بخشی از مقاله
چکیده
نظام آموزش و پرورش یکی از بسترهای مهم در هر جامعه برای ایجاد، رشد و توسعه ی مهارت های کارآفرینی در افراد محسوب می شود. هدف کلی تحقیق حاضر تحلیل محتوای کتب درسی کار و فناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول از منظر توسعه کارآفرینی است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی و جامعه آماری، کتاب کار و فناوری پایه هشتم در سال تحصیلی 95-96 بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات فرم تحلیل محتوای محقق ساخته در مولفه های کارآفرینی - خلاقیت، تحمل ابهام، استقلال طلبی، توفیق طلبی، کنترل درونی، مخاطره پذیری - درمحدوده متن، تصاویر، کارکلاسی و غیرکلاسی کتاب درسی کار و فناوری پایه هشتم بود. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات مبتنی بر الگوی آنتروپی شانون در 3 مرحله انجام شد، در مرحله اول داده ها به صورت داده های بهنجار شده در آمد، در مرحله دوم بار اطلاعاتی هر مقوله را محاسبه نموده و در مرحله سوم با استفاده از بار اطلاعاتی مقوله ها، ضریب اهمیت هر مقوله محاسبه شد.
نتایج حاصل حاکی از آن بود که درکتاب کاروفناوریهشتم ، مولفه کنترل درونی و توفیق طلبی با ضریب اهمیت - 0/193 - دارای بیشترین توجه و مولفه تحمل ابهام با ضریب اهمیت - 0/136 - دارای کمترین توجه است. با توجه به نقش مهمی که نهاد آموزش و پرورش در تقویت روحیه کارآفرینی در دانش آموزان به عهده دارد، آن چنان که شایسته است در کتاب کاروفناوری هشتم به مؤلفه های کارآفرینی به شکل متعادل توجه نشده است.
-1مقدمه
امروزه شاهد تحولات سریع و شتابان محیط بین المللی و گذر از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی هستیم، همین انر موجب شده تا قدرت فکر و دانش جایگزین تفکر سنتی قدرت بازوشود. از این رو پرورش نیروی انسانی خلاق و نوآور در جهت بهبود کیفیت زندگی انسان ها به عنوان یکی از اصلی ترین اهداف تعلیم و تربیت در جوامع بشری به شمار می آید. اکنون در عرصه جهانی، افراد خلاق، نوآور، مبتکر و فرصت طلب بهعنوان کارآفرینان، منشأ تحولهای بزرگی در زمینههای تولیدی و خدماتی شدهاند که از آنان بهعنوان قهرمانان ملی یاد میشود
رویکرد اکثر کشور های جهان در دهه های اخیر به موضوع کار آفرینی و توسعه آن موجب گردیده موجی از سیاست های توسعه کارآفرینی در دنیا ایجاد شود. لذا توسعه فرهنگ کارآفرینی و ارائه آموزش های مورد نیاز به کارآفرینان، مدنظر کشورها می باشد. تلاش برای مفهوم سازی کارآفرینی از مکاتب اقتصادی شروع شد و توسط روان شناسان و سپس جامعه شناسان و محققان حوزه مدیریت تدوام یافت
به نقل از شریف زاده وهمکاران. - 89 کارآفرینی روند شکل گیری تفکرات، تولید ارزش افزوده از طریق کالا، خدمات یا هرگونه خروجی اقتصادی است که به همراه خود ایده سازی و خلاقیت های ذهنی، فرصت شناسی، ابتکار علمی، پشتکار و سخت کوشی را داشته باشد، فرآیندی که بتواند با استفاده از خلاقیت، چیز نویی را همراه با ارزش جدید، و با استفاده از شناخت منابع و به کارگیری ریسک در زمان مشخص ایجاد نماید
