بخشی از مقاله
چکیده:
مسیر توسعه شهری پایدار از متن حقوق شهروندی میگذرد و محوریت این حقوق در تمامی ارکان برنامهریزی و طراحی شهری امری بدیهی و ضروری برای نیل به توسعه پایدار محسوب میشود. زندگی اجتماعی پایدار در دوره معاصر میتواند از طریق آموزش و تعلیم بویژه آموزشهای شهروندی تقویت و ارتقاء یابد. آموزشهای مذکور با تاکید بر مسئولیتهای اجتماعی و ارتباط موثر بین شهروندان میتواند بستری برای اجتماعیمداری و تعامل اجتماعی محسوب شود. آموزشهای شهروندی جامعیت بالایی از لحاظ روشها و ابزارهای آموزشی، سنین و اقشار تحت پوشش، گستره تاثیرگذاری دارا بوده و میتواند خلاء های موجود را در جامعه ایرانی بخوبی پر نماید.
در این راستا رشتهها و حرفههای گوناگونی میتوانند تاثیرگذار باشند. آموزشهای شهروندی از دیدگاه رشته و حرفه شهرسازی با هدف ارتقای زندگی اجتماعی رویکردِ مورد نظر این تحقیق میباشد. بنابراین هدف این تحقیق، راهبردهای توسعه شهری پایدار با محوریت حقوق شهروندی میباشد . نتایج این تحقیق نشان می-دهد که توجه و برنامهریزی با محوریت حقوق شهروندی در پروژهها و مداخلات شهری میتواند موجبات توسعه پایدار شهری ارتقای زندگی شهروندان را فراهم نماید.
این مهم میتواند با تامین زیرساختهای شهروندی در طرحهای جامع و تفصیلی، ایجاد برنامههای چندمنظوره آموزشیBتفریحی در مکانهای عمومی از قبیل پارکها، میادین و مراکز خرید محلی؛ ایستگاههای مترو، اتوبوس و تاکسی؛ مساجد، مدارس، فرهنگسراها با بهرهگیری از هنرهای نمایشی و تمرکز قابلیتهای محلی، محقق شود. آموزش مفاهیم آموزشی در عرصه عمل از طریق تابلوها و آثار هنری گرافیکی و حجمی و ... یکی دیگر از راههای تاثیرگذار - میباشد. همچنین واگذاری مسئولیتهای عمومی به خانوادهها، گروههای جوانان، بانوان، کودکان و تشکیل اجتماعات و تشکلهای خودجوش محلی در این راستا میتواند بکارگرفته شود. بهطور کلی توجه تامین شهروندی از طریق رویکرد برنامه-ریزی و طراحیشهری میتواند به تداوم حیات شهروندی و ارتفای فرهنگ جمعی در راستای توسعه پایدار شهری منجر شود.
مقدمه:
آموزش شهروندی از ارکان اساسی زندگی اجتماعی در عصر حاضر است و یکی از پایههای توسعه پایدار شهری محسوب میباشد. این آموزشها باید در تقویت کیفیت زندگی اجتماعی، کیفیات محیطی شهرها و حل مسائل شهری با محوریت شهروندان بوده باشد. امروزه توسعه پایدار شهری در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و زیستمحیطی با مسائل متعددی روبروست که آموزش، آگاهی، مشارکت و درگیر شدن و حضور فعال مردم را در حل مسائل و ارتقای کیفیات محیطی و نیل به توسعه پایدار میطلبد.
از جمله این مسائل میتوان به این موارد اشاره نمود: کیفیت پایین محیطزیست شهری و افزایش آلودگی صوتی، آلودگی بصری، رشد آسیبهای اجتماعی، نابسامانی مدیریت فاضلاب و پسماندهای شهری، ناهنجارهای رفتاری در شهرها، انزوای افراد و عدم تمایل به ارتباطهای موثر بین شهروندان، مشکلات مربوط به سلامتی افراد، کمتوجهی به ورزش همگانی، عدم احساس مسئولیت در حفاظت و حمایت از محیطزیست بویژه فضای سبز، ضعف حس همکاری بین مردم، مسائل ترافیکی و ایجاد مزاحمت برای دیگران و کمتوجهی به حقوق دیگران، سدّ معبر، عدم صرفهجویی در مصرف انرژی، کمبود حس تعلقخاطر به مکان و محل زندگی، ضعف ایمنی و امنیت در فضاهای شهری و... . بدیهی است که در اکثر این مسائل مردم خود ، یکی از مهمترین عوامل موثر در ایجاد مسئله و مسئلهگشایی میباشند.
رعایت حقوق و اصول شهرگرایی نیازمند توجه برنامهریزان و طراحان و تصمیمگیران به حقوق شهروندی، آموزش و آگاهی بخشی به مردم از طریق آموزشهای شهروندی میباشد. آموزشهای مذکور از دیدگاه رشته شهرسازی، اصول و روشهای آن مورد تاکید این پژوهش میباشد. بنابراین سوال اصلی این تحقیق عبارت است از: زمینهها و شیوههای آموزش شهروندی از طریق برنامهریزی و طراحیشهری با هدف ارتقای زندگی اجتماعی کدامند؟ همچنین سوالات دیگری نیز برای نیل به هدف تحقیق قابل طرح و بحث میباشد: مفهوم شهروندی و ویژگیهای کلیدی آن چیست؟ مضامین و محتوای آموزشهای شهروندی شامل چه مولفههایی میباشد؟
-1پایداری اجتماعی
منظور از پایداری اجتماعی همبستگی و یکپارچگی اجتماعی، کار و درآمد مناسب، اکوسیستم پایدار، دسترسی به مسکن مناسب و با کیفیتف شان شهروندی و مشارکت در امور امنیت و رفاه - در ابعاد گوناگون - ، برابری و تعادل فضایی، دسترسی به امکانات و خدمات مورد نیاز و غیره است - سرور و امینی، 1392، . - 37 پایداری اجتماعی متشکل از اولویتهای زیر است: نیازهای اساسی به اب، غذا، سرپناه، آموزش، شغل، درآمد و همه شرایط زندگی عدالتخواهی و مساواتطلبی حفظ میراث فرهنگی و زیستی مردمسالاری و مشارکتپذیری - شکویی و کاظمی محمدی، 1381، - 32 شاخصهای ناپایداری اجتماعی در مناطق کلانشهری را میتوان ناامنی، افزایش جرم و جنایت، ناهمگنی و بیگانگی، وندالیسم، قانونگریزی و کجرفتاری، بزهکاری، سرقت و غیره مشاهده نمود.
شناسایی دو مفهوم اصلی درباره پایداری اجتماعی که بوسیله براملی و همکارانش در سال 2006 صورت گرفته است عبارتند از : -1 عدالت اجتماعی - 2 پایداری اجتماعی - همان، . - 38 مفهوم عدالت اجتماعی خواستار توزیع عادلانه منابع در جامعه به منظور امکان دسترسی منصفانه به خدمات محلی، اشتغال و مسکن. مفهوم پایداری جامعه در رابطه با ادامه بقا و عملکرد جامعه به عنوان نعاد جمعی - همان - . در تجزیه و تحلیل تعاملات میان پایداری اجتماعی و شکل شهر، پایداری بستگی به چندین جنبه از زندگی اجتماعی و محله دارد که عبارتند از: -1 تعامل شبکه اجتماعی در جامعه -2 مشارکت اجتماعی -3 حس مکان -4 ثبات جامعه -5 امنیت - جرم - -6 سرزندگی
