بخشی از مقاله
تحلیل کتاب فارسی (بخوانیم) سوم دبستان
عنوان کتاب : فارسی سوم (بخوانیم)
ساختار کتاب درسی از سه قسمت اصلی تشکیل شده است :
الف ) قسمت مقدماتی کتاب :
در قسمت مقدمه کتاب بخوانیم ابتدا فهرست کتاب که شامل 8 فصل می باشدارائه شده است. این 8 فصل در 22 درس سازماندهی شده است.
فصل اول : نهادها،
فصل دوم : بهداشت،
فصل سوم : اخلاق فردی و اجتماعی،
فصل چهارم : دانش و دانشمندان،
فصل پنجم : مسائل دینی و آموزه های دینی،
فصل ششم : ملی و میهنی،
فصل هفتم : طبیعت،
فصل هشتم : هنر و ادبیات.
دانش آموز در کل فصول با موارد ذکر شده آشنایی پیدا می کند.
در قسمت دیگر مطلبی تحت عنوان سخنی با آموزگاران گردآوری شده است تا معلمان برای تدریس و ارزشیابی کتاب از آن استفاده نماید.
ب ) قسمت میانی کتاب :
این قسمت شامل فصول هشت گانه می باشد :
فصل اول : از ص 2 تا ص 28 ، شامل 4 درس اول به ترتیب با عنوان های بهترین سرآغاز، لبخند نقاشی ها، نماینده کلاس و بچه های کانون می باشد ؛
فصل دوم : از ص 33 تا ص 48 ، شامل 2 درس بعدی با عنوان های ما فقط یک کره زمین داریم و حرفهای یک نقاشی ؛
فصل سوم : از ص 52 تا ص 77 ، شامل 4 درس بعدی با عنوان های خود را دست کم نگیریم، فداکاران، فکر روشن، اتوبوس ؛
فصل چهارم : از ص 81 تا ص 94 ، شامل 2 درس با عنوان های پرواز و سلام آقای بل ؛
فصل پنجم : از ص 98 تا ص 119 ، که شامل 2 درس با عنوان های بهترین خاطره، امام و پروانه ها، روز زیبای زندگی ؛
فصل ششم : از ص 123 تا ص 133 ، که شامل 2 درس با عنوان های ای ایران ای وطن من، سفید (درس آزاد) ؛
فصل هفتم : از ص 137 تا ص 152 ، که شامل 2 درس با عنوان های کوه نوردی، اگر جنگل نباشد ؛
فصل هشتم : از ص 154 تا ص 172 ، که شامل 3 درس با عنوان های خارکن و حاتم طایی، سفید (درس آزاد) و مداد رنگی.
دروس ذکر شده کتاب بخوانیم از ابتدا یک در میان با سروده ها و فندره ها همراه است.
درس اول : با نام بهترین سرآغاز که دانش آموز با نعمت ها و پدیده های خداوند آشنا می شود و می آموزد که هر کاری را با نام خدا شروع کند و شکرگزار خداوند باشد ؛
درس دوم : با نام لبخند نقاشی ها که دانش آموزان با خواندن یک داستان می آموزند که اخم و ناراحتی زیبایی را از صورت ها می گیرد و خنده و خوشحالی صورت ها را زیبا می کند ؛
درس سوم : با نام نماینده کلاس در این درس دانش آموزان یاد می گیرند که نماینده یک کلاس باید چه ویژگیها و خصوصیاتی داشته باشد ؛
درس چهارم : با نام بچه های کانون که دانش آموزان را با فعالیتهای هنری و کتاب و کتا
بخانه آشنا می نماید ؛
درس پنجم: ما فقط یک کره زمین داریم. دانش آموزان با روش های نگهداری از کره زمین و محیط زیست آشنا می شوند ؛
درس ششم : حرف های یک نقاش در این درس دانش آموزان روشهای نگهداری از جنگل و منابع طبیعی را می آموزند ؛
درس هفتم : خود را دست کم نگیریم که دانش آموزان می آموزند که هر کس توانایی های خاصی دارد و هیچ کس نباید خودش را دست کم بگیرد ؛
