بخشی از مقاله
چکیده
هدف کلی این پژوهش شناسایی ویژگی های سواد اطلاعاتی در کتاب علوم تجربی سال دوم ابتدایی می باشد. لذا جریان پژوهش در پاسخ به مولفه های سواد اطلاعاتی از طریق تحلیل محتوا است . روش تحقیق از نوع توصیفی به روش تحلیل محتوا می باشد. جامعه آماری مطالعه کتاب علوم تجربی سال دوم ابتدایی
بر همین اساس ابزارهای گردآوری اطلاعات به صورت چک لیست وارسی با چها مولفه سواد اطلاعاتی تنظیم گردیده .روش تجزیه و تحلیل پس از گردآوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS مورد بررسی و در محدوده آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .یافته های پژوهش حاکی از آن است که بیشترین میزان توجه به مولفه سواد اطلاعاتی در کتاب علوم تجربی دوم در سیزدهم بوده است .بیشترین میزان سواد اطلاعاتی در قالب متن کتاب و کمترین توجه در قالب طبقه بندی کنید می باشد.
مقدمه
در طی دهه های اخیر، پژوهشگران موفق به کشف و معرفی بیش از 34 نوع سواد مفید و مدرن شده اند که سواد علمی با معنای مصطلح در نظام آموزشی ما، تنها یکی از آنها محسوب می شود. از جمله سوادهای مفید و مدرن می توان به سواد فرهنگی، سواد اجتماعی، سواد سیاسی، اقتصادی سواد رسانه ای، سواد اطلاعاتی، سواد کامپیوتری سواد اینترنتی، سواد محیط کار و سواد خانوادگی و... بویژه فناوری اشاره کرد که هر یک تعریف، استاندارد ها و راهکارهای توسعه خویش را دارند
اصطلاح سواد اطلاعاتی بعضی اوقات ترجیحا به عنوان اطلاعات مناسب و به طور عموم به عنوان توانایی دسترسی، ارزیابی، سازماندهی واستفاده از اطلاعات در یک تنوع از منابع تعریف شده است برای اینکه کسی دارای سواد اطلاعاتی گردد باید چگونگی وضوح یک موضوع یا ناحیه ای از دستورالعمل های مورد نیاز را بشناسد. انتخاب اصطلاحات مناسبی را برای روشنی مفهوم یا موضوع مطابق دستورالعمل یک خط مشی جستجو انتخاب کند که منابع مختلف اطلاعاتی و روشهای متنوعی که اطلاعات را سازماندهی می نماید فرموله کند و داده های جمع شده را برای ارزیابی، تناسب، کیفیت و مفید بودن تحلیل نماید و به طور صحیح اطلاعات را به طرف دانش سوق دهد
"سواد اطلاعاتی" گسترش مفهوم سواد سنتی در پاسخ به جامعهای است که ما در آن زندگی میکنیم،برای اینکه فردی از نظر اطلاعاتی با سواد باشد، باید بتواند تشخیص دهد اطلاعات در چه زمانی مورد نیاز است و توانایی یافتن، ارزیابی، و استفاده مؤثر از آن را داشته باشد... افراد دارای سواد اطلاعاتی کسانی هستند که آموخته باشند چگونه بیاموزند. آنها میدانند که چگونه یاد بگیرند، زیرا میدانند که دانش چگونه سازماندهی شده است و چگونه میتوان اطلاعات مورد نیاز را پیدا کرد و از اطلاعات بهگونهای استفاده کرد که دیگران نیز بتوانند از آن بیاموزند. افراد دارای سواد اطلاعاتی برای یادگیری مادامالعمر آمادگی دارند، چرا که همیشه میتوانند اطلاعات مورد نیاز خود را پیدا کنند و از آن برای تصمیمگیری آگاهانه استفاده نمایند.
