بخشی از مقاله
چکیده
بخش موادغذایی کشاورزی، با ویژگی تامین پایدار نیازهای اساسی بشر، حمایت از رشد اقتصادی و تاثیر مطلوب بر محیط طبیعی، یکی از بخش های مهم و موثر بر امور سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی کشورها می باشد. این در حالی است که رشد جمعیت جهانی منجر به رشد تقاضا برای مواد غذایی، در نتیجه نا امنی غذایی شده است. لذا تامین مواد غذایی کشاورزی به عنوان یک موضوع مهم در جهت دستیابی به امنیت غذایی در جامعه بین المللی مطرح شده است که باید با رویکردی نو در زنجیره تأمین مواد غذایی مورد توجه قرارگیرد.
این موضوع برای نان اهمیت بیشتری پیدا می کند، چرا که نان یکی از اقلام مهم در سبد تغذیه خانوارها به حساب می آید. اما وجود ریسک در زنجیره تامین، یکی از مسایلی می باشد که منجر به ضرر و زیان مالی، عدم همکاری های بهینه و در نهایت از بین رفتن امنیت غذایی می شود و با وجود قانون ایمنی مواد غذایی، نگرانی های فزاینده مشتری و هزینه های آن بر جامعه وجود دارد. در نتیجه این نگرانی در رابطه با ایمنی و امنیت مواد غذایی منجر به افزایش تمرکز بر علل، اثرات و پیشگیری از ریسک شده است. مدیریت ریسک زنجیره تامین با هدف شناسایی منابع بالقوه ریسک و پیشنهاد طرح های عملی مناسب برای کاهش ریسک، نقش مهمی در این زمینه دارد. لذا این مقاله به تحلیل و بررسی مدیریت ریسک زنجیره تامین پرداخته و چارچوبی برای مدیریت ریسک زنجیره تامین نان ارائه داده است.
واژه های کلیدی: مدیریت ریسک، زنجیره تامین مواد عذایی، امنیت غذایی، نان
بنا بر گزارش بخش توسعه بین المللی کشاورزی نقشی کلیدی در کاهش فقر جهانی و افزایش امنیت غذایی مدیریت زنجیره تامین ایفا می نماید، به گونه ای که امرار معاش حدود 2/5 میلیارد نفر در کشورهای در حال توسعه به بخش کشاورزی وابسته است. طبق تعریف اجلاس جهانی غذا در سال 1996، امنیت غذایی وقتی وجود دارد که همه مردم، در همه زمان، دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی داشته باشند که از این طریق نیازهای غذایی و ترجیحات غذایی آن ها برای یک زندگی فعال و سالم فراهم شود.
به طور کلی امنیت غذایی شامل چهار عامل تولید کافی غذا، دسترسی به غذا، تولید غذای سالم و پایداری در دسترسی تعریف می شود . دستیابی باثبات و پایدار به غذای سالم و بدون خطر و تأمین امنیت غذایی جامعه به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های راهبردی کشورها، باید با رویکردی نو در زنجیره تأمین مواد غذایی مورد توجه قرارگیرد گسترش زنجیره های تامین مواد غذایی یکی از هشت بعد تاثیر گذار بر امنیت غذایی می باشد.
زنجیره تامین مواد غذایی با کشاورز - تولیدکننده - شروع و در نهایت به مصرف کننده، ختم شده و توسط مجموعه ای از فعالیت ها از جمله تامین نهاده ها، تولید، برداشت، ذخیره سازی، فرآوری، توزیع، بازاریابی، خدمات غذایی و مصرف ادامه یافته، بنابراین یک سری عملیات از مزرعه تا سفره می باشد این در حالی است که زنجیره تامین در طول فرایند از تامین نهاده تا مصرف کالای نهایی نسبت به اختلالات و ریسک، آسیب پذیر می باشد. این موضوع برای محصول گندم به عنوان یکی از محصولات استراتژیک در سیاست های امنیت غذایی کشور و توجه به آن با محوریت خودکفایی، حائز اهمیت است.
وجود مسایلی مانند تکیه بر کشاورزی دیم، افزایش قیمت نهاده ها، خشکسالی، آفات و بیماری ها در بخش عرضه، مشکلات حمل و نقل، فرآوری نا مناسب و با کیفیت پایین در بخش فرآیند، افزایش شاخص بهای مصرف کننده و تغییر تقاضا در بخش تقاضا، کنترل کیفیت ضعیف در بخش کنترل و همچنین مسایلی از جمله تغییرات شرایط آب و هوایی، کاهش ارزش پول ملی، تحریم ها، فشارهای مالی، وابستگی به واردات گندم، بر تولید داخلی تاثیر گذاشته و ریسک تولید گندم و فرآورده های آن از جمله نان را بیشتر نموده است .
بدین منظور لازم است آنچه سبب ریسک و نا امنی در زنجیره تامین می شود، مورد بررسی قرار گیرد.مدیریت ریسک زنجیره تأمین، بر اساس یکسری روابط سیستماتیک از شناسایی تا کنترل ریسک در سراسر زنجیره تامین طراحی شده و به طور کلی شامل فرآیندهای شناسایی، ارزیابی، ارزشیابی، کاهش و کنترل ریسک می باشد.
زنجیره تامین مواد غذایی
هر محصول یک زنجیره تامین منحصر به فرد دارد. زنجیره تامین2 شامل مجموعه ای از فعالیت هایی است که از طریق آن ها مواد - مالی، فیزیکی، اطلاعات - از تولیدکنندگان اولیه به مصرف کنندگان نهایی در طول مسیر هدایت می شود زنجیره تامین مواد غذایی کشاورزی را مجموعه ای از فعالیت های از مزرعه تا سفره، شامل کشاورزی، فرآوری، آزمایش، بسته بندی، انبار کردن، حمل و نقل، توزیع و بازاریابی تعریف می نمایند که توسط خدمات مالی و فنی حمایت می شوند و این در حالیست که این خدمات خودشان توسط پنج نوع جریان فیزیکی یا تولید، مالی، اطلاعات، فرایند و منابع طبیعی و انرژی حمایت می شوند.
بنابراین زنجیره تامین مواد غذایی کشاورزی را می توان به عنوان مجموعه ای از فعالیت های نهادهای به هم وابسته برای مدیرت جریان کالا و خدمات در طول زنجیره محصولات غذایی و کشاورزی به منظور درک ارزش مصرف کننده با پایین ترین هزینه ممکن، تعریف نمود، لذا بر اساس آنچه بیان گردید، مسیر ساده شده است.
