بخشی از مقاله
چکیده
اهداف: اگرچه حاملگی برای هرخانم یک تجربهی خوشایند است ولی اکثر خانمها، در حاملگی اول چون هنوز تجربهی کافی و آمادگی لازم برای روبهرو شدن با این نقش را ندارند، ممکن است دچار اضطراب شوند و این اضطراب ممکن است تحت تأثیر دلبستگی مادر به جنین قرار گیرد. که خود ممکن است راهبردهای شناختی را هم تحت تأثیر قرار دهد. لذا هدف رابطه اضطراب و نقش دلبستگی به جنین و راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان است. این پژوهش همبستگی و از نوع پیشبین است.
این پژوهش اردیبهشت ماه 1393بر روی100 خانم باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشت بیرجند انجام شد. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامهی دلبستگی مادر و جنین کرانلی - MFAS - ، فرم کوتاه پرسشنامهی راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان - CERQ - فرم کوتاه پرسشنامهی اضطراب اسپیلبرگر - SpielbergerState _ Trait Inventory - میباشد. نتایج دادهها نشان داد که بین اضطراب و دلبستگی ارتباط معکوس و معنیداری است p < 0/001 - و - r = - 0/43 و بین نمره اضطراب و نظمجویی شناختی هیجانی ارتباط مستقیم و معنیداری p < 0/001 - و - r = 0/44 است. همچنین بین نمره دلبستگی و نظمجویی ارتباط معکوس و معنی-داری p < 0/007 - و - r = - 0/27 مشاهده گردید. میتوان چنین نتیجه گرفت که با افزایش راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان و افزایش میزان دلبستگی، اضطراب در زنان نخستزا، کاهش مییابد.
مقدمه
حاملگی و مادر شدن از وقایع لذتبخش تکاملی زندگی زنان محسوب میشود. این دوران حاصل تغییرات و سازگاریهای فیزیولوژیکی و انطباقهای روانشناختی بوده و مستلزم توجه ویژهای میباشند - لودرمیلک و پری1 ، . - 2004 در سرتاسر طول حاملگی و به خصوص با نزدیک شدن به اواخر حاملگی در مورد مراقبت از کودک و تغییر الگوی زندگی که پس از زایمان اتفاق می افتد ممکن است اضطراب ایجاد و به تدریج بیشتر شود - کانینگهام و همکاران2، 2005؛ گلر3، . - 2004 در مطالعهای که توسط گریجا کلایل و همکاران - 2013 - 4 به منظور بررسی تأثیر اضطراب بر پیامدهای حاملگی انجام شد، 18/4 درصد خانمهای باردار اضطراب شدید و 70 درصد اضطراب متوسط در سه ماهه اول حاملگی داشتند و در سه ماهه دوم حاملگی 71 درصد اضطراب متوسط و 29 درصد اضطراب شدید داشتند. شواهد فراوانی مبنی بر اثرات مضر و پیامدهای نامطلوب اضطراب دوران بارداری بر مادر و جنین وجود دارد.
اضطراب در حد کم، عاملی سودمند جهت رعایت اعمال و مراقبتهای بهداشتی زنان باردار است ولی اضطراب شدید میتواند روی سازگاری تأثیر گذاشته و حتی موجب عکسالعمل منفی، ترس و انصراف در طول بارداری شود. از جمله عوارض اضطراب میتوان تهوع و استفراغ شدید در اوایل بارداری، بروز مسمومیتهای حاملگی، محدودیت رشد جنین، شکاف کام، لب شکری و حتی افزایش میزان زایمان زودرس را ذکر کرد - بروورز و ونبار5، . - 2001 اضطراب همچنین در دوران بارداری بر ارتباط مادر و نوزاد لطمه وارد کرده و توانایی مادر را در ایفای نقش مادری کاهش میدهد - آرسنال و مهلانگو6،1999؛ آرمسترانگ7، . - 2004 علاوه بر این سطوح بالای اضطراب نه تنها موجب افزایش خطر افسردگی و کاهش تولید و ترشح شیر مادر در طول دوره نفاس گشته، بلکه در نوزاد نیز منجر به تحریکپذیری، گریه بیشتر، وضعیت ناپایدارتر و حتی کاهش رشد ذهنی کودک در سن دو سالگی میگردد.
