بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه باورهای ارتباطی با گرایش به روابط فرازناشویی در افراد در حال ترک شهر شیراز بود . پژوهش حاضر از نوع توصیفی - همبستگی - می باشد. جامعه آماری این پژوهش را تمامی افراد در حال بهبودی در مراکز ترک اعتیاد شهر شیراز تشکیل می دهند. نمونه پژوهش ًًٍ نفر از زنان و مردان بودند که از طریق نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه باورهای ارتباطی ایدلسون واپستین - ٌٌَُ - و مسائل رابطه ای بوکهات - ًًًٍ - گردآوری شد. داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل شد . نتایج نشان داد بین باورهای ارتباطی با گرایش به روابط فرا زناشویی در افراد در حال ترک رابطه وجود دارد. همچنین و از بین مؤلفه های باورهای ارتباطی مؤلفه های کمال گرایی جنسی، باور به تفاوت های جنسیتی و باور به عدم تغییرپذیری همسر پیش بینی کننده خوبی برای گرایش به روابط فرازناشویی می باشد.
کلمات کلیدی: باورهای ارتباطی، روابط فرا زناشویی.
ٌ.مقدمه
خانواده نهادی است که کلیه نهادهای دیگر از این نهاد به پا می خیزد با پیچیده شدن زندگی مشکلات و گرفتاری های خاص خانواده هم پیچیده تر شده است. هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند مگر آنکه از خانواده سالم برخوردار باشد. نقش اصلی و آشکار خانواده، انتقال ارزش ها و میراث فرهنگی و اعتقادی، حفظ روابط خویشاوندی، پرورش و تربیت نسل و تامین نیازهای اساسی انسان و بالاخره تعادل روانی و عاطفی در افراد است. انسان درگیر ارتباط می شود تا هویت پیدا کند، با دیگران پیوند برقرار کند و پیوندهای خود با دیگران عمیق ترکند. در ضمن مشکلات خود را رفع و امکانات موجود را کشف می کند بنابراین اساس زندگی و خوشبختی انسان را همین ارتباطات میان فردی تشکیل می دهد. ارتباطات میان فردی خود حیات بخش روابط هدفمند است - ادیب راد و مهدوی، ًٌَُ - .
شاید بتوان گفت یکی از قدیمی ترین پیوندهای بشر، ازدواج است، ازدواج به معنی قانونمند سازی نوعی ارتباط بین دو انسان - زن و مرد - است. در واقع هدف اصلی ازدواج ارتباط است. بدون ارتباط ازدواج وجهه قانونی ندارد. الیس - ٌَُِ، ٌَُْ - یازده باور غیر منطقی را مطرح میکند و معتقد است مشکلات نوروتیک از یک یا چند باور غلط ناشی می شود . در مورد اختلالات زناشویی و خانوادگی نیز این اعتقاد وجود دارد که ریشه مشکلات زناشویی و خانوادگی از تفکرات غیرمنطقی یک یا دو شریک نشأت می گیرد . الگوهای اسنادی منفی یا انبساط منفی از رفتارهای همسر و غفلت از رفتارهای مثبت ایجاد و رشد اختلافات زناشویی موثر است - سلیمانیان،ٌََْ - .
اگرچه در توضیح و تبیین علل مشکلات ارتباطی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد، اما در اینجا رویکرد شناختی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، چنان چه الیس - ٌَُُ - معتقد است که آشفتگی روابط یک زوج به طور مستقیم به رفتارهای طرف دیگر یا شکست های سخت زندگی مربوط نمی شود، بلکه بیشتر به دلیل باور و عقیده ای است که این زوج در مورد چنین رفتارها و شکست ها دارند. در این دیدگاه ضمن در نظر گرفتن احساس ها و رفتارهای زوج ها، به نحوه تفکر و نوع باورها تأکید بیشتری می شود؛ زیرا این تفکر و باور است که به طور گسترده ای به خشم و ارتباطات آشفته زوج منجر می شودتفکر،. احساس و رفتار کاملاً در تعامل با یکدیگر هستند و هرچه یک نسبت به دو فرآیند دیگر پیوسته در حال تأثیرپذیری و تأثیرگذاری است - ادیب راد و مهدوی،ًٌَُ - .
