بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش، تبیین رابطه بین الگوهاي ارتباطی خانواده وامید در دانشجویان دانشگاه آزادمرودشت بود.گروه نمونه مورد مطالعه در این پژوهش شامل 170نفر دانشجو - 86دختر،84 پسر - از دانشجویان دانشگاه آزاد مرودشت بودکه با روش نمونه گیري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. میانگین و انحراف معیار سن گروه نمونه 19/64و1/35بود. ابزار مورد مطالعه در این پژوهش پرسشنامه تجدید نظر شده الگوي ارتباطی خانواده - شامل دو بعدگفت وشنود، همنوایی - وپرسشنامه امید اشنایدر بود.
اعتبار این مقیاسها به روش آلفاي کرونباخ توسط محقق مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد گفت وشنود∞=/84 وبعد همنوایی∞=/52، امید∞=/52 نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان نشان داد که بعد گفتوشنود، الگوهاي ارتباطی خانواده - - β=/30 و بعد همنوایی - - β=-/80 از امید را پیش بینی مینماید. نتایج این مطالعه نشان داد که بعد گفت وشنود الگوهاي ارتباطی خانواده بر میزان افزایش امید در فرزندان تاثیر به سزایی دارد. در حالی که تاکید بر همنوایی در خانواده از امید فرزندان می کاهد.
مقدمه
روانشناسی مثبت نگر به سلامت روانی وکیفیت زندگی افراد توجه میکند و به دنبال این است که به افراد کمک کند. توانایی ها و شایستگیهاي خود راپرورش دهند. موضوع اصلی این روانشناسی تجربیات ذهنی مثبت است که یکی از این موضوعات امید می باشد - ریو2009، ترجمه سید محمدي، . - 1388 امیدیک هیجان انفعالی نیست که تنها در لحظات تاریک زندگی پدیدار شود، بلکه فرایندي شناختی است که افراد به وسیله آن فعالانه اهداف خود را دنبال میکنند و انگیزه لازم براي به اجرا در آوردن این راهکارها را ایجادکرده و در طول مسیر حفظ میکنند. سه مولفه الگوي امید به عنوان اهداف، تفکر گذرگاه و تفکر عامل شناخته شده است.
اهداف، نقاط پایان رفتارهاي هدفمند است و منبع اصلی هیجان هستندکه هیجان مثبت ناشی از دستابی به هدف یا تصور نزدیک شدن با آن ایجاد می شود، تفکر گذرگاه توانایی ادراك شده فرد براي شناسایی و ایجاد مسیرهایی به سمت هدف است که افراد داراي امید به منظور مقابله با موانع احتمالی چندین گذرگاه را در نظر میگیرند. تفکرعامل، تفکري است که افراد در مورد توانایی خود براي شروع وتداوم حرکت در مسیر انتخاب شده به سمت هدف دارند و فرد را براي شروع و حفظ حرکت در مسیر به سمت هدف برمی انگیزد که تعیین اهداف منجر به افزایش انگیزه و این انگیزه به یافتن گذرگاه کمک میکند - اشنایدر،:1995علاء الدینی وهمکاران،. - 1386 یکی از عوامل موثر بر امید به نظر میرسد، الگوهاي ارتباطی خانواده باشد.
خانواده همواره به عنوان مهمترین سیستم انسانی مورد توجه بوده وآنرا سیستمی قانونگذار تعریف میکنند که اعضاي آن به طور مداوم در حال تعریف وتعریف مجدد ماهیت روابط خود بر مبناي الگوي ارتباطشان هستند - مک لئودوچفی ،:1972کوروش نیا،. - 1386 فرم تجدید نظرشده این ابزار دو بعدگفت وشنود و همنوایی را معرفی میکند. جهت گیري همنوایی به شرایط محیطی اشاره دارد که بیانکننده میزان سازگاري و توافق در نگرشها، ارزش ها و باورها در بین اعضاي خانواده است - ریچی ،:1991سپهري ،. - 1389 جهت گیري گفت وشنود به گفت وگوي آزاد و حمایتی بین اعضاي خانواده اشاره دارد.
به گونه اي که هر فرد تشویق می شود، افکار واحساسات خود را به صورت مستقل بیان کند - فیتزپاتریک،:2002سپهري ،. - 1389 پلرین بیان میدارد که کودکان و نوجوانان والدین مقتدر طراحی سلامت روان شناختی بیشتر و تبادل رفتاري بهتري با دیگران دارند - پلرین، - 2005 و همچنین استرگرن ادعا میکند، در سامانه تربیتی خانواده، والدین نقش اساسی و سرنوشت سازي در زندگی فرزندانشان دارند - استرگرن،. - 2003 بعضی از پژوهشگران بیان میکنند که در خانواده هاي منعطف، فرزندان اشتیاق می یابند تا در حل مساله مشارکت ورزند و جرات و قدرت ابراز عقیده را در خود می یابند.
