بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدل عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش و سپس اولویتبندی این عوامل با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی می-باشد. بر اساس مطالعه دقیق عوامل اصلی موفقیت در پیادهسازی مدیریت دانش که توس محققان و صاحبنظران گوناگون به صورت نظری و تجربی صورت گرفته است، 6 عامل اصلی و عناصر فرعی هر یک از این عوامل شناسایی شدند. پس از شناسایی معیارها یک مدل طراحی و با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، برازش مدل تأیید شد. سپس با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی به اولویتبندی این عوامل در واحدهای صنعتی مورد نظر پرداخته شد.
.1 مقدمه:
گستر علوم روز بروز وسیعتر و پردامنهتر میگردد. از جمله تحولات چشمگیر در قلمرو علوم مدیریت بروز و ظهور پدیدههایی همچون مدیریت دانش میباشد. برای موفقیت سازمان، دانش به عنوان یک سرمایه، باید بین انسانها قابل مبادله بوده و توانایی رشد داشته باشد. دانش نحو حل مشکلات، میتواند کسب شود و بدین ترتیب مدیریت دانش قادر خواهد بود یادگیری سازمانی را که منجر به خلق دانش دیگری میشود توسعه دهد .[1] با وقوع انقلاب فنّاوری اطلاعات و پیشرفت سریع تکنولوژی، الگوی رشد اقتصاد جهانی تغییر اساسی کرده است. امروزه با توجه به شرای رقابتی، دانش به عنوان با اهمیتترین سرمایه، جایگزین سرمایههای مالی و فیزیکی شده است .[2] بنابراین، مدیریت دانش برای بسیاری از کشورهای پیشرفته، نماد رقابت و عامل دستیابی به قدرت و توسعه محسوب می شود .[3] اهمیت دانش را در محی جهانی و پیچیده امروزی نمیتوان نادیده گرفت. آن سازمانهایی که میدانند چگونه اطلاعات را به طور موثر کسب، توزیع و مدیریت کنند، رهبران صنعت خود خواهند بود. ما امروزه به سوی دورهای حرکت میکنیم که مزیت رقابتی نه فق از طریق دستیابی به اطلاعات، بلکه مهمتر از آن از طریق ایجاد حاصل میشود .[4] مدیریت دانش امر جدیدی نیست، تمدن های بشری از نسلی به نسل دیگر اقدام به نگهداری و انتقال دانش، برای درک گذشته و پیشبینی آینده، مینمودند. در محی های تجاری پیچیده و پویای امروزی تشنگی برای دانش، روز به روز دامنه و عمق گسترده تری مییابد. دانشی که به شدت در حال تغییر و در بیرون از سازمان ها در حال انتشار است .[5] مدیریت دانش فرایندی است که به سازمانها در شناسایی، انتخاب، سازماندهی، انتشار و انتقال اطلاعات مهم و مهارتهایی که بخشی از سابقه سازمان هستند و عموماً به صورت ساختار نیافته در سازمان وجود دارند، یاری میرساند. به کمک مدیریت دانش مفاهیم و روشها روشن هستند، چالشها واضحاند و میتوان بر آنها غلبه نمود. جهت موفقیت در اجرای مدیریت دانش عوامل کلیدی متعددی وجود دارند که در شرای و فرهنگهای مختلف، متفاوت میباشند .[1]
بنابراین، هدف عمده این تحقیق شناسایی عوامل اصلی اجرای موفقیتآمیز مدیریت دانش، ارائه مدل و همچنین تعیین اهمیت و اولویت هر یک از این عوامل از دیدگاه صاحبنظران این حوزه است.