اسماعیل پور، خواجه و مهدوی - ٌٍَُ - در پژوهشی با عنوان پیش بینی رضایت زناشویی همسران بر اساس باورهای ارتباطی، نشان دادند مهارت های ارتباطی و مدت ازدواج پیش بینی کننده های معنادار رضایت زناشویی مردان هستند. همچنین مهارت های ارتباطی و برخی از باورهای ارتباطی نقش معناداری در پیش بینی رضایت زناشویی زنان داشتند. نتایج پژوهش شهرستانی، دوستکام، رهباردار و مشهدی - ٌٌَُ - نشان داد رضایتمندی زناشویی را می توان از روی باورهای ارتباطی و صمیمیت زناشویی در دو گروه متقاضی طلاق و عادی پیش بینی نمود. در پژوهشی که توسط ادیب راد، مهدوی - ًٌَُ - با هدف مقایسه بین باورهای ارتباطی زنان مراجعه کننده به مراکز قضایی و زنان مایل به ادامه زندگی مشترک انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی شرکت کنندگان اعم از آنهایی که در آستانه جدایی هستند و آنهایی که مایل به ادامه زندگی مشترک هستند رابطه معناداری وجود دارد.
در پژوهشی که توسط حیدری، مظاهری، پور اعتماد - ٌََُ - به بررسی رابطه باورهای ارتباطی با احساسات مثبت نسبت به همسر با روش همبستگی اجرا شده است، نتایج نشان داد که " باور به تغییر ناپذیری همسر" پیش بینی کننده معتبر برای احساسات نسبت به همسر است" کمال گرایی جنسی" در مردان پیش بینی کننده معتبر برای احساسات مثبت به همسر هم در مردان و هم در زنان است و باور به " تخریب کنندگی مخالفت" و " توقع ذهن خوانی" در زنان پیش بینی کننده نگرش مثبت آنان نسبت به همسرانشان است، نتایج همچنین نشان داد که باور به تخریب کنندگی مخالفت در زنان به طور معناداری بیشتر از مردان است.
استاکرت و بورسیک - ًًٍَ - در تحقیقی رابطه بین باورهای ارتباطی و سبک دلبستگی - ایمنی، دو سوگرایی اجتناب گری - و نیز گرایش به روابط فرازناشویی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این بررسی نشان داد که افراد ناایمن، باورهای ارتباطی غیرمنطقی تری نسبت به کسانی که دارای همبستگی ایمن هستند دارند. دلبستگی ناایمن با باورهای ارتباطی غیرمنطقی رابطه معنادار دارد و گرایش به روابط فرازناشویی نیز با باورهای غیرمنطقی رابطه دارد. ملازاده - ٌٌََ - درپژوهشی نشان داد که باورهای ارتباطی در پیش بینی ارتباط های زناشویی موثرند. در پژوهشی که وایدرمن و هارد - ٌُُُ - بر روی دانشجویان روان شناسی که ٍُُ نفر آنها مرد و ٍَُ نفر آنها زن بودند انجام دادند، اکثریت آنهایی که گزارش داده بودند که روابط فرازناشویی دارند باز هم این رفتار را نامطلوب می دانستند . متغیرهای مرتبط با این رفتار در رویکرد بازی کردن با عشق یک توانایی خود ادراکی در مورد فریب یک دوست جنس مخالف، هیجان خواهی بالاتر جنسی و کاهش پیگیری باورهای مرتبط با روابط جنسی- عاشقانه بود.
در مطالعه ای که وایدرمن و آلجیر - ٌُُّ - انجام دادند ادراک های خیانت را در رابطه با باورهای فرد در مورد روابط متقابل عشقی، جنسی و ازدواج مورد بررسی قرار دادند ُِ زوج جوان برای انجام پژوهش دعوت شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند، یافته ها نشان دادند افرادی که باورهای قوی در مورد یک رابطه زناشویی- عاشقانه دارند احتمال کمتری دارد که به روابط جنسی فرازناشویی روی بیاورند و اگر آنها به خیانت دست بزنند آن را ارضا کننده نمی دانندتقریباً. همه پاسخ دهندگان تک همسری را قبول دارند و همواره روابط فرازناشویی را غیرقابل قبول می دانندو تعداد اندکی احساس می کنند که نارضایتی و نقص در عشق ممکن یک شرظ قابل قبول برای وقوع روابط جنسی فرازناشویی باشد. سلیمانیان - ٌََْ - در پژوهشی نشان داد که تفکرهای غیر منطقی با نارضایتی زناشویی و روابط فرازناشویی رابطه دارد. پژوهش مولر و انزیل - ٌٌُُ - نیز در زمینه بین باورهای ارتباطی و سازگاری زناشویی نشان داد که بین نمره مقیاس سازگاری زناشویی و خرده مقیاس های باور به تخریب کنندگی مخالفت و کمال گرایی جنسی از سیاهه باورهای ارتباطی همبستگی های معناداری وجود دارد.
