بخشی از مقاله
چکیده
مبنای نظری حمایت سازمانی، نظریه تبادل اجتماعی است. طبق این نظریه، در روابط اجتماعی وقتی کسی در حق دیگری لطفی می کند او خود را موظف احساس میکند که لطف کند. محققان معتقدند بین کارکنان و کارفرمایان نیز چنین تبادل اجتماعی در جریان است زیرا سازمان منبعی است که نیازهای کارکنان را برآورده می کند و بنابراین رابطه بده - بستان در مورد روابط بین کارکنان و کارفرمایان صادق است. نظریه حمایت سازمانی بیان میکند که کارکنان دیدگاهی کلی از میزان حمایت سازمان نسبت به خود شکل می دهند و درازای این حمایت به اهداف سازمان و تحقق آنها توجه میکنند. در این مقاله به تعریف حمایت سازمانی درک شده، پیامدهای حمایت سازمانی درک شده از سوی سازمان، حمایت سازمانی درک شده و نقش قرارداد روانشناختی اشاره شده است.
کلمات کلیدی: حمایت سازمانی درک شده، قرارداد رواشناختی
.1 مقدمه
حمایت سازمانی ادراک شده2 به عنوان یکی از سازه های کلیدی در نظریه تبادل اجتماعی می باشد. بر اساس معیار رابطه ی متقابل، حمایت سازمانی ادراکشده معمولاً به عنوان یک حرکت اولیه شناخته می شود که یک فرآیند تبادل بین همکاران را تحریک می کند. حمایت سازمانی ادراک شده به میزانی اشاره دارد که کارگران ارزش کمک های خود به سازمان، توجه به سلامت خود، نگرانی برای آن ها، توجهات وقتیکه کار به اتمام رسیده است و قدردانی از تلاش مضاعف آن ها در انجام کار را درک میکنند. وقتی کارمندان احساس کنند که پشتیبانی می شوند، بیشتر تمایل دارند تا از طریق اجرای رفتارهای ارزشمند رابطه ی متقابل با سازمان خود ایجاد کنند. تحقیقات زیادی صورت گرفته است تا فرآیند زیرین که از طریق آن حمایت سازمانی ادراکشده تأثیرات خود را بر روی تمایل کارمند برای انجام درستکار انتقال میدهد، مشخص گردد.
نظریه حمایت سازمانی ادراکشده
بر اساس نظریه حمایت سازمانی گونه های سه گانه عمومی، موجب رفتارهای مطلوبی در سازمان می شود: انصاف و مساوات، حمایت سرپرست، پاداش های سازمانی و زمینه های شغلی. خاستگاه عوامل مذکور سازمان است و درنهایت موجب افزایش حمایت سازمانی می گردد و علاوه بر این عوامل می توان متغیرهای جمعیتی را نیز به آن ها افزود .[13] منظور از انصاف، احساس مساوات نسبت به استفاده و اجرای روش های توزیع منابع میان کارکنان می شود که بدان عدالت رویه ای نیز اطلاق میشود. رعایت انصاف و مساوات بهمنظور تصمیم گیری برای توزیع منابع، تأثیرات فزاینده ای بر حمایت سازمانی ادراک شده دارد. حمایت سرپرست ازآن جهت موردتوجه است که رفتار و کنش سرپرست به عنوان یکی از کارگزاران و عاملان هر سازمانی تلقی می شوند. جهت گیری مناسب یا نامناسب، تأثیر قابل ملاحظه ای در حمایت سازمانی دارد.
هر چه کارکنان با حمایت سرپرست روبهرو شوند، حمایت سازمانی افزایش مییابد. توجه به منابع انسانی - پاداشهای سازمانی و زمینه های شغلی - اهمیت نمایانی در واکنش مثبت کارکنان - حمایت سازمانی ادراکشده - دارد. فرصتهای مناسب و مساعد برای ارائه پاداش ها موجب ارزیابی مثبت کارکنان نسبت به حمایت سازمانی ادراک شده میشود. تمایلات سازمان به منظور مهم جلوه دادن آینده شغلی اعضایش با حمایت سازمانی ادراکشده رابطه قوی خواهد داشت. گذشته از امنیت شغلی، متغیرهای آموزش و استقلال در کار - به طور مثبت - و فشارهای نقش و بعد سازمان به طور منفی در حمایت سازمانی تأثیر دارد. افزایش آموزش کارکنان و بهبود آزادی عمل آنان در ایفای نقش و شغل، باعث ارتقای حمایت سازمانی می شود.