در راستای افزایش سطح سواد علمی و همگام شدن با تحولات علمی قرن 21 ، کشور ما نیز برای تربیت افرادی با سواد علمی بالا و نیز توزیع یکنواخت سواد علمی در بین همه شهروندان، نیاز دارد تا به یک همسانسازی فرایند یاددهی -یادگیری علمی دست بزند. برای این کار نیاز است تا از استانداردهای آموزشی مدون استفاده نموده
در تدوین استانداردها علاوه بر تعریف دقیق اهداف نظام آموزشی ، استانداردهای سواد اطلاعاتی و راههای دستیابی به آنها به طور دقیق شناسایی شده و توان انطباق پذیری محتوای آموزشی با توجه به تحولات جهانی افزایش مییابد .
با توجه به ویژگیهای عصر کنونی که انسان با انفجار اطلاعات و توسعه فناوری مواجه است، نظام آموزش و پرورش وظیفه دارد برنامههای آموزشی و درسی علوم را به نحوی ساماندهی کند که همه تواناییهای شناختی و شخصیتی دانشآموزان رشد کرده و با بهره گیری از مزایای علوم و فناوری، توانمندیهای لازم را برای رویارویی با تحولات جدید کسب نمایند. اما شواهد موجود نشان میدهد که اغلب دانشآموزان فاقد این ویژگی هستند و به عبارت دیگر برنامههای آموزشی علوم نتوانسته است روحیه علمی و کاوشگری، آفرینندگی و خلاقیت را در دانشآموزان پرورش دهد
با توجه به اینکه آموزش علوم تجربی دوره ی ابتدایی که به عنوان یکی از مهمترین برنامه های درسی در کشورهای مختلف می باشد،از این رو این تحقیق قصد دارد تا به تحلیل محتوای کتاب علوم دوم ابتدایی بر اساس مولفه سواد اطلاعاتی بپردازد.
ظهور جامعه اطلاعاتی، تحولات جدید در عرصه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، نیازمندی های جدید در زمینه آموزش، رقابت فشرده جوامع در مسائل فرهنگی، اقتصادی، ...و همچنین تلاش دولت ها برای سمت و سو دادن اهداف خود در راستای رسیدن به جامعهای اطلاعاتی، نظام های آموزشی را ملزم به تغییر و دگرگونی متناسب با اهداف جامعه دانش محور میگرداند .
امروزه، نظام های آموزشی دنیا برای تربیت نسلی که توانایی سازش با نیازهای جامعه دانش محور و کسب قدرت لازم را داشته باشند ،آموزش سواد اطلاعاتی را در دستور کار خود قرار دارند و آن را ابزار بقا در این جهان متحول می دانند.، تا بدین ترتیب دانش آموزان و دانشجویان خود را با تغییرات علمی و آموزشی و نیازهای متغیر کاری آشنا سازند.از آنجا که دوره ابتدایی، پایه واساس سیستم آموزشی محسوب میشود، لذا تدوین و تنظیم محتوای کتاب درسی ابتدایی بر اساس استانداردهای سواد اطلاعاتی اهمیت ویژهای مییابد. با توجه به اهمیت روزافزون آموزش علوم تجربی و تاثیر انکار ناپذیر آن در
رشد علم و فناوری، همه کشورها تلاش میکنند تا در نظامهای آموزشی خود تجدید نظر نموده و آخرین تغییرات را در برنامه درسی علوم تجربی، مطابق با آخرین یافتههای علمی و پژوهشی اعمال نمایند. در کشور ما نیز کوشش بعمل آمده است تا برنامههای درسی علوم تجربی دورههای مختلف تحصیلی به ویژه دوره ابتدایی مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد
سواد اطلاعاتی عبارتست از : مجموعه قابلیت ها و توانائی های تشخیص این مسئله که چه زمانی به وجود اطلاعات نیاز است و چه زمانی نیست .همچنین توانایی جایابی، ارزیابی و استفاده موثر از اطلاعات مورد نیازاست
سواد در برگیرنده مهارت های مورد نیاز برای هرشخص است تا بتواند نقش مناسبی را درجامعه ایفا کند . ساده ترین حالت سواد مشتمل بر توانمندی کاربرد زبان است، بدین معنا که خواندن، ، فرد باسواد قادر به خواندن، نوشتن و درک زبان بومی خود باشد