.2 مبانی نظری تحقیق:
.1.2 عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش:
این روزها اهمیت مدیریت دانش برای بسیاری از سازمانها واضح است و مدیران در پی جستجوی دلایل و عوامل اصلی برای موفق بودن در طراحی و اجرای سیستم مدیریت دانش در سازمانهای خود میباشند .[6] عوامل اساسی موفقیت را میتوان به عنوان حوزه-هایی تعریف نمود که نتایج حاصله در آنها، در صورت رضایتبخش بودن، عملکرد رقابتی موفقیتآمیز برای سازمان را تضمین خواهند کرد .[7] دامنه وسیعی از عواملی که می-توانند اجرای موفقیتآمیز مدیریت دانش را تحت تاثیر قرار دهند در ادبیات موضوع مشاهده میشود. برای مثال عوامل فرهنگ، تکنولوژی اطلاعات و رهبری به عنوان ملاحظاتی مهم در خصوص اجرای مدیریت دانش مطرح میباشند. ساراف - 1989 - عوامل اصلی موفقیت را حوزههای کلیدی برنامهریزی مدیریتی و عملیاتی میداند که به منظور دستیابی به اثربخشی باید مورد توجه و اقدام قرار گیرند. این اقدامات و عملیات در صورتی که از قبل انجام میشوند باید حمایت و به هنگام نگاه داشته شوند و در صورت عدم عمل به آنها باید در جهت انجام و توسعه آنها اقدام نمود. بر مبنای این تعریف، عوامل اصلی موفقیت در این مطالعه، آن عوامل داخلی هستند که تحت کنترل سازمان میباشند. عوامل خارجی از قبیل تأثیرات محیطی از آنجائی که سازمانها در هنگام اجرای مدیریت دانش کنترل کمی بر روی آنها دارند، مدنظر قرار نمیگیرند .[8] اگر مدیریت دانش تعیینکننده مهم موفقیت یک سازمان باشد، تحلیل عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش ابزاری موثر در جهت شناسایی فرایندهای و تضمینکننده موفقیت مدیریت دانش میباشد.
بنابراین برنامه مدیریت دانش نیازمند شناسایی عوامل کلیدی موفقیت برای دستیابی به عملکرد مطلوب است .[9] از جنبه علمی، مطالعات زیادی بر روی شناسایی عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش صورت گرفته است، اما این مطالعات بسیار کلی بوده و نتوانستهاند عوامل کلیدی استقرار مدیریت دانش را شناسایی کنند. عوامل متعددی وجود دارند که با اجرای آنها مدیریت دانش در سازمانها بصورت موفقیتآمیزی پیادهسازی میشوند. لیبوویتز شش عامل را برای فرایند مدیریت دانش معرفی میکند: استراتژی مدیریت دانش با حمایت مدیر ارشد، مدیر ارشد دانش یا همتراز آن و یک زیرساخت مدیریت دانش درون سازمان، مخازن دانش به عنوان حافظههای سازمانی برای ایجاد مزیت رقابتی، سیستمهای مدیریت دانش و ابزار مدیریت آن، مشوقهای کارکنان برای به اشتراکگذاری دانش و فرهنگ حمایتی برای مدیریت دانش .[10] در بررسی دیگری که توس جعفری و اخوان انجام شده ساختار سازمانی، زیرساخت فنی، کار گروهی و ایجاد انگیزش در کارکنان سازمان را از عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش معرفی کرده است .[11] سعیدی و همکارانش در مطالعهای که با رویکرد استراتژیک، سازمانی، ساختاری، ساختاری- اجتماعی و سرمایه اجتماعی انجام دادهاند مهمترین عوامل کلیدی موفقیت را شامل: دیدگاه استراتژیک قوی در سازمان، ارتقای دانش، رهبری متعهد، سطوح بالای آموزش پرسنل و مشارکت بخشهای خصوصی عنوان کردهاند .[12] در تحقیقی که توس هونگ و همکاران [6] در خصوص عوامل کلیدی موفقیت در بکارگیری سیستم مدیریت دانش برای صنعت داروسازی انجام شده است، هفت عامل در موفقیت سیستم مدیریت دانش مورد شناسایی قرار گرفته است که عبارتند از استراتژی الگوگیری و ساختار دانشی اثربخش، فرهنگ سازمانی، زیرساخت سیستم اطلاعاتی، درگیری و آموزش افراد، رهبری و تعهد قوی مدیریت ارشد، محی یادگیری و کنترل منابع و کار تیمی. اسکیرم و آمیدن [13] در خصوص پیادهسازی مدیریت دانش هفت عامل کلیدی را شناسایی کردند. این عوامل عبارتند از: الزام مستحکم به کسب و کار، معماری و چشماندار، رهبری دانش، فرهنگ تسهیم و خلق دانش، یادگیری مستمر، زیرساخت فنآوری توسعه یافته و فرآیندهای دانش سازمانی. اردکانی و کنجکاو - 1390 - نیز در پژوهش خود به شناسایی و رتبه-بندی عوامل موثر بر موفقیت استقرار مدیریت دانش پرداختند. 6 عامل فرهنگ، فناوری، انگیزه، شناخت، هماهنگی و توانایی به ترتیب به عنوان مهمترین این عوامل شناسایی شدند .[14] پژوهش رهمن و همکاران - 2010 - بر روی کسب و کارهای کوچک و
