بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه بین بازآفرینی شهری و گردشگری شهری از دیدگاه گردشگران - مطالعه موردی: بهارستان شیراز - می باشد. جامعه آماری کلیه گردشگران بهارستان شیراز می باشد که تعداد 123 نفر با استفاده از روش نمونه گیری مورگان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه گردشگری شهری و بازآفرینی شهری استفاده گردیده است که اعتبار و پایایی ابزار پژوهش با استفاده از آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین بازآفرینی شهری و گردشگری شهری رابطه ی معناداری دیده شد. بین بازآفرینی و ایجاد احساس تعلق مکانی بین شهروندان رابطه معناداری وجود دارد.
واژکان کلیدی: بازآفرینی شهری، گردشگری شهری، بهارستان شیراز
مقدمه
امروزه گردشگری را به عنوان یکی از مهم ترین صنایع توسعه پایدار در هر جامعه ای باید دانست، که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، شهری و محیطی برخور دار است، تمرکز بر جنبه های مختلف صنعت گردشگری، همراه با برنامه ریزی های مدیریت محلی و ملی هرجامعه ای نقش بسیار با اهمیتی در فرایندهای بین المللی و ملی هر جامعه ای می تواند ایفاء کند. گردشگری شهری، یکی از مهمترین و پیچیده ترین فعالیت های فضایی و مکانی انسان در جامعه شهری است، به نظر صاحبنظران، جهانگردی شهری یک فرصت بزرگ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای کلانشهرها و مادر شهرهای جهانی بوجود می آورد، که این فرصت نقش بسیار موثری در ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان در ابعاد مختلف می تواند ایفاء کند[1] بافت های قدیمی و فرسوده، بافت هایی هستند که در فرایند زمان طولانی شکل گرفته و تکوین یافته و امروز در محاصره تکنولوژی عصر حاضر گرفتار شده اند.
اگرچه این بافت ها در گذشته به مقتضای زمان دارای عملکرد منطقی و سلسله مراتبی بودند، ولی امروز از لحاظ ساختاری و عملکردی دچار کمبودهایی بوده و اغلب جواب گوی نیاز ساکنین خود نمی باشند. [2] باز آفرینی شهری به عنوان رویکردی مداخل گر با نگاه به گذشته و بدون پاکسازی - حذف - هویت های تاریخی دوره های مختلف به خلق هویتی جدید و متناسب با شرایط زندگی مردمان حاضر می پردازد. [3] یعنی تولید سازمان فضایی جدید منطبق بر شرایط تازه و ویژگی های نو که همگی در ایجاد روابط شهری جدید و یا تعریف دوباره روابط شهری کهن یا موجود مؤثر می افتد در این رویکرد توجه به حفظ ارزش های فرهنگی و حفظ ثروت های بومی و تاریخی، انتقاد از ساخت و سازهای دارای یک نوع کاربری به جای کاربری های متعدد، توجه به اقدامات کیفی به موازات اقدامات کمی، مشارکت گروه های اجتماعی در فرایند بازآفرینی و غیره مشهود می باشد. [4]
ضرورت تحقیق
در دهه های اخیر، بافت های مرکزی و قدیمی شهرها به حال خود رها شده و بر اثر بی توجهی و عدم رسیدگی، دچار مسائل متعدد شده اند. ارزش های نهفته در این بافتها شامل بناها،گذرهای تاریخی و سازمان فضایی کالبدی آنها که در واقع یادگارهای گذشتگان و زنده کننده خاطرات جمعی مردم شهر هستند، تحت تاثیر این مشکلات، فرسوده و یا از بین رفته اند. علاوه بر فرسودگی کالبدی و کم دوامی بناها، عدم دسترسی مناسب، کمبود کاربری های خدماتی مورد نیاز ساکنان، ناکارآمدی و فرسودگی زیر ساخت های شهری، کمبود فضای باز و فضای سبز و آلودگی محیط زیست از مهمترین مسائل این بافت های شهری است. سیاست های توسعه شهری در کشورهای توسعه یافته بویژه در اروپای غربی و آمریکای شمالی، در طی دو دهه گذشته، عمدتا بر برنامه های بهسازی، بازآفرینی و توانمندسازی شهری متمرکز بوده است.