درس هشتم : فداکاران نام دارد که به معرفی انسانهای بزرگ و فداکار اشاره می کند و دانش آموزان را با آنان آشنا می نماید ؛
درس نهم : با نام فکر روشن که به معرفی مخترع برق ادیسون در غالب یک داستان می پردازد ؛
درس دهم : اتوبوس در این درس دانش آموزان یاد می گیرند که باید به بزرگ ترها مخصوصاً پیرها احترام بگذارند ؛
درس یازدهم : پرواز نام دارد که دانش آموزان را با مخترعان هواپیما و فضا و فضانوردی آشنا می کند و اینکه انسان چگونه به فکر پرواز افتاد را در یک داستان کوتاه بیان می کند ؛
درس دوازدهم : سلام آقای بل که به شناخت مخترع تلفن و راههای استفاده درست از تلفن می پردازد ؛
درس سیزدهم : با عنوان بهترین خاطره که دانش آموزان را با خاطره نویسی و بیان احساسات و خاطره آشنا می سازد ؛
درس چهاردهم : با نام امام و پروانه ها که به معرفی حضرت علی (ع) با لقب امیرالمؤمنین و رفتار او با کودکان و مردم می پردازد ؛
درس پانزدهم : روز زیبای زندگی به جشن تکلیف دختران نه ساله و آغاز انجام وظایف دینی می پردازد که در غالب یک داستان کوتاه به دانش آموزان ارائه شده است ؛
درس شانزدهم : با عنوان ای ایران ای وطن من که به معرفی شخصیت های بزرگ ایران و مکان های دیدنی ایران پرداخته و دانش آموزان را با آنها آشنا می نماید ؛
درس هفدهم : درس آزاد می باشد . به این صورت که آموزگار مرتبط با عنوان فصلی که این درس شامل آن است مطلبی را با همکاری دانش آموزان ارائه می دهد ؛
درس هجدهم : با نام کوه نوردی است که دانش آموزان با مراحل و ابزارهای کوه نوردی آشنا می شود ؛
درس نوزدهم : اگر جنگل نباشد نام دارد که در این درس دانش آموزان می آموزند که جنگل چه فوایدی دارد و چگونه باید از آن مراقبت نمایند ؛
درس بیستم : با عنوان خارکن و حاتم طایی است که با ارائه یک حکایت دانش آموزان را با شاعر ایرانی سعدی آشنا می نماید ؛
درس بیست و یکم : درس آزاد می باشد. و معلم باید طبق عنوان فصلی این درس موضوعی را با همکاری دانش آموزان مشخص می کنند ؛
درس بیست و دوم : که آخرین درس کتاب است با اشاره به یک داستان کوتاه نگهداری از مداد رنگی های دانش آموزان و رنگ آمیزی نقاشی مطرح می نماید.
قسمت پایانی واحد :
در پایان همه درس های ارائه شده در این کتاب دانش آموزان با فعالیتهای نظیر واژه آموزی، درست نادرست، گوش کن و بگو، نکته، نمایش، کتابخانی، بگرد و پیدا کن وجود دارد.
که هر فعالیت اهداف خاصی را دنبال می کنند. برای مثال در فعالیت بگرد و پیدا کن ، بیشتر از حروف استفاده می شودکه در داخل کلمات و در متن وجود دارد و دانش آموزان با توجه به این فعالیت از نظر مهارت نوشتاری و دیداری املاء آشنایی کامل پیدا می کند.
همچنین در پایان هر فصل یک درس به نام روان خوانی وجود دارد. همانطور که گفتیم این کتاب شامل 8 فصل و 8 روان خوانی می باشد. که هدف آن تقویت مهارت خواندن و توجه و آشنایی کودکان به شنیدن، گوش دادن و داستان خوانی می باشد که در پایان می تواند به ارائه یک پیام از یک متن ساده منجر می شود.
