بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر تعیین نقش معنویت سازمانی و اخلاق کار اسلامی در پیش بینی دلبستگی شغلی کارکنان اداره امور مالیاتی شهراردبیل می باشد. از لحاظ هدف تحقیق از نوع کاربردی، از لحاظ نوع روش، توصیفی و همبستگی و از لحاظ روش گردآوری اطلاعات روش تحقیق مورد نظر میدانی می باشد.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره امور مالیاتی شهر اردبیل است که تعداد آنها برابر 210 نفر می باشد.
برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد نمونه آماری برابر 132 نفر بدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.در نهایت تعداد 130 پرسشنامه بازگشت داده شد.به منظورگردآوری داده های موردنیاز از پرسشنامه های معنویت سازمانی میلیمن و همکاران - - 2003، دلبستگی شغلی شاوفلی و بکر - 2004 - و اخلاق کار اسلامی درویش - 2000 - استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرمافزار آماری Lisrel و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که معنویت سازمانی و اخلاق کار اسلامی نقش معنی داری در پیش بینی دلبستگی شغلی کارکنان دارد.
مقدمه
در طی سال های اخیر توجه و علاقه زیادی به موضوع دلبستگی شغلی کارکنان نشان داده شده است . بسیاری بر این عقیده هستند که دلبستگی شغلی کارکنان پیش بینی کننده نتایج کار کارکنان، موفقیت سازمانی و عملکرد مالی است. دلبستگی شغلیکاری به عنوان یک سازه مثبت دارای پتانسیل بالایی برای تبیین پیامدهای مطلوب سازمانی است
ویلیام کان2 به عنوان اولین پژوهشگر حوزه دلبستگی شغلی، آن را استفاده از تمام وجود خویش در ایفای نقش های کاری تعریف می کند. در دلبستگی شغلی افراد در ایفای نقش تمام ابعاد فیزیکی، شناختی و عاطفی خویش را بکار گرفته یا ابراز می کنند. فقدان دلبستگی شغلی منفک کردن خویش از نقش های کاری است. در فقدان دلبستگی شغلی افراد به طور فیزیکی، شناختی و عاطفی از نقش های کاری خویش منفک هستند.
شاوفلی و بکر دلبستگی شغلی را حالات ذهنی مثبت، رضایت بخش و مرتبط با کار تعریف می کنند که توسط سه شاخص سرزندگی ،فدایی شدن و مجذوب شدن متمایزمی شود. سرزندگی با سطح بالایی از انرژی و تاب آوری ذهنی در حین کار متمایز می شود .فدایی شدن به درگیر شدن شدید شخص با کار و تجربه حس معنی داری، اشتیاق و چالش اشاره دارد . مجذوب شدن، با تمرکز کامل و جذب شدن شادمانه در کار متمایز می شود که به موجب آن زمان به سرعت گذشته و منفک کردن خویش از کار برای فرد مشکل است
معنویت سازمانی می تواند تاثیر مستقیمی بر دلبستگی شغلی داشته باشد. معنویت در کار، تجربه ای از ارتباط و اعتماد متقابل میان افرادی است که درون فرآیند کاری مشارکت میکنند که به وسیله خوشبینی و حسن نیت فردی ایجاد شده و منجر به ایجاد یک فرهنگ سازمانی انگیزشی و افزایش عملکرد کلی می شود که در نهایت تعالی پایدار سازمانی را به همراه دارد. امروزه معنویت از دو نظر بیش از گذشته مورد توجه اندیشمندان جوامع بشری واقع شده است، نخست به لحاظ نقش بازدارندگی از آسیب ها و هنجارشکنی ها و دیگری به لحاظ نقش بر انگیزانندگی افراد در جهت سود رسانی و خدمت بیشتر به جامعه.
بسیاری از سازمانهای مبتنی بر معنویت از بدو تأسیس بر صداقت و اعتماد به عنوان مبنای کارشان تأکید داشتند و این عناصر را می توان به وضوح در اکثر معاملات تجاری شان مشاهده کرد. هنگامی که اقتصاد در شرایط رکود قرار دارد و سازمان نمی تواند وظایفش را به خوبی انجام دهد، اعتماد بین کارکنان و مدیریت نقش بسیار مهمی در عملکرد سازمان ایفا خواهد کرد. اعتماد می تواند از طریق تسریع در فرآیند تصمیم گیری و بهبود ارتباط بین مدیران و کارکنان، بهبود تمرکز بر مشتری و خلاقیت، به افزایش عملکرد سازمان کمک کند
معنویت سازمانی در برگیرنده تلاش برای جست وجو و یافتن هدف نهایی در یک فرد برای زندگی کاری، به منظور برقراری ارتباط قوی بین فرد و همکارانش و دیگر افرادی که به نحویدر کارِی مشارکت دارند و همچنین سازگاری یا یگانگی بین باورهای اساسی یک فرد با ارزشهای سازمانش است
دیگر متغیر تاثیر گذار بر دلبستگی شغلی کار کارکنان، اخلاق کار اسلامی می باشد. اخلاق کار یک هنجار فرهنگی است که به انجام کار مناسب و خوب در جامعه یک ارزش معنوی مثبت می دهد و بر این باور است که کار فی النفسه دارای یک ارزش ذاتی است
دین مبین اسلام، به کار، فضیلت و شرافت بخشیده و آن را به سان عبادت در نظر گرفته است. در اخلاق کار اسلامی، زندگی بدون کار بی معنی می شود و کسانی که سخت کار می کنند، در زندگی موفق تر هستند. اخلاقیات به عنوان سیستمی از ارزش ها، باور ها، اصول، مبانی، بایدها و نبایدها تعریف می شود که بر اساس آن نیک و بد های سازمان مشخص می شود و عمل بد از خوب متمایز می گردد
امروزه سازمان ها در بافت جوامع اسلامی توجه خود را معطوف به اخلاق و ارزش های اخلاقی نموده اند، چرا که احتمال می رود کارکنانی که پایبند به اخلاق کار اسلامی هستند، اشتیاق و انرژی بیشتری را در رابطه با کار خود نشان می دهند . بنابراین به نظر می رسد تلاش در جهت استقرار فضای کاری اخلاق مدارانه و تشویق و ترغیب کارکنان به انجام فعالیت های کاری مبتنی بر آموزه های اسلامی، می تواند زمینه ها ارتقای درگیری شغلی کارکنان را فراهم آورد.
