بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه تعیین رابطه دلبستگی به خدا و تاب آوری با معناداری زندگی در معلمان بود. جامعه آماری پژوهش همه دانشجویان مقطع تحصیلی کارشناسی پیوسته پردیس شهید مفتح دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1394-95 بودند. نمونه شامل 100 دانشجو بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به صورت انتخاب تصادفی 25 نفر از ورودی های هر سال تحصیلی انجام شد.
داده ها با استفاده از پرسشنامه های دلبستگی به خدا اثر زهرا علیایی، سیامک سامانی و حجت االله فانی - 1390 - ، تاب آوری اثر کانر و دیویدسون - 2003 - و معناداری زندگی اثر میشل اف. استگر، فریزر، اوشی و کالر - 2006 - جمع آوری شد. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار spss22 و روش رگرسیون خطی چندگانه مورد تجزیه و تحلیل واقع گردید. نتایج نشان داد که میان دلبستگی به خدا و معناداری زندگی معناداری مثبت و مستقیم وجود دارد - P<0/01 - ، همچنین میان تاب آوری و معناداری زندگی نیز رابطه ای مثبت و مستقیم برقرار است . - P<0/01 -
مقدمه
کرک پاتریک - 1999 - 2یکی از نظریه پردازان در زمینه دلبستگی به خدا3، این نوع دلبستگی را، دلبستگی به مراقب اولیه در دوران کودکی که با گذشت زمان و در چهارچوب نظام های دیگر همانند دلبستگی به خدا و وطن ادامه می یابد تعریف می کند. همچنین آینسورث - 1987 - 4چهار ملاک برای دلبستگی به خدا برمی شمارد که از این موارد، دو مورد در مورد خداوند صدق می کند؛ یکی اینکه خدا مبنای امنیت برای افراد است، هنگامی که دچار استرس و آشفتگی روانی می شوند و دیگر اینکه خدا منبع مطمئنی برای اکتشاف در محیط اطراف می باشد. همچنین وی معتقد است خدا از یک سو سبب شکل گیری رفتارهای دلبستگی مآبانه، مانند نزدیک شدن به دیگران و از سوی دیگر سبب برانگیختن واکنش های خصمانه مانند غم و اندوه در افراد می شود.
به نظر می رسد از نظرگاه روان شناسی می توان خدا را به عنوان موضوع دلبستگی در نظر گرفت که به انسان آرامش و ایمنی می بخشد - کرک پاتریک، 1999؛ روات و کرک پاتریک5، . - 2004 کرک پاتریک - 1999 - اعتقاد دارد که دلبستگی مضطرب - اجتنابی با خدا در نهایت باعث بی اعتقادی و ترک مذهب فرد می شود. لو و سیم - 2003 - 6بر این باورند که داشتن دلبستگی ایمن به افزایش ویژگی های روان شناختی و عواطف مثبت مانند امید و خوش بینی به ویژه در موقعیت های دشوار زندگی منجر می شود، زیرا احساس می کند تکیه گاه ایمن و قدرتمندی دارد که از او حمایت می کند - به نقل از نصیری و لطیفیان، . - 1386 از منظر بک - 2006 - 7، افرادی که دلبستگی بیشتری به خدا دارند و این دلبستگی از نوع ایمن است، کمتر دچار تنش و افسردگی می شوند و از احساس رضایت و صمیمیت بیشتری برخوردار هستند. تاب آوری8، فرآیند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز با داشتن موقعیت تهدید کننده تعریف شده است.
همچنین تاب آوری را می توان عاملی در نظرگرفت که افراد را؛ در رویارویی با سختی های زندگی یاری می دهد - ایزدیان، امیری، جهرمی و حمیدی، - 2010، افسردگی آنان را کاهش می دهد - وایت، درایور و وارن10، - 2010و امکان سازش با درد را به عنوان یک توانایی به آن ها ارزانی می دارد - اسمیت، تولی، مونتاگیو، روبینسون کاسپر و پائول11، . - 2009 تاب آوری از مشکلات روان شناختی در جوانان پیشگیری می کند و از آن ها در برابر تاثیرات روانی حوادث مشکل زا محافظت می کند - پینکارت12، . - 2009 کامپر - 1999 - 13اعتقاد دارد که تاب آوری با خصوصیات شخصیتی از قبیل شوخ طبعی، شادی، خردمندی، همدلی، کفایت عقلانی و هدفمندی زندگی در ارتباط است و ساختاری پیچیده از جریان های مرتبط به هم است که می بایست به صورت جداگانه ای بررسی و مورد مطالعه قرار گیرد.