دسته نهایی پیش شرط های حمایت سازمانی ادراک شده، مشخصات کارکنان است که در دو بخش کلی قابل تفکیک است: الف - شخصیت شامل خودآگاهی، محرک های مثبت و منفی، ب - مشخصات جمعیتی شامل سن، جنس، تحصیلات و سنوات شغلی.اثرات و پیامدهای هفتگانه حمایت سازمانی ادراکشده به شرح ذیل است: -1 هر چه کارکنان احساس کنند موردحمایت سازمان قرار می گیرند به همان نسبت بر میزان پایبندی آن ها به سازمان افزوده می شود. یکی از روش های مفید و مؤثر برای افزایش تعهد سازمانی، توجه به افزایش حمایت سازمانی ادراک شده است. -2 منظور از رضایت شغلی، نگرش ها و واکنش های عمومی مثبت کارکنان نسبت به شغل است. به همان نسبت که کارکنان احساس کنند که موردحمایت سازمان هستند بر میزان رضایت و خشنودی شغلی آن ها افزوده می شود. حمایت سازمانی باعث افزایش نگرش مثبت نسبت به شغل آنها میگردد. -3 علاوه بر آن حمایت سازمانی در الزام و درگیری شغلی تأثیر دارد.
منظور از آن، درگیری با علائق مرتبط باکار است. هر چه حمایت سازمانی کارکنان بیشتر شود، میزان التزام آنان با شغل و کارشان افزایش می یابد. چهار اثر نهایی حمایت سازمانی ادراک شده ازاین قرار است که افزایش درک حمایت سازمانی کارکنان از یکسو موجب افزایش عملکرد و تمایل به ماندن کارکنان در سازمان میشود و از سویی موجب کاهش میزان فشارهای شغلی و رفتارهای بازخوردی می گردد. هر چه کارکنان ادراک حمایت سازمانی بیشتری داشته باشند، بر عملکردشان تأثیر می گذارد و موجب افزایش کارایی آن ها می شود، علاوه بر آن تمایل به ماندن آن ها افزوده می شود. احساس حمایت سازمانی موجب کاهش فشارهای شغلی شده و تمایل به ترک خدمت نیز کاسته میگردد.[13]
حمایت ادراکشده از سوی سازمان
نخستین بار آیزنبرگر و همکاران در سال 1986 با انتشار مقالهای در مجله روانشناسی کاربردی مفهوم حمایت ادراک شده از سوی سازمان معرفی کردند. طبق تعریف آیزنبرگر و همکارانش [13] کارکنان زمانی از سوی سازمان احساس حمایت می کنند که سازمان برای همکاری هایشان ارزش قائل شود و به رفاه آن ها اهمیت دهد. بااینکه تعداد مطالعات انجام شده در این حوزه تا اواسط دهه نود اندک بود، ولی در سالهای اخیر تعداد پژوهشها در این زمینه افزایشیافته است. .[14]مبنای نظری حمایت سازمانی، نظریه تبادل اجتماعی است. طبق این نظریه، در روابط اجتماعی وقتی کسی در حق دیگری لطفی می کند او خود را موظف احساس می کند که لطف کند. محققان معتقدند بین کارکنان و کارفرمایان نیز چنین تبادل اجتماعی در جریان است زیرا سازمان منبعی است که نیازهای کارکنان را برآورده می کند و بنابراین رابطه بده - بستان در مورد روابط بین کارکنان و کارفرمایان صادق است.
نظریه حمایت سازمانی بیان می کند که کارکنان دیدگاهی کلی از میزان حمایت سازمان نسبت به خود شکل می دهند و درازای این حمایت به اهداف سازمان و تحقق آن ها توجه می کنند. به عبارت دیگر وقتی سازمان به رفاه کارکنان توجه کند کارک نان این توجه را با تعهد بیشتر و عملکرد بهتر جبران می کنند.[12] نظریه پردازان تبادل اجتماعی معتقدند ارزش رابطه بده - بستان زمانی بیشتر می شود که به صورت اختیاری انجام شود. زمانی که کارکنان احساس کنند سازمان خود به رفاه آن ها توجه میکند و نه به خاطر الزامات قانونی یا فشار اتحادیه پاسخ بهتری به آن می دهند و در جهت تحقق اهداف سازمان بهتر عمل میکنند.
