بخشی از مقاله
چکیده
در مقاله حاضر، بر اساس دیدگاه راهبردی و با تاکید بر تجزیه و تحلیل تلفیقی ساختارهای استخراج شده از روش نظریه زمینه ای، به ارائه راهبردهایی در جهت توسعه گردشگری ، منطبق با معیارهای توسعه پایدار، در شهرستان شاندیز پرداخته شده است. تجزیه و تحلیل در این پژوهش به دو روش نظریه زمینه ای و تکنیک SWOT صورت گرفته است، که در نهایت از مقایسه دودویی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید به چهار دسته راهبرد دست یافته ایم. نتایج این تحقیق نشان میدهد که شهرستان شاندیز به عنوان یکی از مکان های اصلی استقرار جمعیت و فعالیت های مختلف شناخته شده و تاکید بر ناحیه گردشگری شاندیز به عنوان قابلیت منحصر به فرد توسعه گردشگری ییلاقی کلانشهر مشهد می باشد.
حال آنکه همجواری منطقه گردشگری شاندیز در کنار شهر مشهد به عنوان قطب زیارتی کشور، نقش گردشگری این منطقه را پر رنگ تر می کند. لذا با توجه به گسترش گردشگری در طی سال های اخیر، با توجه به احداث پروژه شهر پدیده شاندیز، لازم است تدابیری توسعه گردشگری منطقه مبتنی بر معیارهای توسعه پایدار اندیشیده شود. در این راستا یکی از اساسی ترین پیشنهادها در رابطه با توسعه گردشگری منطبق بر توسعه پایدار، توجه به بحث حمل و نقل و کنترل عبور و مرور وسایل نقلیه شخصی به منطقه به خصوص در روزهای تعطیل سال و همچنین تقویت وتوسعه کریدورهای پیاده در منطقه می باشد.
-1مقدمه
امروزه گردشگری یکی ازسه صنعت پررونق دنیا می باشد که ازدیدگاه کارشناسان تا اواخر دهه دوم قرن بیست و یکم از دو صنعت پررونق دیگر یعنی نفت و خودروسازی پیشی خواهد گرفت. گردشگری یکی ازپایه های اصلی برای توسعه پایداری شهری می باشد که نقش بسیارمهمی در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها و شهرها ایفا می کند. به دنبال افزایش جمعیت و فشار بر روی منابع طبیعی، مسئله گردشگری نیز اثرات نامطلوبی بر محیط زیست برجای می گذارد. مسائلی از قبیل فرسایش خاک، تغییرات خط ساحلی، نابودی زیستگاههای ساحلی، خشک شدگی یا آلودگی آبهای زیرزمینی و به خطر افتادن بهداشت و سلامتی ناشی از شبکه های ناکافی دفع زباله و فاضلاب، جوامع انسانی را تهدید می کند.
اما بهترین راه برای حل این مشکلات، توسعه پایدار گردشگری می باشد. توسعه پایدار گردشگری به عنوان رهنمودی برای مدیریت کلیه منابع قلمداد می شود. به طریقی که بتوان نیازهای اقتصادی و اجتماعی را برآورده ساخت و همگنی فرهنگی و سیستم های حفاظت زندگی را همراه با افزایش عدالت و مساوات در توسعه، بهبود کیفیت زندگی جوامع و بوجود آوردن کیفیت برتر محیط زیست ایجاد کرد. بنابراین بهبود مدیریت زیست محیطی تسهیلات گردشگری برای کاهش آسیب های آن گام اول جهت نیل به اهداف توسعه پایدار گردشگری می باشد.
کلانشهر مشهد به عنوان قطب زیارتی کشور محسوب می شود که سالانه پذیرای میلیون ها زائر است. یکی از سکونتگاه هایی که در ارتباط تنگاتنگ با مشهد توانسته است طی سال های اخیر نقش گردشگری به منطقه القا کند شهرستان شاندیز می باشد. این شهرستان به دلیل دارا بودن توان های طبیعی، توانسته اند به عنوان یک قطب گردشگری و تفریحی مکانی برای گذران اوقات فراغت زائران و مجاوران مشهد عمل کند.
-2پیشینه پژوهش
2-1 تجارب داخلی
در زمینه موضوع مورد بررسی، مطالعات و پژوهش هایی صور ت پذیرفته است که در این جا به برخی از آنها اشاره می کنیم. -علی همائی فر - - 1391 در مقاله ای تحت عنوان تحلیل اثرات زیست محیطی استقرار فعالیت های گردشگری و ارزیابی راهبردها، بر اساس دیدگاه راهبردی و با تاکیر بر تجزیه و تحلیل تلفیقی ساختارهای مختلف زیست محیطی به ارائه برخی راهبردها جهت کاهش و یا از میان بردن مسائل ناشی از گردشگری در حوزه آبریز رودخانه زشک شاندیز و نیل به اهداف توسعه پایدار گردشگری در محیط های طبیعی و روستایی این منطقه به عنوان نمونه ای از پهنه های رود دره ای و تفرجگاهی واقع در اطراف مشهد، پرداخته شده است.
-عزت االله مافی و مهدی سقایی - 1387 - در مقاله ای با عنوان تحلیلی بر گردشگری روستایی پیرامون کلا نشهرها به صورت موردی کلان شهر مشهد را بررسی کرده اند . در این تحقیق مهم ترین مبحث، گردشگری روستایی پیرامون کلان شهرها است . بررسی آن ها نشان میدهد که حوزه نفوذ گردشگری در کلان شهر مشهد حدود 43 کیلومتر است و روستاهای دارای قابلیت گردشگری در این شعاع به عنوان تفرجگاه های پیرامون کلان شهر، شکل دهنده محصول گردشگری روستایی هستند.
2-2تجارب خارجی
-رامزی و ریچارد ریگال - 2010 - در بررسی رابطه ی گردشگری و توسعه منطقه ای، در ابعاد اکولوژیکی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به بررسی اثرات گردشگری پرداخته اندکه نتیج مطالعات آنها نشان می دهد، توسعه گردشگری، منجر به ایجاد فرصتهای شغلی، افزایش درآمد، افزایش امکانات زیربنایی، بهبود سطح آموزش و بهداشت شده اما چالشهای زیست محیطی هم داشته است.
-آندرانیکو - - 2011، در مطالعه ای به بررسی نقش توریسم در ساختار اقتصادی و رشد آن در قبرس پرداخته است. اثرات منفی ناشی از کاهش ورود گردشگر در جنگ قبرس و ترکیه در سال 1974، در بیکاری گسترده بسیار چشم گیر بود اما بعد از پایان جنگ و ایجاد آرامش نسبی، قبرس توانست با سازماندهی تلاش ها و برنامه ریزی مجدد، رونق پیشین اقتصادی خود را به دست آورد.
-4مبانی نظری پژوهش
4-1 توسعه پایدار
مفهومی که در سال های اخیر وارد ادبیات توسعه شده، مفهوم توسعه پایدار است - رهنما،. - 1387 نظریه توسعه پایدار شهری، حاصل بحث های طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی به خصوص محیط زیست شهری است که به دنبال نظریه " توسعه پایدار برای حمایت از منابع محیطی" ارائه شد. در این نظریه موضوع نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدید ناپذیر مطرح است.