پوناماکی8 و همکاران - 2006 - در تحقیقی نشان دادند که سطح اضطراب دوران حاملگی و مشکلات بالینی هر دو باعث کاهش سلامت نوزاد میشوند. زنانی که در دوران بارداری استرس و نگرانی شدید دارند به احتمال بیشتری نوزادان نارس به دنیا میآورند که این نوزادان غالباً خصوصیاتی چون تغذیه نامنظم، نفخ و دل دردهای شدید، بیخوابیهای شبانه، گریههای ممتد و بالاخره نیاز مبرم به اینکه در بغل گرفته شوند را از خود بروز میدهند - حلمسرشت و دلپیشه، . - 2000 یکی از عواملی که میتواند اضطراب بارداری را تحت تأثیر قرار دهد، دلبستگی مادر به جنین است - سولچانی1، . - 2001 کرانلی2 - 1981 - ذکر کرده است که در طول 9 ماه بارداری تغییراتی در مادر ایجاد میگردد که نتیجه آن تکامل فیزیکی جنین و شکل-گیری مفهوم مادری است.
او معتقد است، مکمل این تغییرات آگاهی از هویت مادری و نقش او، آگاهی از مراحل تکامل جنین و شاید مهمترین آنها ارتباط بین مادر و جنین باشد که این ارتباط تحت عنوان دلبستگی دوران بارداری نامیده میشود - الحسین3، . - 2008 دلبستگی از نظر صاحبنظران به عنوان رابطهای عاطفی و هیجانی است - سالیسبری4 و همکاران، . - 2003 همچنین دلبستگی به جنین از نظر کرانلی درگیر شدن در اعمالی است که نشان دهندهی تعامل و پیوند با فرزند به دنیا نیامده است - کرانلی، . - 1981 دلبستگی باعث رابطهای گرم و پایدار بین مادر و جنین است و باعث تسهیل ارتباط مادر با نوزاد میشود.
پژوهش-ها نشان میدهد که افزایش دلبستگی مادر به جنین منجر به ایجاد رابطه پایداری میگردد که کاهش اضطراب مادر در آن حائز اهمیت است - زاستاد5 و همکاران، . - 2008 پیلایت - 2003 - و مولر - 1996 - 6 معتقدند که دلبستگی از ابتدای بارداری ایجاد و به تدریج افزایش مییابد که این خود در تطابق موفق مادر با بارداری نقش مهمی دارد و با افزایش دلبستگی مادر به جنین، مادر تمایل بیشتری به اعمال رفتارهای بهداشتی در طی بارداری مانند: ترک مصرف سیگار و الکل، تغذیه مناسب، ورزش، ادامهی مراقبتهای دوران بارداری، تمایل به شناخت جنین و شرکت در کلاسهای آمادگی برای زایمان، افزایش دلبستگی مادر و نوزاد و افزایش میزان تغذیه نوزاد با شیر مادر پیدا میکند که تمام این رفتارها منجر به پیامد رضایت بخش بارداری و ارتقاء سلامت مادر و نوزاد میشود.
به نقل از ترشیزی، . - 1392 در این میان دلبستگی مادر به جنین ممکن است تحت تأثیر مسایلی همچون ارتباط در خانواده، حمایت و پذیرش حاملگی، تصور ذهنی مادر از خود، همچنین عواملی مانند مشکلات مامایی و طبی دوران بارداری قرار گیرد - سالیسبری و همکاران، - 2003 که میتوان گفت، یکی از عواملی که نقش عمیقی بر دلبستگی و سلامت عمومی دارد، واکنشهای هیجانی و راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان است - گومورا و آرسنیو9، . - 2002 . - 2002 راهبردهای نظمجویی شناختی هیجان، به نحوهی تفکر افراد پس از بروز یک تجربه استرسزا یا واقعه آسیبزا اطلاق می-شود. نظمجویی هیجان فرایند درونی و تبادلی است که فرد از طریق آن هیجانهای جاری خود را به صورت هشیار یا ناهشیار مدیریت و مهار میکند و به این وسیله حالت یا برانگیختگی خود را نظم میدهد. نظمدهی هیجان مسؤل نظارت، ارزیابی و تعدیل واکنشهای فرد است و به فرد در دستیابی به اهدافش یاری میدهد.