مقاومت موفقیت آمیز افراد در برابر موقعیت های چالش برانگیز، مانند آنچه والدین کودکان عقب مانده ذهنی با آن رو به رو هستند، باعث می شود افراد علیرغم مواجهه با استرس های مزمن و تنیدگی ها از آثار نامطلوب آن کاسته و سلامت روانی خود را حفظ کنند. این مسئله به معنای تاب آوری تعبیر و مورد استفاده قرار گرفته است - فرایبورگ، بارلوگ و مارتینوسن14، . - 2005 ادراک نظم، انسجام و هدف در هستی و دنبال کردن اهداف ارزشمند و نیل به آن ها همراه با حس رضایتمندی معناداری در زندگی15 خوانده می شود - رکر16، . - 2000 این اصطلاح شامل دو مولفه داشتن معنا در زندگی و تلاش برای جستجوی معنا است.
داشتن معنا در زندگی به حالتی اطلاق می شود که بر اساس آن دریافت شخص از تجارب زندگی بر این حس متکی است که رویدادهای زندگی هدفمند هستند و در راستای آن هدف شکل می گیرند. در حالی که تلاش برای جست و جوی معنا به فعالیت و شدت تمایل افراد به یافتن، ساختن و یا بحث در مورد معنای زندگی اطلاق می شود - استجر، فرازیر، اوشی و کالر17، . - 2006 هر دو مولفه در بهداشت روانی و جسمی موثر است، اما داشتن معنا در زندگی توجه بیشتری را به خود جلب می کند و به نظر می رسد ارتباط قوی تری با سلامت جسمی و روانی داشته باشد - استجر، کاشدان، سولیوان و لورنتز18، . - 2008 از نظرگاه روان شناسی بین کسانی که زندگی را معنادار ادراک می کنند و کسانی که مفهوم و مبنایی برای آن قایل نیستند تفاوت های بسیاری وجود دارد.
افراد با سطوح بالای معناداری در هنگام رویارویی با مسائل روزمره، فقط بر جنبه های مشخصی از مشکل تمرکز می کنند، درحالی که اشخاص با سطوح پایین معنا در زندگی، به محدود بودن زمان به عنوان مشکلی بزرگ می نگرند و مشکلات فعلی را با احتمال نرسیدن به اهداف آینده پیوند می دهند. به این ترتیب، شخصی که سطوح بالاتری از معناداری در زندگی را تجربه می کند، قادر به رویارویی با شرایط سخت هستند؛ رضایت شخصی بالایی دارند و احساس کامیابی می کنند.
- کیم، لی، یو، لی و پیگ19، . - 2005 تیلیون و بلوگمیدی - 2009 - 20به بررسی ارتباط مذهب، معناداری زندگی و بهزیستی ذهنی در میان دانشجویان پرداختند. نتایج نشان داد عقاید مذهبی و نوع دوستی به صورتی معنادار در ایجاد حس معنی در زندگی موثر هستند. همچنین هیل و پارگامنت - 2003 - 21معتقدند معنویت و ارتباط با خدا به افراد احساس داشتن جهت و معنا در زندگی می دهد. کیم22 و همکاران - 2005 - نیز معتقد هستند بین تاب آوری و معناداری زندگی رابطه وجود دارد و افزایش معناداری زندگی نه فقط به فرد در غلبه بر ناسازگاری ها کمک می کند، بلکه به بهبود رضایت شخص از زندگی نیز منجر می شود.
پژوهش هایی نیز در مورد رابطه بین این متغیرها انجام شده اند، به طور مثال، جناآبادی و سابقی - 1393 - در پژوهشی بر روی 125 نفر از والدین کودکان کم توان ذهنی شهر زاهدان، مشاهده کردند که میان دلبستگی به خدا و معناداری زندگی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. سراج زاده و حیمی - 1392 - در پژوهشی بر روی 372 نفر از دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران، مشاهده کردند که میان دینداری و معناداری زندگی رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد، در میان مقالات خارجی نیز اوان ام. کلی من و جنا کی. بی ور - 2013 - در پژوهشی مشاهده کردند که جست و جوی معنا در زندگی موجب تاب آوری در برابر خودکشی شده است.
ژاله رفاهی، بهمن بهمنی، احمد نیّری و رمضان نیّری - 2015 - در پژوهشی بر روی 330 دانشجوی متأهل مشاهده کردند که میان دلبستگی به خدا و سبک های شناختی با سلامت روان در زندگی رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد. سید عبدالقاسم مهری نجاد، مهدیه ترصافی و سارا رجبی مقدم - 2015 - در پژوهشی بر روی 200 دانشجوی 18-27 ساله دختر و پسر مشاهده کردند که تاب آوری در زندگی موجب دلبستگی به خدا می شود. خدابخشی و خدایی - 2011 - در پژوهشی بر روی 200 دانشجوی ورزشکار و غیر ورزشکار پسر مشاهده کردند که میان تاب آوری و سلامت روان در زندگی همبستگی مثبت و مستقیمی وجود دارد.
