضر، آنتروپی شانون بوده و واحد تحلیل نیز صفحات متون، پرسشها، تمرینها وتصاویر بودند. جامعه آماری کلیه بخش های کتاب فارسی بخوانیم دوره اول ابتدایی در سال تحصیلی 1394-1395 ، شامل 10درس بخش نگاره ها ،22 درس در بخش نشانه ها و متون و اشعار روانخوانی می باشد که در مجموع 115 صفحه را شامل می گردد.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که به هر سه مولفه آموزش جهانی شامل: آموزش صلح ،آموزش محیط زیست و آموزش سلامت ، به ترتیب %49/04 ، %28/66 و %22/29 پرداخته شده است و همچنین ، هر یک از خرده مولفه های آموزش های مذکور به صورت متوازن مورد توجه قرار نگرفته و درکتاب به یک نسبت ، مولفه های آموزش جهانی را تحت پوشش قرار نداده است.

مقدمه
کتاب درسی در ایران یکی از مهمترین نقش ها را در آموزش و پرورش ایفا می کند. وجود نظام آموزشی متمرکز که در آن برای تمام کشور یک برنامه ، یک کتاب درسی و یک نظام ارزشیابی در نظر گرفته می شود، مسائل فراوانی را مطرح کرده است که از جمله ی آنها، افزایش بیش از حد نقش کتابهای درسی در ایران بوده است. کتب درسی، یکی از مهمترین منابع یادگیری در نظام های آموزشی هستند و مواد اصلی برنامه درسی مدارس را تشکیل می دهند. پژوهش پیرامون تحلیل کتاب های درسی نیز تلاش ارزنده ای است، زیرا معلمان و دانش آموزان زیادی از آن بهره می برند و این مطالعات در طراحی فرصت های مناسب برای یادگیری دانش آموزان تأثیر گذار است؛

همچنین مطالعه و بررسی کتاب های درسی می تواند ارتباط بین برخی از مشکلات یادگیری دانش آموزان با برنامه درسی را آشکار نماید و کمک کند که مفاهیم برنامه درسی به شکل مناسبی در کتاب های درسی گنجانده شوند

محتوای برنامه درسی از نظر نقشی که در تحقق اهداف ایفا می کند، از اهمیت خاصی برخوردار است. از آن جا که برنامه ریزی، تدوین، تغییر و روزآمد کردن کتب درسی یکی از الزامات نظام آموزشی است، تحلیل و بررسی علمی آن اهمیت خاصی پیدا می کند . این تحلیل به دست اندرکاران و مؤلفان کتاب های درسی کمک می کند تا در هنگام تدوین، گزینش و انتخاب محتوای کتاب های درسی، دقت بیشتری نموده تا ضمن تسهیل یادگیری، زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را فراهم آورند؛ در حقیقت، تحلیل محتوا کمک می کند تا مفاهیم، اصول، نگرش ها، باورها و کلیه اجزای مطرح شده در قالب درس های کتاب، مورد بررسی علمی قرار گیرند

درواقع از طریق تحلیل محتواست که می توان به ویژگی های یک کتاب درسی پی برد و ضعف ها را در محتوای کتاب های درسی شناسایی و معرفی نمود. از سوی دیگر، با توجه به این که نظام آموزش و پرورش ایران از نوع متمرکز است، اغلب وقت کلاس به کتاب درسی اختصاص پیدا می کند و همه آموخته های دانش آموزان بر اساس کتاب درسی سنجیده می شود؛ پس در کشور ما به لحاظ اهمیت و جایگاه کتاب درسی، تحلیل محتوا ضرورت بیشتری پیدا می کند.

محتوا باید به طریقی به نظم درآید که دانش آموزان بتوانند آن را یاد بگیرند؛ نظریه های یادگیری مختلفی وجود دارد که در انجام این کار به بهترین شکل ممکن به ما کمک می کنند. امروزه کتاب درسی در صورتی می تواند تأثیرات بیشتری روی مخاطبان بگذارد که بر اساس نظریات یادگیری جدید مانند شناخت گرایی و ساخت گرایی تنظیم شده باشد و آموزش باز و فعال را میسر سازند

پدیده جهانی شدن از موضوعات بحث انگیز روز جهان به شمار می رود. شاید هیچ پدیده دیگری تا بدین اندازه در ابتدای هزاره سوم توجه اندیشمندان، سیاستمداران، اقتصاددانان و متولیان فرهنگی را به خود جلب ننموده است. پدیده ای که در تصمیم گیریها و فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انسانها نقش تعیین کننده ای داشته و مرزهای جغرافیایی را به حداقل کاهش می دهد، منافع مردم، کشورها را بیش از پیش به هم تنیده میکند و علاوه بر کالا و خدمات، افکار و دانش بشری نیز آسانتر و بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می شود.

