بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای کنونی روند سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دائماً در معرض التهابات و تهدیدهای بسیار خطرناکی می باشد که جز با مدیریتی مدبرانه و مبتنی بر دانش و حکمت امکان خروج از بن بستهای حاصل از این بحرانها وجود ندارد. جنگ و سایر بلایا از دیر باز به عنوان مخرب ترین عوامل آسیب رسان به انسان جامعه و زیست گاهش مطرح بوده اند. از این رو تلاش های بشر برای مقابله با این حوادث به گشوده شدن دریچه جدیدی از فعالیت های تحقیقاتی و مطالعاتی موسوم به مدیریت بحران منجر شده است. به دیگر سخن امروزه برای مواجهه و مقابله با بحران های ناشی از بلایا نیاز به رفتاری سازمان یافته است.
در این راستا شناسایی عوامل کلیدی، مدیران را در مدیریت کردن این بحران ها بسیار یاری نموده تا مدیریت کردن این بحران ها محدود به انجام فعالیت هایی پس از وقوع بحران نبوده و مدیران تمام مراحل بحران را تحت پوشش قرار داده و به بهترین نحو مدیریت نمایند. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی می باشد؛ با انتخاب محورها و شاخصهای پیشنهادی - از طریق مطالعات کتابخانه ای، نظرات خبرگان و مطالعه نمونه های اجرا شده - آغاز شده و پس از تهیه پرسشنامه و ارسال به جامعه نمونه مد نظر و تجزیه و تحلیل پرسشنامه های
بازگشتی بوسیله روش تجزیه و تحلیل عاملی، عوامل و شاخص های پیشنهادی، مورد تأیید آماری قرار گرفته است که نتیجه اقدامات انجام شده آن تعیین عوامل و شاخص های کلیدی و اثر گذار در موفقیت سازمان ها در مدیریت کردن بحران های ناشی از نبردهای شهری در 3 بعد عوامل پیش از بحران، عوامل حین بحران و عوامل پس از بحران و 8 شاخص می باشد.
مقدمه
»بحران… مقولهای است که همه سازمانها و جوامع کم و بیش و با توجه به ماهیت و فعالیتشان به گونهای با آن روبرو هستند. بروز خطرات، سوانح و بحرانهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و نظامی به همراه حوادث غیر قابل پیش بینی واقعیتی است که بشر در طول تاریخ همواره با آن آشنا بوده است. صنعتی شدن جوامع و گسترش ارتباطات ماهوارهای و نقل و انتقادات اطلاعات به طور وسیع و همچنین بزرگترشدن سازمانهای اجتماعی که همراه با موفقیتهای فراوان تکنولوژیکی و اجتماعی بوده است؛ نه تنها میزان بروز خطرات غیر منتظره را کاهش نداده است بلکه در بسیاری موارد افزایش نیز داده است.
به بیان دیگر امروزه بحرانها در سازمان نهادینه گردیدهاند و واقعیتی جداناپذیر از ماهیت درونی سازمانها شدهاند. از این رو سازمانها مجبورند همراه با افزایش پیچیدگی و توان تولیدی خود، توان رویارویی و مواجهه با بحرانهای مختلف را در خود افزایش دهند، امری که تنها با برنامهریزیهای میان مدت و بلند مدت ممکن میگردد
به دیگر سخن امروزه برای مواجهه و مقابله با بحران های ناشی از بلایا نیاز به رفتاری سازمان یافته است. در این راستا شناسایی عوامل کلیدی، مدیران را در مدیریت کردن این بحران ها بسیار یاری نموده تا مدیریت کردن این بحران ها محدود به انجام فعالیت هایی پس از وقوع بحران نبوده و مدیران تمام مراحل بحران را تحت پوشش قرار داده و به بهترین نحو مدیریت نمایند.
ادبیات تحقیق
بیان مسئله تحقیق
بررسی آمار و وقایع نشان می دهد که بروز حوادث روندی فزاینده داشته و ضرورت پرداختن به راهکارهای کاهش وقوع حوادث و اثرات آن روز به روز بیشتر احساس می شود. لزوم برنامه ریزی برای کاهش اثرات بلایای طبیعی وغیرطبیعی و جلوگیری از اثرات منفی این حوادث بر فرآیند توسعه پایدار، ایجاب می کند تا مطالعات فنی و علمی در جهت تعریف و تدوین مدیریت بحران بلایا، احداث مرکز فرماندهی بحران و بکارگیری سیستم های کارآمد انجام پذیرد.
با توجه به مطالب بیان شده این تحقیق برآن است تا عوامل و شاخصهای کلیدی موفقیت درمدیریت کردن بحران های ناشی از جنگ های شهری، شناسایی شده و به صورت کاربردی در آید.
