بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی حضور نماد های هویت ملی در کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی انجام شده است. نمادهای هویت ملی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته اند،پرچم،سرود ملی،تقویم رسمی، قومیت، ادبیات ملی،اساطیر ایرانی،جغرافیای طبیعی و ملی،مکان های تاریخی ملی،دین،مشاهیر ایرانی،هنر ایرانی و فرهنگ هستند.برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی - شامل: جدول فراوانی،میانگین،رتبه درصدی - استفاده شده است.
با توجه به نتایج مشاهده شد بیشترین درصد - - %23/5 مربوط به مکان تاریخی-ملی و مشاهیر ایرانی و کمترین درصد - - 0 مربوط به تقویم رسمی می باشد. طبق نتایج متن کتاب فارسی بخوانیم چهارم به طور متعادل و متوازن به موضوع نماد های هویت ملی نپرداخته است.
مقدمه وبیان مسئله
یکی از جامع ترین بخش های هویت جمعی»هویت ملی«است که «فراگیرترین و در عین حال مشروع ترین سطح هویت در تمامی نظام های اجتماعی است. - «حاجیان، - 1379 و دارای بیشترین اهمیت به لحاظ وحدت و انسجام ملی در درون یک جامعه است.امروزه این مفهوم به قدری اهمیت پیدا کرده که برخی از اندیشمندان،هویت ملی را زیر بنای تمامی انواع دیگر هویت ها می دانند
هدف این تحقیق بررسی و توصیف هویت ملی در کتاب فارسی بخوانیم پایه چهارم ابتدایی است.نظام آموزش و پرورش در هر کشوری یکی از بهترین راه های تحکیم و تقویت هویت ملی است.این نظام از ارکان و عناصر متعددی تشکیل شده که در ارتباط با یکدیگر و در راستای رسیدن به اهداف متعالی تعلیم و تربیت تلاش هماهنگ و یکپارچه ای را انجام می دهند.از میان ارکان و عناصر مختلف این نظام،برنامه درسی و اهداف آموزشی به خصوص کتاب فارسی بخوانیم پایه چهارم ابتدایی مورد توجه این مقاله است.
محققان عناصر تشکیل دهنده متفاوتی را برای هویت ملی برمی شمارند.برخی از مهم ترین عناصر هویت ملی سازمان سیاسی واحد،پیشینه مشترک تاریخی و فرهنگی،زبان،دین وسرزمین مشترک است.گروهی دیگر نیز هویت ملی را براساس تکوین سازمان سیاسی یا دولت تعریف می کنند.دراین دیدگاه ویژگی اساسی هویت ملی،وحدت در سازمان سیاسی و قانون مورد تبعیت است و به عناصر و امور فرهنگی توجه نمی شود
با این استدلال مدرسه را باید یکی از مکان هایی دانست که در آن هویت ملی مشترک، زایش دوباره می یابد کودکان آماده می شوند تا به عنوان یک شهروند دموکراتیک در آینده نقش اساسی در جامعه خود ایفا نمایند - میلر، - . - 1386هر چند در کشور ما لطف آبادی - - 1381 نشان داد که در مقوله هایی چون تقویت هویت ملی و دینی نارضایتی جوانان از مدرسه در سطح % 65 است. در همین راستا منادی - - 1383 - نیز بیان می دارد که علاقمندی به وطن در بین دانش آموزان دوره متوسطه بسیار ضعیف است باید از این رو توجه بیشتر به احیاء هویت مدرسه و کتابهای درسی در هویت بخشی به دانش آموزان ضروری مینماید.
از جمله فواید حاصل از آگاهی دانش آموزان از هویت ملی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد صمیمت در نظام آموزشی:این احساس که همه افراد جامعه،متعلق به یک فرهنگ و هویت مشترک هستند،نوعی صمیمت و همدلی میان سیاست گذاران،مجریان نظام آموزشی و همچنین دانش آموزان ایجاد می کند.
- رشد و تکامل انسان ها و افزایش اعتماد به نفس
- شکل گیری هویت ملی مانعی در برابر تهاجم فرهنگی
- مانعی عظیم در برابر پدیده فرار مغز ها - فیاض،ایمانی قوشچی -
نمادهای هویت ملی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته اند،پرچم،سرود ملی،تقویم رسمی،قومیت،ادبیات ملی،اساطیر ایرانی،جغرافیای طبیعی و ملی،مکان های تاریخی ملی،دین،مشاهیر ایرانی،هنر ایرانی و فرهنگ هستند.
ضرورت و اهمیت
هویت ملی به عنوان بالاترین سطح هویت جمعی و به عنوان بالاترین مقام در جامعه،از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.این سطح از هویت،به دلیل تحت پوشش قرار دادن آحاد جامعه،با بسیاری از دیگر مولفه های اجتماعی،ارتباط مستقیم و تنگاتنگی دارد.چنانچه نظام آموزش و پرورش نتواند افراد را به هویت ملی شان معتقد و علاقه مند سازد،چه بسا با خطر سرکوبی هویت خویش و روی آوردن کامل آن ها به دیگر هویت ها روبرو شویم
در کتاب های درسی باید علاوه بر انتقال دانش و اطلاعات لازم به دانش آموزان،به ایجاد حس مثبت به هویت ملی در سطوح بالای عاطفی توجه شود.پژوهش حاضر به بررسی محتوای کتاب فارسی بخوانیم پایه چهارم ابتدایی با توجه به هویت ملی براساس استاندارند های مصوب می پردازد.سیاست گذاران،مدیران،مجریان آموزشی و مجریان آموزش و پرورش،تولیدکنندگان منابع و رسانه های آموزش و تربیتی می توانند یافته های تحقیق های این چنینی را در زمینه هویت یابی دانش آموزان در پایه های مربوطه به کار بندند.
سوالات پژوهش
-1 آیا توجه به هویت ملی در متن کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی رعایت شده است؟
- 2 آیا توجه به هویت ملی در تصاویر کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی رعایت شده است؟
-3 آیامحتوایِ - متن و تصویر - کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی توجه کافی به هویت ملی دارد؟
پیشینه پژوهش
توجه به این روش تربیتی در تحقیق هایی که انجام شد به این صورت می باشد: پژوهش صالحی و شکیباییان در ارتباط با هویت ملی که در آن نماد های هویت ملی از متن کتاب های درسی استخراج شده و برای هر نماد جدول فراوانی و درصد مشخص می شود.
پژوهش محمد آبادی که در آن به تحلیل محتوای کتاب های درسی فارسی و علوم اجتماعی پایه ششم ابتدایی از حیث توجه به هویت ملی بر محور استاندارد های مصوب،پرداخته شده است
پژوهش لقمان نیا که در آن به جایگاه هویت ملی در نظام آموزش و پرورش ایران اشاره شده است
پژوهش اکبری - - 1389که به عوامل موثر در هویت ملی در میان دانش آموزان پرداخته شده است.
روش پژوهش
جامعه آماری تحقیق،کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی است.دراین پژوهش کل جامعه به منزله نمونه آماری انتخاب شده است. برای تحلیل داده ها روش های بسیاری ارائه شده که اساس آن ها محاسبه رتبه درصدی ازفراوانی شاخص هاست. دراین پژوهش از روش تحلیل محتوا برای بررسی مولفه های هویت ملی در متن و تصاویر کتاب فارسی بخوانیم چهارم ابتدایی استفاده شده است. دراین پژوهش داده ها با روش آنتروپی شانون که برگرفته از نظریه سیستم هااست،پردازش می شوند.می توان از روش آنتروپی برای ارزیابی وزن داده ها استفاده کرد.به این صورت که هرچه پراکندگی درمقادیریک شاخص بیشترباشد،آن شاخص اهمیت بیشتری دارد.