چالشهای برآمده از این تحولات از جمله دموکراسی، مشارکت مردمی، تمرکز زدایی، و کثرت گرایی، زمینه نگاهی نو را به آموزش و پرورش فراهم ساخته است . آموزش و پرورشی که قرار است انسان را برای آینده آماده کند . بنا بر همین وظیفه ، باید توانایی روبه رو شدن با چالشهایی را که تحولات کنونی رو در روی نسل حاضر قرار می دهد، داشته باشد

از این رو آموزش این مسائل مستلزم دیدگاهی جهانی نگر بوده و خود منجر به پیدایش نگاه تازه ای نسبت به آموزش یعنی آموزش جهانی می شود . آموزش جهانی بر این مساله تاکید دارد که آموزش باید دانش آموزان را به شیوه ای آماده نماید که بتوانند با حداقل مشکل با نیازهای جدید و پر شتاب و پر تغییری که در آن زندگی می کنند ، کنار بیاید . آموزش های ارائه شده در آنچه آموزش جهانی نامیده می شود باید به دانش آموزان کمک کند تا راه هایی را که از طریق آنها می توانند زندگی خود و دیگر انسانها را در سراسر جهانی غنی سازند ، کشف و به آنها عمل کنند

به طور کلی آموزش جهانی خواستار آن است که یادگیرندگان خود را به عنوان شهروندان جهانی تلقی نمایند به طوری که شهروندان مذکور توانایی مقابله و آشنایی با مسائل جهانی را داشته باشند . سرآمد همه بررسی های انجام گرفته در مورد مسائل مشترک جهانی شامل مسائلی چون افزایش خشونت ، فقر ، نابرابری و تبعیض ، مسائل مربوط به بهداشت جسمی و روانی و نیز رواج بیماریهای خطرناکی چون ایدز ، گسترش آسیب های اجتماعی نظیر سوء مصرف مواد مخدر و بالاخره مشکلات مربوط به محیط زیست می باشد .

در همه این موارد ، لازم است از طریق آموزش به پیشگیری و مقابله با چنین مسائلی پرداخت و لازم است طبق مولفه های آموزش جهانی همه این مسائل در قالب آموزش هایی چون آموزش صلح ، آموزش سلامت و آموزش محیط زیست برای تربیت یک شهروند جهانی در نظر گرفته شود . اهمیت مسائل فوق به حدی است که این موارد باید جایگاه اساسی در برنامه های درسی داشته باشند و به آن ها فقط به عنوان موضوعات درسی اتفاقی نگریسته نشود

اندرسون - 1994 - در مطالعه ای با عنوان »فهم جهانی ، منطقی برای یک چار چوب جهانی «به این نتیجه رسیده است که تعلیم و تربیت در قرن بیست و یکم باید همه کودکان را آماده سازد تا خود را در مقام ساکنان زمین و شهروندان جامعه ی چند فرهنگی در نظر بگیرند تا بتوانند زندگی را در این سیاره پاس دارند و با چالش های جهان نوع بشر مواجه شوند

این مقاله به تحلیل محتوای کتاب بخوانیم دوره اول ابتدایی بر اساس مولفه های آموزش جهانی از جمله آموزش صلح ،اموزش محیط زیست و آموزش سلا مت می پردازد و میزان توجه و نحوه پوشش مفاهیم مذکور در این کتابها را بررسی می نماید تا تفاوتهای موجود بین توجه به مولفه ها را مشخص نماید .

یافته های پژوهش : الف - آموزش صلح :

در بخش اول به معرفی مولفه های "آموزش صلح" می پردازیم که شامل - حکیم زاده،: - 1385 -1 حس همبستگی - مشارکت ، همکاری ، همدردی با دیگران -

-2  فرهنگ گذشت و بخشش

-3 احساس مسئولیت در برابر دیگران -4 شناخت تنوع و تفاوتهای فردی و احترام به شان انسان -5 نفی تمایزات قومی ، نژادی و مذهبی -6 دوست داشتن دیگران می باشد.

جدول شماره - 1 - :میزان مولفه های آموزش صلح

طبق نتایج به دست آمده از جدول شماره 1، توجه به مقوله آموزش صلح دارای بیشترین میزان تکرار و توجه می باشد و هم چنین توجه به امر همبستگی و دوست داشتن دیگران و بحث احساس مسئولیت، در مجموع دارای بیشترین میزان توجه در میان دروس بوده و اشاره به فرهنگ گذشت کمترین میزان را به خود اختصاص داده است.

ب-آموزش محیط زیست :

در بخش دوم به معرفی مولفه های آموزش محیط زیست می پردازیم که شامل :

-1 مشکلات محیط زیست و لزوم حفظ آن -2 حفظ جنگل ها و اهمیت درختکاری-3 اثرات رشد جمعیت و تاثیر آن بر تخریب محیط زیست -4 رعایت حقوق حیوانات -5 نقش و اهمیت حیوانات در زندگی-6  صرفه جویی به منظور کاهش مسایل محیط زیستی می باشد.

جدول شماره - 2 - :میزان مولفه های آموزش محیط زیست

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید