بخشی از مقاله
چکیده
دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی یکی از اصلی ترین اهداف اقتصادی تمامی کشورها است. کشور ایران با توجه به اینکه در طول سالیان گذشته و همچنین در حال حاضر درگیر فشارهای اقتصادی از طرف کشورهای دیگر در قالب تحریمهای اقتصادی بوده است باید از راهکار جدیدی برای جبران زیانهای آن تحریمها اقدام کند. یکی از ایدههای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی در این حالت استفاده از اقتصاد مقاومتی است. اقتصاد مقاومتی برای کشورهای تحریم شده که حق واردات و صادرات ندارند یک راهکار بسیار مفید برای مقابله با آن تحریمها میباشد. یکی از قسمتهایی که میتواند در بی نیازی کشور و تحقق گوشهای از اقتصاد مقاومتی مفید باشد توسعه صنعت کشاورزی است. کشاورزی میتواند یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی باشد و نقش مهمی در رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی داشته باشد. در این پژوهش نیز راهکارهای استفاده از صنعت کشاورزی در تحقق اقتصاد مقاومتی مورد بررسی قرار گرفته و بیان میشود که چگونه از طریق تقویت صنعت کشاورزی میتوان به موفقیتهای بزرگی در تحقق بهتر اقتصاد مقاومتی رسید و موجب بینیازی از تولیدات خارج کشور شد.
واژگان کلیدی: اقتصاد مقاومتی، کشاورزی، توسعه اقتصادی
مقدمه
کشاورزی در ایران بزرگترین بخش اقتصادی پس از بخش خدمات است که حدود 20 درصد تولید ناخالص ملی و سهم عمدهای از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص میدهد. همچنین محل اشتغال بخش وسیعی از جمعیت کشور است. بدین ترتیب رشد این بخش تا حدود زیادی تعیین کننده رشد اقتصادی کشور است - حاجی رحیمی و ترکمانی، . - 1382 قدمت کشاورزی یقینا بیش از قدمت روستا است. چه آنکه کشاورزی خود موجب و زمینهساز پیدایش روستا بوده است؛ در بسیاری از کشورها و اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته، کشاورزی بزرگترین صنعت منفرد است و نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی جمعیت و تأمین اقلام صادراتی کشورها ایفا کند.
امروزه بسیاری از محققان و دانشمندان، توسعه کشاورزی را به عنوان استراتژی و راهبرد اصلی توسعه روستایی قلمداد کرده و معتقدند که کشاورزی به عنوان منبع اصلی تأمین درآمد فرصتهای اشتغال، نقش اساسی در توسعه روستایی اسفا میکنند. در واقع کشاورزی و فعالیتهای متنوع و گوناگون آن نقش مهمی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مناطق روستایی دارد، ناگفته نماند که اقتصاد نواحی روستایی کشور، مشتمل بر فعالیتهای کشاورزی و غیرکشاورزی میباشدو آنچه از گذشتههای دور، تصویری از روستا بر ذهنها نقش میبندد، فعالیتهای بخش کشاورزی است.
نظر به اینکه یکی از هدفهای اقتصادی، تأمین مواد غذایی مورد نیاز جمعیت، ایجاد امنیت غذایی در جامعه و برخورداری از رفاه و تأمین آسایش مردم میباشد، بررسی وضعیت و چگونگی انجام فعالیتهای بخش کشاورزی به عنوان مهم-ترین بخش اقتصاد کشور و محور برنامههای توسعه در نواحی روستایی حایز اهمیت است. شایان ذکر است که توسعه کشاورزی به دلیل ساختارهای بسیار متفاوت کشاورزی در کشورهای مختلف، تعاریف بسیار ارائه شده است، به ویژه آنکه فرآیند توسعه کشاورزی در جوامع مختلف با تغییر و تحول و شدت و ضعف بسیار متفاوتی رو به رو بوده است. برخی از توسعه کشاورزی به عنوان گذر از کشاورزی سنتی تأکید دارند و برخی دیگر آن را فرآیندی میدانند که در طی آن و به تدریج اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشاورزان بهبود یافته و اصلاح میشود - روستایی و عطایی، . - 1394
با ظهور انقلاب اسلامی، حکومت جدیدی در دنیا پدیدار شد که بنای سازگاری با قطب قدرت استکبار را نداشت و به مبارزه با آن پرداخت. ظهور چنین حکومتی در منطقه خاورمیانه که از لحاظ ژئوپولیتیکی دارای اهمیت بسیار است، موجب شد که نظام استکبار جهانی با تمام قوا به مبارزه با انقلاب برخیزد. با پایان یافتن جنگ و عدم پیروزی استکبار در زمینههای نظامی، تهاجمات به عرصههای دیگر کشیده شد. یکی از این عرصهها که به ویژه در سالهای اخیر با تهاجمات گسترده همراه بوده، عرصه اقتصادی است . - Balasa, 1990 - بنابراین، انقلاب اسلامی ایران مکلف به نوآوری و نظریهپردازی و الگوسازی در عرصههای جدید اقتصادی است. هر کشوری که علم استکبارستیزی را برپا کند نیازمند چنین الگوهایی است. یکی از این مفاهیم اقتصاد مقاومتی است - علیخانی، . - 1380
بنا به تعریف برخی اقتصاددانان از اقتصاد مقاومتی، این نوع اقتصاد معمولا در رویارویی و تقابل با اقتصاد وابسته و مصرف کننده یک کشور قرار میگیرد که منفعل نیست و در مقابل اهداف اقتصادی سلطه ایستادگی نموده و سعی در تغییر ساختارهای اقتصادی موجود و بومیسازی آن بر اساس جهانبینی و اهداف دارد. برای تداوم این نوع اقتصاد، میبایست هر چه بیشتر به سمت محدود کردن استفاده از منابع نفتی و رهایی از اتکای اقتصاد کشور به این منابع حرکت کرد و توجه داشت که اقتصاد مقاومتی در شرایطی معنا پیدا میکند که جنگی وجود داشته باشد و در برابر جنگ اقتصادی و همچنین جنگ نرم دشمن است که اقتصاد مقاومتی معنا مییابد - فشاری و پورغفار، . - 1393 از این رو ضروری است مفهوم اقتصاد مقاومتی و ضرورت مطالعه و نیز راهکارهای تحقق آن در اقتصاد ایران مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. بنابراین، این پژوهش بر آن است تا صنعت کشاورزی را به عنوان یکی از راههای دستیابی به اهداف مورد نظر اقتصاد مقاومتی شرح دهد.
اقتصاد مقاومتی
تعاریف و مفاهیم اقتصاد مقاومتی
هنگامی که بحث اقتصاد مقاومتی مطرح میشود، تصور ما از اقتصاد نوعی اقتصاد اسلامی است که ریشه در جهانبینی توحیدی دارد و مقولههای مادی، معیشت ومعنویت را در یک تفسیر و یک الگوی خاص دنبال میکند. نخستین مفهوم قابل