بران - ٌٌُُ - بیان کرد که روابط فرازناشویی کمتر به تمایلات جنسی مربوط می شود و بیشتر به اداره کردن ترس، خشم، ناامیدی و احساس پوچ بودن ارتباط دارد.ایدلسون و اپستین - ٌٍَُ - در پژوهشی به بررسی رابطه بین باورهای ارتباطی غیر منطقی و میزان رضایتمندی زناشویی پرداختند . نتایج نشان داد که باورهای ارتباطی غیر منظقی و رضایتمندی در یک رابطه همبستگی منفی با هم دارند به طوری که سطوح پایین رضایتمندی زناشویی با باورهای غیر منطقی ارتباط زیادی دارد. دیگر مطالعات یافته های مشابهی را گزارش داده اند.
شواهد فراوانی گویای آن است که افراد مصرف کننده در جامعه ی امروزی برای برقراری و حفظ روابط صمیمی و درک احساسات از جانب همسرانشان به مشکلات فراگیر و متعددی از جمله روابط فرازناشویی دچارند. به خاطر اهمیت این مساله در زندگی زوجین، بررسی عواملی که باعث تشدید روابط فرازناشویی می شوند لازم می باشد. بنابراین احتمال اینکه افرادی که در روابط خود دارای باورهای ارتباطی باشند، سطح رضایت زناشویی پایینی نسبت به سایرین داشته باشند و به همین دلیل احتمال گرایش این افراد به روابط فرازناشویی بیشتر می باشد و از آنجایی که روابط فرازناشویی دارای اثرات منفی زیادی بر روابط زناشویی می باشد لذا این تحقیق سعی دارد رابطه بین باورهای ارتباطی با گرایش به روابط فرازناشویی را در افراد در حال ترک مورد بررسی قرار دهد.
ٍ.روش ٌ-ٍ- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
پژوهش حاضر از نوع توصیفی - همبستگی - می باشد. جامعه آماری این پژوهش را تمامی افراد در حال بهبودی در مراکز ترک اعتیاد شهر شیراز تشکیل می دهند. نمونه پژوهش ًًٍ نفر از زنان و مردان بودند که از طریق نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند
َ.ابزار
ٌ-َ- پرسشنامه باورهای ارتباطی: این پرسشنامه به منظور اندازه گیری باورهای غیر منطقی در زندگی زناشویی توسط ایدلسون واپستین - ٌٌَُ - ساخته و توسط حیدری، مظاهری و پوراعتماد - ٌََُ - با روش ترجمه و ترجمه مجدد به فارسی برگردانده و مورد استفاده قرار گرفت.دارای ًُسوال، که هر سوال در طیف لیکرت به صورت ّ گزینه ایی ازً کاملاً - غلط - تا ِکاملاً - درست - پاسخ داده می شود .پنج خرده آزمون این سیاهه عبارتند از: باور به تخریب کنندگی مخالفت، باور به عدم تغییرپذیری همسر ، توقع ذهن خوانی، کمال گرایی جنسی و باور به تفاوت های جنسیتی . همسانی درونی این سیاهه در پژوهش های متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته است. الیوی - ٌَُْ - همسانی درونی سیاهه باورهای ارتباطی را از ٍْ /ً تا ٌَ/ً گزارش کرده است. جیمز، هانسلی و همورس - ًًٍٍ - برای ِ خرده مقیاس این سیاهه ضریب آلفا را ٌِ/ً تا ََ/ً را گزارش کرده اند.در این پژوهش همسانی درونی این سیاهه برای خرده مقیاس ها از ُْ% تا ًْ% بدست آمد - حیدری،مظاهری، پور اعتماد،ٌََُ - .
ٍ-َ- پرسشنامه مسائل رابطه ای: این پرسشنامه توسط بوکهات - ًًًٍ - برای بررسی عقاید پاسخ دهندگان درباره انحصاری بودن یا غیر انحصاری بودن رابطه ساخته شد. پاسخ دهندگان عقاید، باورها، رفتارها و انتظارات خود را درباره انحصاری بودن رابطه یا غیرانحصاری بودن باید بیان کنند. پاسخ دهندگان جواب خود را در یک مقیاس لیکرت ِ درجه ای - کاملاًِ موافقم، ُموافقم، َنظری ندارم، ٍمخالفم و کاملاًٌ مخالفم - بیان کنند. این پرسش نامه شامل ُُ سوال بود که به دلیل مسائل فرهنگی ُ سوال آن حذف گردید و شامل ُِ سوال می باشد. بوکهات آلفای کرونباخ این پرسش نامه را َّ% گزارش کرد. افشاری و جعفری - ٌَََ - این پرسشنامه را تهیه و ترجمه نمودند و برای بررسی آن را در اختیار اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز قرار داده و سپس فرم اصلاح شده و نهایی را مورد استفاده قرار دادند.