اهمیت مسئله تحقیق
از انجایی که وجود یک طرح یا برنامه ریزی جامع در مواقع بحران می تواند یک سازمان را از حالت ایستا و رو به افول به سازمانی پویا تبدیل نموده و مدیران ارشد را که در مجمع الجزایری از اتفاقات دچار شده اند رها گرداند؛ همواره لزوم یک طرح یا الگو یا برنامه مدون بیش از پیش نمایان است.لذا این طرح زمانی میتواند قابلیتهای مذکور را داشته باشد که در آن عوامل کلیدی موفقیت پیاده سازی آن طرح به خوبی شناسایی و مشخص گردند. از این رو ضرورت شناسایی این عوامل در طراحی این برنامه انکار ناپذیر می باشد.
اهداف تحقیق
· شناسایی عوامل و شاخص های کلیدی موفقیت مدیریت بحران در سازمان ها
. ارائه راهبرد و روش مناسبی برای رسیدن به موفقیت در مدیریت کردن بحران ها در سازمان ها بوسیله طرح های آماده سازی ارائه شده؛
· ارائه طرح های آماده سازی برای سازمان ها برای مدیریت کردن بحران ها
سوالات تحقیق
با توجه به روند کند استقرار و اجرای پروژهها در سازمانهای دولتی ما، بر آن آمدیم تا در مورد موفقیت در مدیریت بهتر بحران ها به تفحص و کنکاش بپردازیم ؛ لذا سوالات تحقیق را بشرح ذیل بیان می نماییم:
· عوامل کلیدی موفقیت سازمان ها در مدیریت بحران ها کدامند؟
· شاخص های عوامل کلیدی موفقیت سازمان ها در مدیریت بحران ها کدامند؟
پیشینه مطالعات انجام شده
با استناد به قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور مصوب 86/10/25 سازمان مدیریت بحران کشور به منظور ایجاد مدیریت یکپارچه در امر سیاستگذاری، برنامه ریزی، ایجاد هماهنگی و انسجام در زمینه های اجرائی و پژوهشی، اطلاع رسانی متمرکز و نظارت بر مراحل مختلف مدیریت بحران و ساماندهی و بازسازی مناطق آسیب دیده و استفاده از همه امکانات و لوازم مورد نیاز وزارتخانه ها، موسسات و شرکتهای دولتی و عمومی، بانکها و بیمه های دولتی، نیروهای نظامی و انتظامی، موسسات عمومی غیردولتی، شوراهای اسلامی، شهرداریها، تشکلهای مردمی، موسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، دستگاههای تحت امر مقام معظم رهبری و نیروهای مسلح در صورت تفویض اختیار معظم له، جهت بهره مندی بهینه از توانمندیهای ملی منطقه ای و محلی در مواجهه با حوادث طبیعی و سوانح پیش بینی نشده تشکیل می گردد
در ایران تحقیقات عدیده ای در زمینه بررسی نقش عوامل مختلف در مدیریت کردن بحران های مختلف صورت پذیرفته است که در جدول شماره 1 به برخی از آن ها اشاره می نماییم
جدول شماره :1 تحقیقات صورت گرفته در خصوص مدیریت بحران
موضوع تحقیق
- ارائه الگویی برای مدیریت بحران در شرایط اضطراری با رویکرد حوادث در پروژ های عمرانی
- ارائه و تشریح الگوی فرآیند تجزیه و تحلیل تهدیدات برای مدیریت بهینه بحران
- الزامات و راهکارهای جلوگیری از خسارات ناشی از بحرانهای طبیعی با استفاده از الگوهای مدیریت بحران و پدافند غیرعامل
در این تحقیق با توجه به ناتوانی مدل های ارائه شده کنونی در پاسخ گویی به نیاز مدیران بحران ، چگونگی ارزیابی و انتخاب یک طرح جامع مدیریت بحران در ده گام مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق الگویی بر تجزیه و تحلیل تهدیدات برای کشور ایران ارایه شده و مراحل این الگو با توجه به شناخت دقیق و جامعی ازجامعه موردنظر و تهدیدات ارایه میکند که باعث توسعه وتقویت نهادها مکانیزم ها و ظرفیت ها وانعطاف پذیر نمودن جامعه ایران دربرابر مخاطرات شده و کاهش شدت سوانح را به همراه دارد .
نتایج تحقیق حاکی از این است که تاکید برمدیریت بحران باعث کاهش شدید هزینه ها افزایش کارایی طرح های دفاعی افزایش توان دفاعی مردمی افزایش روحیه همبستگی مردمی کاهش آسیب پذیری افزایش احتمال بازسازی و بازپروری تجهیزات و تاسیسات و افزایش قابلیت سیستم درکشور