کارآفرینی را فراتر از یک شغل و حرفه، بسان یک شیوه زندگی تعبیر نموده است. از این منظر، برخورداری از ویژگی هایی همانند خلاقیت و نوآوری، عشق به کار و تلاش مستمر، پویایی، مخاطره آمیزی، آینده نگری، ارزش آفرینی، آرمان گرایی، فرصت گرایی، نیاز به پیشرفت، مثبت اندیشی، زیربنا و اساس زندگی کارآفرینانه می باشد. در این شیوه زندگی، شکست مفهومی نداشته و به عنوان پایه ای برای ترقی و موقعیتی برای یادگیری، تکامل برداشت موجود از واقعیت، رسیدن به شناخت بیشتر درباره هدف ابهام آمیز و مصمم تر شدن برای رسیدن به آرمان مورد نظر پنداشته می شود
توسعه منابع انسانی که مسئولیت تأمین و تربیت آن بهعهده نظام آموزشی هر جامعه است، از ارکان اساسی موثر در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر جامعه محسوب میشود. کار آفرین فردی است که فرصت ارائه یک محصول، خدمات، روش، سیاست جدیدوتفکر جدید برای یک مشکل قدیمی را درمی یابد. وی می خواهدپیامد اندیشه، محصول یاخدمات خود رابرنظام مشاهده کند
تجربیات کشورهای صنعتی نشان می دهد کارآفرینی نه تنها امری وراثتی نیست بلکه در بسیاری موارد امری اکتسابی و قابل آموزش که باید از دوران کودکی نسبت به امر آموزش اقدام و بسیاری از مفاهیم را از جمله خلاقیت، نوآوری، خودباوری را طی فرایند آموزش در آنان نهادینه کرد. آموزش کارآفرینی فقط شامل تدریس در زمینه راه اندازی کسب و کار نمی باشد , بلکه شامل تشویق تفکر خلاق، افزایش باور به خودکارآمدی و مسئولیت پذیری نیز می باشد
نظر به این که درعرصه های جهانی ، افراد خلاق و مبتکر، منشأ تحولات بزرگی در زمینه های صنعتی، تربیتی و خدماتی شدهاند، از اواخر قرن بیستم موضوع کارآفرینی مورد توجه محافل آموزشی کشورهای جهان قرار گرفته است
آموزش و پرورش از جمله سازمان هایی است که در هر جامعه ای حساسیتی خاص دارد. این حساسیت بیش تر به این دلیل است که فعالیت داخلی آن در معرض دید همگان بوده و مورد قضاوت عامه ی مردم قرار می گیرد. از سوی دیگر سیر تغییر و تحولات و پیشرفت های اجتماعی نیاز به آموزش و پرورش اثربخش را ضروری می کند
یکی از ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ساحت اقتصادی، حرفه ای و علم وفناوری است که حوزه تربیت و یادگیری کاروفناوری برگرفته ازاین ساحت های تعلیم و تربیت است و در برنامه درسی ملی به صورت تفصیلی به آن پرداخته شده است. حوزه تربیت و یادگیری کاروفناوری اهداف و شایستگیهایی را شامل میشود که در راستای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری و اقتصاد دانش بنیان است. در این راستا میتوان به شایستگیهای مربوط به خلاقیت و نوآوری، کارآفرینی و شایستگیهای محوری همراه با آموزش شایستگیهای فنی اشاره کرد. در حوزه یادگیری کار و فناوری متوسطه اول، تفکر فناورانه، چرخه ایده تا تولید محصول، ابتکار و نوآوری بههمراه فرهنگ کار و تلاش و فناوری آموزش داده می شود - دوراندیش، . - 1395 قلمرو حوزه کاروفناوری شامل چهار دسته شایستگی است:
- 1شایستگیهای محوری غیر فنی دنیای کار؛
- 2 شایستگیهای پایه فنی مورد نیاز نیروی کار حرف و مشاغل گوناگون؛
- 3 - شایستگیهای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات؛
- 4 شایستگیهای مربوط به یادگیری مادامالعمر فنی و حرفهای.