قسمت پایانی کتاب :
در قسمت پایانی کتاب بخوانیم دانش آموزان با معنای واژه ها و لغت های جدیدی و توضیحی کوتاه در این خصوص آشنا می شوند. این قسمت از کتاب با توجه به متن کتاب و 22 درس که در کتاب می باشد به صورت مرتب و منظم به ترتیب حروف الفبا ارائه شده است.
پس از آن در انتهای کتاب نیز فهرستی از کتابهای مرتبط با دروس اصلی کتاب می باشند که موجب رشد دایره لغت و فرهنگ کتابخوانی می باشد و معلم می تواند در طی هفته های سال تحصیل به معرفی آنها پرداخته و به سوالاتی که در بخش کتاب خوانی قسمت پایانی واحد کتاب بخوانیم آمده است پاسخ داده شود.
کتابهایی از قبیل:
دور از خانه، نویسنده نادر ابراهیمی، انتشارات آگاه ؛
گل برای ساقه ی سبز، داود عطار زادگان، انتشارات قربانی ؛
آهوی ارغوانی، ترجمه رضا افضلی، انتشارات آستان قدس رضوی.
ارزیابی سطح خوانایی کتاب بخوانیم
شاخص سطح خوانایی یا روش کانینگ :
نمونه اول :
بهترین – سرآغاز – آسمان – نگاه – نامه – باز – ستاره ها – ماه – خورشید – ابرها – خدایا – سپاس – آبی – می گوییم – درخشان – می کنیم – ستارگان – آفتاب – روشن – مهتاب – زیبا – باران – آفریدی – زمین – کوههای – بلند – دریاها – وسیع – دشت ها – سرسبز – موجودات – کوچک – بزرگ – شگفت زده – نعمت – بخشیدی – یاری – خوب – استفاده – چشم – بینا – گوش – شنوا – توانا – قدرت – استعدادی – شایسته – انجام – بدهیم – بخوانیم – زندگی – پیشرفت – موفق – قدر – پدر – مادر – آموزگار – احترام – بدانیم – بگذاریم – دوستانمان – خوب – صمیمی – محبّت – هرگز – فراموش – رستگار – بخشنده – مهربان – فقط – بپرستیم – رضای – گام – چنان – سرانجام – خشنود – روز – تشنگی – همراه – مادربزرگ – پدربزرگ – گردش – نشستن – سایه ی – درختان – پاک – تمیز – کنار – خانواده – واقعاً – لذت بخش – هنوز – ناهار – ساعت – مانده – برادرم – نشسته – لبخند – همیشگی – خاطره.
تعداد کلمه های 4 هجا : 15
تعداد کلمه ها : 100
تعداد جمله ها : 17
4/0 × تعداد کلمه 4 هجا + میانگین تعداد کلمه
352/8 = 4/0 × 15 + 8/5
نمونه دوم :
اوزی – سوار –دیدن– کوههای – برف – گرفته – دشت – سرسبز – جاده –دریا – سفر –دلپذیر – خواهد – عبور – ابرها – لذّت – می دانید –آهنی – غول پیکر – چگونه –دیرباز – انسان – مشغول –پیاده – مسافرت – اسب – شتر –دیدن – تنه ی – شاخه – شناور – درختان – ساختن – قایق –
کشتی – انداخت – پیشرفت – علمی – پرواز – قطارهای – باربری – ماشین – گوناگون – ساخته – جاهای – شب – روز – صدای – گوش – امروزه – سریع – آسان – زمین – آرامش – سرعت – دقت – زیاد – افراد – جابجا – قدرت – اکنون – بیشتر – می کوشد – فضای – اطراف – کرات – دوردست – سفر – نخستین – کسانی – حدود – هزار – صدسال - - فرناس – مسلمان – بالهای – درآمد – مدتی – نشست – جوانی – آلمانی – اتو – تقلید – ویلبر رایت.