نگرش های اسلامی درباره کار، به»اخلاق کار اسلامی« اشاره می کنند. اسلام به پیروان خود می آموزد که به سازمان خود متعهد باشند. در این نگرش، همکاری و مشورت به وسیله اخلاق کار اسلامی تشویق می شود، که خود زمینه ای است تا از اشتباهات جلوگیری شود. اخلاق کار اسلامی همچنین در مورد ارزش هایی مانند سخاوت و انصاف بحث کرده و سفارش می کند که آن ها را همیشه در کارهای خود دنبال کنیم، لذا در این معنا در جمهوری اسلامی ایران، کارمندان دولت، کارگزاران حکومت الهی تلقی می شوند و وقتی اعمال خود را باملاک های اسلامی محک بزنند، احتمالاً در رفتار عادلانه و خدمت به ارباب رجوع و انجام کار دست کوتاهی نخواهند کرد و بالاخره رشد و پویایی جامعه را رقم خواهند زد. چرا که انسان مسلمان با محور قرار دادن رضایت خداوند، انسانیت خود را فدای هیچ چیز نمی کند، و کرامت خود را با هیچ چیز عوض نمی کند
امور مالیاتی شهراردبیل نیز مانند سایر ادارات یا سازمانها با مسائلی چون اخلاق کاری و معنویت در کار روبه رو است، در این اداره نیز ضعف اخلاقی و عدم جهت گیری مذهبی می تواند بر عملکرد سازمان تاثیر منفی داشته باشد. وقتی رفتار سازمانی از نظر اخلاقی و مذهبی ضعیف باشد، کارکنان نسبت به کار خود احساس تعلق کمتری خواهند داشت و به صورت آشکار و پنهان هزینه عملکرد بالا می رود. این هزینه را می توان در حوزه های مختلف سازمانی شناسایی کرد مانند پایین بودن بهره وری، کندی پویایی سازمان، عدم شفافیت و به هم ریختگی ارتباطات سازمانی. بنابراین سازمان ها برای افزایش دلبستگی شغلی باید به معنویت در محیط و اخلاق کاری کارکنان خود اهمیت بدهند.
متغیر معنویت سازمانی
اخلاق کار اسلامی دلبستگی شغلی
زیر بنای همه ارزشها در سازمان، ارزش های اخلاقی می باشد،که در حوزه کارآمدی منابع انسانی جایگاه ویژه ای دارد و باعث افزایش معنویت و تعهد کاری کارکنان می شود. با توجه به این مطالب هدف از تحقیق حاضر پاسخگویی به این پرسش است که معنویت سازمانی و اخلاق کار اسلامی چه نقشی در دلبستگی شغلی کارکنان اداره امور مالیاتی شهراردبیل دارد؟
روش شناسی
از لحاظ هدف تحقیق از نوع کاربردی، از لحاظ نوع روش، توصیفی و همبستگی میباشد و هدف آن بررسی نقش معنویت سازمانی و اخلاق کار اسلامی در پیش بینی دلبستگی شغلی کارکنان - مطالعه موردی اداره امور مالیاتی شهر اردبیل - است. لذا از لحاظ روش گردآوری اطلاعات روش تحقیق مورد نظر میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره امور مالیاتی شهر اردبیل است که تعداد آنها برابر 210 نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد نمونه آماری برابر 132 نفر بدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.در نهایت تعداد 130 پرسشنامه بازگشت داده شد.
روش گردآوری اطلاعات
در این تحقیق روش مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول کتابخانهای و در مرحله بعد برای جمعآوری دادهها از روش میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در مرحله گردآوری اطلاعات پرسشنامه توسط کارکنان تکمیل شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات
پرسشنامه معنویت سازمانی: پرسشنامه استاندارد معنویت سازمانی میلیمن و همکاران - 2003 - دارای 27 گویه است و سه بعد کار با معنا، احساس همبستگی و همسویی ارزش ها را در قالب طیف لیکرت اندازه گیری می کند.
پرسشنامه دلبستگی شغلی: پرسشنامه استاندارد دلبستگی شغلی شاوفلی و بکر - 2004 - که دارای 20 گویه می باشد که بر اساس طیف 5 درجه ای لیکرت نمره گذاری شده است.
پرسشنامه اخلاق کار اسلامی: پرسشنامه استاندارد اخلاق کار اسلامی درویش - 2000 - دارای 17 سوال است که بر اساس طیف 5 درجه ای لیکرت نمره گذاری شده است.
روایی و پایایی پرسشنامه
جهت سنجش روایی پرسشنامه از اعتبار محتوایی استفاده شده است، به این نحو که پرسشنامهها در اختیار اساتید قرار گرفته و نظرات آنها در مورد اینکه آیا پرسشنامهها ابزار خوبی برای سنجش متغیرها هستند یا نه خواسته شد که مورد تایید ایشان بود. برای سنجش ضریب پایایی پرسشنامهها نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد.