شایستگی های این حوزه در دوره آموزش عمومی بهصورت عینی، تجربی و عمدتادر هم تنیده با دیگر حوزههای تربیت ویادگیری و از طریق کسب تجربه در محیطهای یاددگیری واقعی و متنوع کسب خواهد شد و زمینه هدایت دانش آموزان را با توجه به علایق و تواناییهایشان در مسیرهای تحصیلی، حرفهای و شغلی فراهم میکند
یکی از اهداف اصلی حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری در دوره متوسطه اول، سواد کارآفرینی و فرهنگ کاروتولید می باشد لذا با توجه به اهداف فوق ، سوال اینجاست که آیا به مقوله ی کارآفرینی در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دردوره متوسطه اول، توجه شده است؟
-2 هدف تحقیق
تحلیل محتوای کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول از منظر توجه به مولفه های کارآفرینی
-2-2 اهداف فرعی تحقیق
– 1 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی خلاقیت در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
- 2 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی تحمل ابهام در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
-3 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی استقلال طلبی در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
-4 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی توفیق طلبی در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
-5 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی کنترل درونی در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
-6 تعیین میزان توجه به مؤلفه ی مخاطره پذیری در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول
-3-2 سوال اصلی تحقیق
- میزان توجه به مولفه های کارآفرینی در کتاب درسی کاروفناوری پایه هشتم دوره متوسطه اول تا چه میزان میباشد؟
-3 تئوری و پیشینه تحقیق
-1-3کارآفرینی
کار آفرینی از واژه فرانسوی اینترپرندر1 به معنای "عهده دار شدن"کاری، گرفته شده است. یعنی فردی که خطر راه اندازی کسب و کارجدید را می پذیرد، در واقع کلمه کارآفرین ابتدا در زبان فرانسوی، اوایل قرن شانزدهم مطرح شد و میل2 این کلمه را درسال 1848 از زبان فرانسوی به ادبیات انگلیسی وارد نمود. شومپیتر3 که پدر علم کارآفرینی نام گرفته، بر این باور بود، کارآفرینی به فعالیتهای گفته می شود که افرادی درمیان آحاد جامعه باخطرپذیری، به نوآوری اقدام کنندو بتوانند روش ها و راه حل های جدید جایگزین راه حل های ناکارآمد نمایند، رشد وتوسعه اقتصادی آن نظام میسر خواهد شد
کارآفرینی ابتدا توسط تئوریهای اقتصادی آغاز شد، با خارج شدن کارآفرین از نظریه های اقتصادی وهمراه پررنگ شدن نقش کارآفرینان در توسعه اقتصادی، روانشناسان با هدف تفاوت قاتل شدن بین کارآفرینان با مدیران، به بررسی ویژگی های روانشناختی کارآفرینان پرداختند، پس از آن جامعه شناسان و دیگر اندیشمندان علوم مدیریت به مطالعه کارآفرینی پرداختند
اقتصاددانان به تعاریف کارکردی و ابعاد رشداقتصادی و سودآوری کارآفرینی توجه نموده اند، روانشناسان خصوصیات فردی و روانشناختی کارآفرینان را مورد مطالعه قرار داده اند و جامعه شناسان انگیزه درونی کارآفرین، ابعاد وتبعات اجتماعی کارآفرینی را بررسی می نمایند
کارآفرینی از نظریه های اقتصادی منشأ گرفته و از ابتدای قرن نوزده تا دهه 1960فقط اندیشمندان اقتصادی به آن پرداخته اند و در ادامه، نقش کارآفرینان در توسعه اقتصادی جوامع به شدت موردتوجَه قرار گرفته است. شومپیتر بعنوان فردی پیشرودرزمینه کارآفرینی، ادعا می کند”مفهوم کارآفرینی توانایی شکست خط مشی جاری، نابودی ساختارهای موجود و حرکت دادن سیستم بخارج ازدایره تعادل است.