4/0 × تعداد کلمه 4هجا + میانگین تعداد کلمه
753/8 = 4/0 × 16 + 88/5
نمونه سوم :
جعبه ی – باز – مدادها – قدهای – کوتاه – بلند – بیرون – آمدند – نقاشی – حلقه – زدند – چشم های – رنگی – خیره – شدند – زرد – خیلی – حیف – واقعاً – قشنگی – آبی – ببینید – کوه – بلند – آب – خورشیدی – می خندد – خانه ی- بزرگ – درختان – بلندی – گنجشک – شاخه – بدون – مدرسه – شرکت – افسوس – بنفش – گفت – حرف های – گوش – این طور – بهزاد – تفسیری – نداشت – آن قدر – شوق – ذوق – داشت – اصلاً – حیاط – وقتی – بخورد – بیشتر – لباس – گرمتری – می پوشید – صحبت – بهزاد – ناخوش – ممکن – خواب – بیدار – شود – گفتن – حرفها – مشکلی – حل – آخرین – مهلت – راست – می گوید – دوست – ماست – همیشه – بی دلیل – حتی – کوتاه – بشویم – صورتی – قهوه ای – مجله – اطرافش – ذهنش.
با توجه به نتيجه حاصل سطح خوانايي كتاب در حد دانش آموزان كلاس سوم نمي باشد و بالاتر از آن است .
4/0 × تعداد کلمه 4هجا + میانگین تعداد کلمه
07/8 = 4/0 × 17/20 = 16 + 17/4
در تجزیه و تحلیل سوالات کتاب فارسی، حدود 198 سوال در 22 درس در کل کتاب به کار رفته است که تعداد 132 سوال آن در آخر هر درس آمده و مشخص شده است که شامل 66% آن را شامل می شود. و بقیه آن که 34% است و حدود 66 سوال می باشد در متن کتاب وجود دارد.
از لحاظ موقعیت سوال های کتاب که آیا بیشتر سوالها در اول یا وسط یا آخر پارگرافی آمده است با بررسی و تحلیل پاراگرافها و سوال موجود در کتاب به این نتیجه رسیدیم که از تعداد 198 سوال
موجود در کل کتاب 16% آن که شامل 31 سوال می باشد در اول پاراگراف درس ها یا بخش ها آمده و متن اصلی در اول پاراگراف است و از تعداد 198 سوال 42 سوال آن در وسط پاراگراف آمده است و 21% کل سوال ها را شامل می شود. و بقیه سوال که تعداد آن 125 سوال می باشد و شامل 63% کل سوالها را شامل می شود. در پایان پاراگراف آمده است از اعداد و ارقام بالا نتیج
ه گیری می شود که کتاب در یادگیری دانش آموزان موثر بوده است. و با بررسی بین جمله های کتاب فاصله ای که بین سوال ها در متن کتاب است به طور میانگین یک سوال بعد از 11 جمله مطرح شده است که نشان می دهد مطالب کتاب برای فراگیران در یادگیری موثر بوده است.
در بررسی تصاویر و نمودارها که به طور تصادفی از کتاب فارسی سوم انتخاب کردیم. بعد از انتخاب 20 تصویر، 11 تصویر نشان دهنده مطالب خود کتاب بود که مربوط به نوع اول می باشد 7 تصویر
شامل این است که از فراگیران خواسته شده که آن را تفسیر و توضیح دهند. مربوط به نوع دوم می باشد و بقیه تصاویر که 2 تصویر می باشد نه به مربوط به نوع اول می باشد و نه نوع دوم.
اگر ما بیاییم نوع دوم تصاویر را که در حدود 7 تصویر بود بر نوع اول تقسیم کنیم و معیاری که در تحلیل کتاب آمده و 4/0 را نشان می دهد. پس تصاویر طوری انتخاب شده که دانش آموزان را به تفکر وا می دارد و مطلوب مي باشد.
و در آخر باید خاطرنشان کرد که در کتاب فارسی سوم نموداری ارائه نشده است که بتوانیم این نمودارها را بررسی کنیم.
