بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به پرورش مهارت های زندگی در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی در سال 95-94 و از روش توصیفی جهت مشخص نمودن مولفه های مهارت زندگی و از روش تحلیل محتوا به منظور بررسی برنامه درسی استفاده شده است. جامعه آماری در بخش تحلیل محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بوده که از این جامعه کتاب مطالعات پنجم به صورت هدفمند انتخاب شده است نتایج به دست آمده بیانگر این است که کتاب در پنج فرضیه که مورد تحلیل قرار گرفته 75 امتیاز را کسب کرده است .
مقدمه :
کتاب درسی مهم ترین ابزار یادگیری است و رسانه های آموزشی دیگر حول محور کتاب درسی قرار دارند .در حقیقت کتاب درسی ، نقش محوری را در فرآیند یاددهی - یادگیری بر عهده دارد
توجه به محتوای کتاب درسی و سازماندهی آن به عنوان یک عنصر مهم در طراحی برنامه درسی همیشه مورد توجه صاحب نظران حوزه برنامه درسی بوده است و انتخاب محتوا همواره یکی از شرایط تضمین موفقیت در هر برنامه درسی به شمار می آید
از آنجا که امروزه »تربیت اجتماعی« و آماده ساختن افراد برای زندگی اجتماعی به یکی از مهم ترین نیازهای تعلیم و تربیت مبدل شده است ، برنامه درسی مطالعات اجتماعی به دلیل ویزگی ها و ماهیت آن ، جایگاه خاص و مهمی در میان برنامه درسی ، از منظر تربیت اجتماعی و آموزش مهارت ها و صلاحیت های مورد نیاز اجتماعی، دارد و تلاش می شود این حوزه یادگیری از طریق انتقال و پرورش دانش ها و مهارت ها و نگرش های مورد نیاز ، افراد را به گونه ای تربیت کند تا بتواند در جامعه ، نقش کارآمد و مناسب را به خوبی ایفا کنند.
بیان مسئله - نحوه برخورد - :
مهارت در لغت دهخدا به معنی زیرکی و رسایی در کار و زبردستی است.
زندگی یعنی زندگانی ، حیات و مقابل مردگی است
مهارت های زندگی ، کودکان و نوجوانان را قادر می سازد تا دانش ها - آنچه را می دانند - و نگرش و ارزش های خود - آنچه احساس می کنند و باور دارند - را به عمل تبدیل نمایند.
منظور از مهارت های زندگی این است که هر کودک در کنار آموزش خواندن و نوشتن ، به مهارت هایی دست یابد که به مدد آنها بتواند ابتدا به شناخت درستی از خود دست پیدا کند و سپس به خوبی با افراد و محیط اطراف ارتباط برقرار سازد و به حل مشکلات خود و جامعه و محیط زیست یاری دهد
انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی زندگی ، وسعت و سرعت تغییرات با چالش های فراوانی رو به رو است که این چالش ها در آینده بارزتر خواهد شد. از چالش ها و بحران های مطرح می توان به مواردی همچون چالش هایی مثل ناتوانی در نه گفتن به دیگران ، عدم کار گروهی در گروه ، عدم کنترل خود ، عدم تصمیم گیری به موقع را اشاره کرد. از این رو در درس مطالعات اجتماعی ، بر آموزش مهارت زندگی فرد برای غلبه بر چنین تنش ها و مشکلاتی که در آینده و حال با آن رو به رویند و خواهند بود بسیار کارساز و موثر خواهد بود
حال می خواهیم در این تحقیق به تحلیل کتاب پنجم ابتدایی از منظر توجه به آموزش مهارت های زندگی بپردازیم با انجام این مهم می توان مسائل موجود در کتاب مطالعات اجتماعی پنجم ابتدایی که چاپ جدید می باشد را مطرح کرد و از این طریق به معلمان و دست اندرکاران و دل سوزان عرصه تعلیم و تربیت کمکی کرده باشیم.
پیشینه پژوهش :
شویچی و کاظمی زاده در مقاله ای با عنوان تربیت شهروندی و آموزش و پرورش و تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی اول و دوم بر مبنای مولفه های تربیت شهروندی در سال 94 - 93 به این نتایج رسیدند که در مجموع کتاب مطالعات اجتماعی 4/56 درصد به دانش شهروندی و 8/32 درصد به مهارت شهروند و 8/10 درصد به نگرش شهروندی اختصاص دارد.
قلتاش و همکاران در پژوهشی با عنوان تحلیل محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی ایران از منظر توجه به ویزگی های شهروند جهانی در سال 91 به این نکات اشاره کردند که در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی در بعد شناختی به میزان 20/10 درصد و بعد عملکردی به میزان 10/6 درصد و بعد نگرشی به میزان 15/3 درد به ویژگی های شهروند جهانی توجه شده است که این موضوع بیانگر کم توجهی به این مولفه ها است. در بخش تصاویر نیز به مزان 30درصد به این مولفه توجه شده است.
دهقانی و همکاران در پژوهشی با عنوان بررسی سیره پیامبر اعظم - ص - در برنامه درسی تعلیمات اجتماعی دورا ابتدایی و راهنمایی تحصیلی براساس مهارت زندگی ، از منظر دبیران و تحلیل محتوای کتب فوق الذکر به این نکته اشاره کردند که یزان مهارت زندگی با توجه به سیره نبوی - ص - در کتب تعلیمات اجتماعی مجموعا در حد متوسط و متوسط به پایین ارزیابی شد و تعداد و درصد مقوله های مهارت زندگی در کتاب پنجم دوره ابتدایی بیشتر از پایه های سوم و چهارم تشخیص داده شده است.
