بخشی از مقاله
چکیده
شرایط اقلیمی و نقش پارامترهای آن بر گردشگران ، مدیران شهری و روستایی و برنامه ریزی ورود و خروج گردشگران مؤثر است. پژوهش حاضر با ماهیت کاربردی - توسعه ای و ترکیبی از روشهای تحقیق پیمایشی، کتابخانه ای و تحلیلی است. و هدف کلی پژوهش شناسایی توانمندیها و محدودیت های اقلیمی گردشگری در سطح استان یزد می باشد. در راستای این هدف یک دهه اطلاعات آماری - - 1375-1385 از پارامترهای اقلیمی استان - دما،رطوبت،تابش،باد - و میزان بارش 20 ساله - - 1365-1385 جمع آوری گردیده و با استفاده از آزمون های آماری مختلف دمایی،بادی،رطوبتی و تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار Spss، Excel و GIS صورت گرفته است که نتایج آن حاکی از اینکه مناطق پیرامون شیرکوه از شرایط اقلیمی مناسب با آسایش محیطی مطلوب برای گردشگران و مناطق مشرف به نقاط پست تر - بیابانها و کویرها - از شرایط نامطلوب اقلیمی و عدم آسایش محیطی برای گردشگران را دارا هستند و در نهایت با تهیه نقشه های اقلیمی گردشگری به ارائه راهکارهایی در جهت توسعه گردشگری با توجه به پارامتر های اقلیمی صورت گرفته است.
واژه های کلیدی: یزد ، اقلیم ، توسعه ،گردشگری
مقدمه
گردشگری امروزه از جمله مباحثی است که بسیاری از کشورها برای کسب سود اقتصادی به آن توجه کرده و می کنند. وابستگی اقتصادی کشورهای تک محصولی از جمله ایران به نفت، عدم رشد و توسعه صحیح اقتصادی در سایر بخش ها و ایجاد درآمد و اشتغال مناسب در آنها با وجود پتانسیل ها و ظرفیت های عظیم نهفته در جاذبه های گردشگری در کشور، می طلبد که به این مقوله نگاهی واقع بینانه و علمی انجام و اهمیت دو چندانی به آن داده شود.در زمان حال توریسم به یکی از فعالیت های پیشتاز اقتصادی تبدیل شده است - آمار،1382، - 505 مطالعات نشان داده اند که بین رشد و توسعه صنعت توریسم و رشد و توسعه اقتصادی کشور رابطه ای مثبت و معنی داری وجود دارد. - , Loo, c, and Kwon, - 1995,64
صنعت توریسم می تواند راهکارهای مناسب برای توسعه صادرات و کسب درآمد های ارزی سرشار برای کشور ها بوده و تاثیر مهمی بر افزایش اشتغال، درآمدهای مرتبط با مکان های اقامتی و نیز درآمدهای دولتی کشورها داشته است. - - oh, 2004, 39 به گونه ای که از هر شش شغل مهم در دنیا، یکی در ارتباط با صنعت توریسم بوده. - افشار، 1382، - 542 و به ازاء هر بیست توریست وارده به کشور یک شغل ایجاد می شود. - یدالهی ، 1382، - 503 صنعت توریسم می تواند به عنوان یکی از فعال ترین، پردرآمدترین و نیز اشتغالزا ترین صنعت جهان باشد زیرا قادر است در کوتاه ترینزمان، نیروی کار ساده را با آموزش های کوتاه و میان مدت وارد بازار کار نماید. - منشی زاده، 1376، - 27
اغلب کشور های جهان که حداقل هایی را برای جذب توریست دارند اقدامات و سرمایه گذاری های فراونی را در مورد رونق و صنعت توریسم انجام داده اند و این در حالی است که به نظر می رسد این امر در ایران مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفته است. - مولایی هشتجینی، 1382، - 42 در این راستا با توجه به توانمندی کشور ایران در داشتن جاذبه های گردشگری و تنوع اقلیمی کم نظیر در دنیا وجایگاه با ارزش صنعتتوریسم در جهان، که با اختصاص نزدیک به 11 درصد از تولید ناخالص داخلی، 14 درصد از نیروی کار جهانی و 7/1 درصد درآمدهای جهانی یکی از بنیانی ترین فعالیتهای اقتصادی جهان محسوب می شود - Wto,1997 - بطوری که رشد این صنعت عظیم در دهه 1990 معادل 70 درصد برآورد شده است - - Weaver,2002: 169، متأسفانه کشور ایران با توجه به دارا بودن جاذبه های فرهنگی، تاریخی وطبیعی که در رده دهم کشورهای دنیا قرار دارد، سهم بسیار ناچیزی در حد چند هزارم درصد یعنی 630 میلیون دلار را از این درآمد کلان جذب نموده است - فرزانه، . - 3 :1380