این افراد از عزت نفس، قدرت حل مساله، قدرت انطباق، سازگاري و روابط اجتماعی موثرتر و زندگی شادتري برخوردار خواهند بود - هاراکوئیس،تور،کارتر،الیود:2000،سامانی ،. - 1387 در پژوهشی به عنوان تاثیر الگوهاي ارتباطی خانواده بر شادي دانش آموزان نشان داده شد که جهت گیري گفت وشنود در مقایسه با جهت گیري همنوایی به ویژه در پسران عامل اصلی در ارتباطات خانوادگی شادي بیشتري را در پی دارد - جوکار،. - 1386 ماکی وکرنر - - 2004نشان دادند که الگوي ارتباطی گفت وشنود با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه مثبت وبا اضطراب وافسردگی رابطه معنی دار و از سویی دیگر، بعد همنوایی با اضطراب رابطه مثبت و با عزت نفس و حمایت اجتماعی رابطه منفی دارد - خسروي وهمکاران،. - 1390 بروکس - - 1997 معتقد است که در خانواده هاي با گفت وشنود بالا فرزندان احساس میکنند که والدینشان آنها را درك میکنند و برایشان اهمیت قائلند.
درنتیجه عزت نفس آنها رشد می یابد و همچنین والتروکارال - - 1960نشان دادند که بین همنوایی و اضطراب رابطه مثبت ومعناداري وجود دارد - رحیمی،. - 1386 در پژوهشی کوروش نیا جهت گیري گفت وشنود را پیش بینی کننده منفی اضطراب و افسردگی به عنوان شاخصهاي سازگاري روانی نشان دادند و بین جهت گیري همنوایی و اضطراب رابطه مثبت نشان داد - کوروش نیا ،. - 1385 در پژوهشی عبداالله زاده - - 1389 نشان داد که فرایند و محتواي خانواده پیش بینی کننده معناداري براي عاطفه مثبت، رضایت از زندگی، اضطراب وافسردگی می باشد. نظربه اهمیت و نقش امید در سلامت روانی دانشجویان و تحقیقات اندك در این زمینه، پژوهش حاضر به دنبال تبیین رابطه الگوهاي ارتباطی خانواده با امید می باشد و درصدد پاسخگویی به سوال زیر می باشد: بین ابعاد الگوي ارتباطی خانواده وامید رابطه معنادار وجود دارد.
روش پژوهش
جامعه و نمونهي مورد مطالعه: تمام دانشجویان دانشگاه آزاد مرودشت که درسال تحصیلی 90-89مشغول تحصیل بودند که براساس نمونه گیري خوشه اي چندمرحله اي دانشجویان رشته حسابداري ،کشاورزي ،مدیریت امور بانکی به عنوان نمونه انتخاب شدند. با میانگین و انحراف معیار سنی به ترتیب 19/64و1/35 می باشد. ابزار گردآوري اطلاعات: از دوپرسشنامه -1 پرسشنامه نجدیدنظرشده الگوي ارتباطی خانواده کوروش نیا - - 1385 که ضریب پایایی بازآزمایی این پرسشنامه براي بعد همنوایی 0/88و براي بعدگفت وشنود 0/84و همچنین رحیمی - - 1386 ضریب پایایی براي بعد همنوایی 0/85و براي بعدگفت وشنود 0/88گزارش کرده است. محقق آلفاي کرونباخ این پرسشنامه براي بعد همنوایی 0/81 و براي بعدگفت وشنود 0/84 عنوان کرده است.
-2 پرسشنامه امید اشنایدر: علاء الدینی وهمکاران ضریب پایایی براي بعد همنوایی را - 0/68 - و بعدگفت وشنود را - 0/88 - گزارش کرده است و همچنین محقق آلفاي کرونباخ این پرسشنامه را 0/52 عنوان کرده است. روش اجرا: پس از طی مراحل اداري و جلب اعتماد دانشجویان مبنی بر محرمانه بودن اطلاعات، پرسشنامه ها توزیع گردید و از روش هاي آماري توصیفی - مانگین وانحراف معیار متغیرها - و استنباطی - ماتریس همبستگی، رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان - براي آزمون فرضیه استفاده شد و داده هاي پژوهش با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.
بحث و نتیجه گیري
فرضیه اصلی در این پژوهش تبیین رابطه الگوهاي ارتباطی خانواده و امید بودکه با استفاده از رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج جدول 3 نشان میدهد جهت گیري گفت وشنود خانواده پیش بینی کننده مثبت و معنادار امید است که با یافته هاي جوکار - - 1386،ماکی وکرنر - - 2003،بروکس - - 1997،عبداالله زاده - - 1389 همسو است. در خانواده هاي باگفت وشنود بالا، ارتباطات باز و خودانگیخته وجود دارد، بحث هاي گسترده و در رابطه با موضوعات مختلف صورت میگیرد. آرزوها، افکار و احساسات فرزندان مورد توجه قرارمیگیرد و فرزندان احساس میکنند که مورد پذیرش والدین هستند و توسط آنها درك میشوند.
همه این موارد باعث می شود که فرزندان با امید بیشتر به سمت انتخاب اهداف و ایجاد مسیرهاي براي رسیدن به آن حرکت کنند. قسمت دیگر نتایج نشان می دهد جهت گیري همنوایی پیش بینی کننده منفی و معنادار امید است که با یافته هاي والتز وکارال - - 1960 همسو است. در خانواده هاي با همنوایی بالا در تعاملات بر همسانی عقاید و نگرشها تاکید می شود. بنابراین اختلاف نظر و تعارض با والدین می تواند مشکلاتی را براي فرزندان ایجاد کند و فرزندان با امید کمتري به سمت انتخاب اهداف و انتخاب مسیرهاي زمانی که با موانع برخورد می کنند، حرکت کنند.