هدف از اجرای سیاستهای بازآفرینی شهری و برنامه های تجدید حیات شهری، ارتقاء شرایط کیفی زندگی در سکونت گاهها از طریق ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمانها، توسعه و بهبود زیرساختهای شهری، تامین خدمات شهری مورد نیاز، آموزش ساکنان، ایجاد فرصتهای شغلی، تقویت نهادهای مدیریت محلی و دفاتر خدمات محلهای مردم نهاد، الگوسازی و ترویج قواعد و دستورالعمل های کیفی ساخت و ساز است. از آنجا که گردشگری می تواند نقش قابل توجهی در اقتصاد هر کشور بازی کند می شود از آن به عنوان مسیری برای پیشبرد اهداف اقتصادی شهر استفاده کرد. با توجه به وابستگی شدید ایران به درآمدهای حاصل از نفت، پایان پذیر بودن این منبع و نوسان های قیمتی شدید آن در چند سال گذشته، لزوم تغییر در برنامه در جهت استفاده و به کارگیری منابع جایگزین به منظور رهایی از اقتصاد تک محصولی، بیش از بیش در کشور احساس می شود. بنابراین برای دست یابی به اهداف توسعه گردشگری و بخصوص توسعه اقتصادی و فرهنگی، سرمایه گذاری پایدار در قالب طرح ها و برنامه ها ی توسعه در بازآفرینی نقاط مختلف شهر اجتناب ناپذیر است. با توجه به مطالب فوق، مسأله اساسی پژوهش حاضر عبارت است از، آیا بین بازآفرینی شهری با گردشگری شهری رابطه معنی داری وجود دارد؟
فرضیات پژوهش
1. به نظر می رسد که بین بازآفرینی شهری و توسعه گردشگری شهری رابطه معناداری وجود دارد
2. به نظر می رسد که بین بازآفرینی شهری و ایجاد احساس تعلق مکانی بین شهروندان رابطه معناداری وجود دراد
پیشینه تحقیق
غفاری - - 1395، در پژوهشی با عنوان بازآفرینی شهری خوانایی محور، رویکردی به تجدید حیات شکلی و محتوایی ساخت اصلی نشان داد که اصول بازآفرینی خواناییBمحور در راستای سه مؤلفه کالبدی، عملکردی و حسیBمعنایی خوانایی ارائه شده و محور اصلی آنها بر وحدت و هماهنگی کالبدی، حیات و سرزندگی عملکردی، غنای بار حسیBمعنایی محیط انسانی و در نهایت، همسویی و سازگاری میان کالبد، عملکرد و محتوای حسی معنایی محیط شهری می باشد. [5] خورانی کریمی و شوهانی - - 1394، در پژوهشی با عنوان کاربرد الگوهای توسعه پایدار در بازآفرینی منظر شهری - نمونه موردی: شهر ایوان - که اصول توسعه پایدار در بازآفرینی منظر شهری ایوان مؤثر هستند و می توانند منظری ایجاد کنند که پویا و پایدار باشد، رفاه شهروندان را فراهم کند و پاسخگوی نیاز نسلهای آینده باشد. [6]
شفیعی دستجردی و مرادیان بروجنی - - 1394، در پژوهشی با عنوان مدل سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده یشهری - مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان - نشان دادند که در محدوده زینبیه، بین مکان پروژه ها و متغیرهای اجتماعی و اقتصادی محیط، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. [7] جاهد و همکاران - 1393 - ، در پژوهشی با عنوان مدل مفهومی بازآفرینی مراکز شهری با تاکید بر گردشگری شهری محمود آباد نشان دادند که صحت و درستی مدل مفهومی تبیین شده را مورد تأیید قرار می دهد. نتایج بررسی های آماری نشان می دهد که مؤلفه زیست محیطی بیشترین نقش را در بازآفرینی مراکز شهری با رویکرد گردشگری شهری را دارا می باشد[8]
روزنا گالیدنی - 2007 - ، درپژوهشی با عنوان گردشگری و شهر فرصتی برای بازسازی نشان داده است که پیشرفت گردشگری می تواند به رشد اقتصادی و محاوره محیط قائل شود [9] ادوارد نورب - 2002 - ، درپژوهشی با عنوان تجارب بازآفرینی شهری در شهر برزیل حفظ تاریخ پیشرفت گردشگردی برزیل را مورد ارزیابی قرار داده است [10] وریتویو توریبائل - - ، در پژوهشی با عنوان گردشگر با بازآفرینی شهری رشد سریع ظاهر شهرها یا گردشگری را نشان می دهد[11]
روش تحقیق - جامعه و نمونه آماری -
شامل کلیه کارشناسان و اساتید تاریخ شهر شیراز می باشد که 180 نفر می باشد تعداد 123 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه 21 سوالی گردشگری شهری و پرسشنامه 30 سوالی بازآفرینی شهری استفاده گردیده است
یافته های پژوهش