گردشگری در دنیای جدید با جهانگردی در دنیای قدیم تفاوت ماهوی زیادی دارد.جهانگردی به مواردی از جمله زیارت، سفرهای تجاری، بازرگانی و ماجراجویی می پرداخت ولی امروزه گردشگری به عنوان یکی از شاخه های مهم فرهنگی بشمار رفته و در حیطه دستورالعمل سازمان علمی و فرهنگی یونسکو قرار گرفته است. کشور ایران به عنوان یک کشور صاحب تمدن و فرهنگ غنی در کنار سایر جاذبه های گردشگری همچون تاریخی، اقلیمی و مذهبی وضعیت مناسبی را برای جذب گردشگران به وجود آورده است.تنوع اقلیمی ایران با ایجاد شرایط متنوع زیستی برای گونه های جانوری و گیاهی و همچنین برای انسان های با فرهنگ غنی باعث شده این کشور به عنوان یکی از کانون های جاذب گردشگری بین المللی تلقی گردد. - پاپلی یزدی، ،23،. - 1385
استان یزد نیز به دلیل دارا بودن جاذبه های گردشگری از جمله تاریخی، فرهنگی و معماری کویری که متناسب به اقلیم طراحی گردیده است، مورد توجه خاص گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. - طرح پژوهشی، 1380، . - 46 رونق گردشگری پایدار در استان یزد مستلزم شناسایی جاذبه های خاص منطقه، معرفی آنها با مدیریت گردشگری دانش محور می باشد که تحرک بخشیدن ویژه ای به چرخه های اقتصادی استان با ایجاد اشتغال متناسب می گردد. از این بین بایستی به پارامترهای اقلیمی در گردشگری نیز توجه خاص مبذول گردد. - طالبی، 1384، - 18 در این پژوهش اقلیم زمانی - فصلی - ماهانه - وضعیت دما - شرایط آسایش طبیعی - ، بارش، اقلیم محلی، وضعیت تابش خورشیدی میزان برف گیری در ارتفاعات، پتانسیل های اسکی، وضعیت بادها از نظر میزان مطلوبیت و مضربودن در نواحی کویری و بیابانی استان یزد بررسی لازم انجام و با استفاده از شاخص های مناسب نسبت به شناسایی توانمندیها و محدودیت های اقلیمی گردشگری در سطح استان مورد بررسی قرار گرفته است.
مبانی نظری تحقیق:
گردشگری به معنای مسافرت و در فرهنگ Oxford از واژه - Tur - به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت Turns به معنای دور زدن،رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد می باشد - زاهدی، 1385، . - 34
اکوتوریسم - طبیعت گردی - :عناصر اصلی نهفته در این واژه اولاً محیط زیست طبیعی و عناصر متشکله آن همچون گیاهان و جانوران که کانون اصلی این توجه هستند، می باشد،ثانیاً اکوتوریسم فرآیند یادگیری و آموزش مواردی است که خود حاصل تعامل و برآیند اکوتوریست ها و محیط زیست های طبیعی است - زاهدی، 1385، . - 56والارس و پیرس - 1996 - معتقدند که فعالیت های گردشگری در صورت رعایت 6 اصل زیر مصداق اکوتوریسم را می یابد:
-1 التزام به فعالیت هایی با کمترین پیامد منفی زیست محیطی.
-2 زمینه سازی برای افزایش آگاهی و درک از طبیعت.
-3 مشارکت در حفظ مدیریت مناطق مورد حفاظت قرار گرفته.
-4 تقویت مشارکت محلی در فرآیند تصمیم گیری مربوط به تعیین نوع و میزان فعالیت های گردشگری.
-5 ایجاد منافع مستقیم اقتصادی و همچنین درآمدی مکمل برای جوامع محلی.
-6 آموزش جوامع محلی نسبیت به ارزشهای طبیعی محیط زندگی آنها.
فرضیه های تحقیق:
1.توانمندی ها و محدودیت های عناصر هواشناسی - رطوبتی، بارش - از جنبه صنعت گردشگری در سطح استان یزد چگونه است؟
2.توانمندی ها و محدودیت های عناصر هواشناسی - دما، تابش - از جنبه گردشگری در سطح استان یزد چگونه است؟
3.توانمندی ها و محدودیت های عناصر هواشناسی - باد - از جنبه گردشگری در سطح استان یزد چگونه است؟
اهداف پژوهشی
1 شناخت پتانسیل ها و محدودیت های اقلیمی استان یزد جهت توسعه صنعت گردشگری.
2 تعیین محدوده های زمانی مناسب و نامناسب گردشگری در استان یزد.
3 تهیه نقشه های مطلوبیت اقلیمی جهت گردشگری در استان یزد.
4 ارائه راهکارهای مناسب جهت توسعه امر گردشگری در استان یزد.
