بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین راهبردهای کمک طلبی با پیشرفت تحصیلی ریاضی دانشآموزان بود. جامعه تحقیق حاضر شامل کلیه دانشآموزان پایه اول دبیرستان های پسرانه تهران بود که در سال تحصیلی89-90 در این مدارس مشغول به تحصیل بودند. که از این بین تعداد 180 دانشآموز سال اول متوسطه به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند و در پژوهش حاضر شرکت نمودند. گروه نمونه با استفاده از آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی ریاضی، و پرسشنامه کمک طلبی مورد ارزیابی قرار گرفتند. روش تحقیق حاضر نیز همبستگی بوده که در حیطه تحقیقات کاربردی جای می گیرد. به منظور تجزیه و تحلیل دادههای حاصله از پرسشنامهها، از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغییری استفاده به عمل آمد. در نهایت، یافته های تحقیق نشان میدهد رابطه معنیداری بین راهبردکمک طلبی و عملکرد ریاضی در دانشآموزان سال اول دبیرستان در سطح =0/05 رابطه وجود دارد. رابطه بین راهبردهای کمک طلبی و
عملکرد ریاضی در دانشآموزان نیز تائید شد.
واژههای کلیدی: راهبردهای کمک طلبی ، عملکرد ریاضی، پیشرفت تحصیلی
مقدمه
یکی از مهم ترین اهداف آموزشی در سال های اخیر یادگیری خود تنظیمی بوده است. به عقیده زیمرمن آنچه ویژگی های دانش آموزان خود تنظیم را تعیین می کند، شرکت کرن فعال در یادگیری از نقطه نظر فراشناختی رفتاری، انگیزشی و رفتاری است. با توجه به اهمیت خود تنظیمی در چشم انداز یادگیری مستمر، مدل های مختلفی در مورد متغیرهای اثرگذار بر آن ارائه شده است. در رویکرد شناختی- اجتماعی، خود تنظیمی یک فرایند سازنده و چندوجهی در نظر گرفته می شود که دارای مؤلفه های شناختی، انگیزشی و رفتاری است. در این رویکرد بر نقش فعال دانش آموز در فرایند یادگیری تأکید شده است و اعتقاد بر این است که دانش آموزان با استفاده از راهبردهای یادگیری مناسب به بهبود و ارتقا یادگیری کمک می کنند. یکی از راهبردهای یادگیری مؤثر و مناسب، کمک طلبی یا جستجوی کمک تحصیلی از دیگران است.
غالباً دانش آموزان با موقعیت های مواجه می شوند که در آن موقعیت ها نمی توانند خواسته های خود را برآورده کنند و برای انجام تکالیف خود به کمک دیگران نیاز دارند. در چنین موقعیت هایی دانش آموز باید از نیاز خود به کمک آگاه باشد، تصمیم به جستجوی کمک بگیرد - انگیزش - ، و راهبردهای را برای استفاده از کمک دیگران به کار گیرد - ریان و پنتریچ، . - 1997 کمک طلبی تحصیلی به عنوان راهبردهای برای غلبه بر مشکلات یادگیری و بهبود تبحر تعریف شده است - اخلاق نیا، طالع پسند و بیگدلی، - 1392کمک طلبی تحصیلی دربرگیرده رفتارهای از قبیل پرسش از معلمان، والدین و همکلاسی ها، تقاضای توضیح بیشتر درباره مساله، گرفتن سرنخ ها و راه حل های مسأله و جست وجوی سایر کمک های تحصیلی است، و به عنوان راهبردی برای جلوگیری از شکست تحصیلی عمل می کند. رفتار اجتناب از کمک طلبی به رفتاری اشاره می کند که در آن دانش آموزان نیازمند به کمک گرفتن خودداری می کنند - ریان و پنتریچ، . - 1997
از جمله ویژگی های متمایز کننده کمک طلبی انطباقی از غیر انطباقی می توان به موارد زیر اشاره کرد: اول دانش آ«وزان باید بدانند چه زمان و چگونه از کمک طلببی استفاده کنند تا آن را به عنوان ابزاری برای بهبود دانش و کسب مهارت در خدمت گیرند دوم درخواست کننده کمک باید به صورت هدفمند عمل کند یعنی کمک نباید تنها برای رفع نیاز آتی باشد، بلکه باید تضمین کننده دراز مدت خودمختاری از طریق تسلط بر تکلیف باشد - میلون، . - 2010بر طبق نیومن - 2002 - کمک طلبی انطباقی مشروط بر این است که دانش آموز تشخصی دهد نیاز به کمک دارد، بداند چه نوع کمکی را جست و جو کند و از چه کسی درخواست کمک نماید - گلستانه و عسگری، . - 1393کمک طلبی نمود های بسیاری در زندگی آدمی دارد. برای مثال مسافری که مسیر حرکت خود را گم کرده ممکن است برای پیدا کردن مسیر به نقشه مراجعه یا از دیگران پرس و جو کند.
شخصی که ناراحتی جسمانی دارد، ممکن است از پزشک کمک بخواهد. فردی که از اختلال روانی رنج می برد ممکن است برای مشکل درسی از معلم، همکلاس یا فرد دیگری راهنمایی بخواهد. همه این مثال ها نمونه های از کمک طلبی محسوب می شوند - گنجی، نوابخش و ذبیحی، . - 1390 براساس این کمک طلبی را می توان نوعی تعامل اجتماعی افراد با یکدیگر توصیف نمود - ریان پینتریچ، میگلی، - 2001مطالعه عوامل موثر در یادگیری درس ریاضی در دهههای اخیر مورد توجه بسیاری از صاحبنظران و متخصصان فن تعلیم و تربیت قرار گرفته است. نتایج تحقیقات گوناگون نشان میدهد که درک و یادگیری ریاضی نه تنها به ساختارهای شناختی وابسته است، بلکه به عوامل انگیزشی و عاطفی نظیر باورها، نگرشها و اضطرابها، از جمله اضطراب ریاضی نیز مربوط است - رکابدار و همکاران، . - 1387
در قرن بیست و یکم آموزش ریاضیات درباره رویارویی با مسائل جهان واقعی، پروش مهارتهای تفکر خلاق و ترویج روشهای مولد یادگیری می باشد - نِگی کیونگ، تی یونگ و سی هوئِه 1،. - 2007 ریاضیات یافتن راه حل برای مسائل - تیلا 2، - 2008 و علمی است که به مطالعه اعداد، شکل ها، اشیاء و نسبت های مورد نیاز همه علوم میپردازد - آکین سولا3، تیلا و تیلا، - 2007 و در برگیرنده تکنیک هایی برای پاسخدهی به مسائل کمی می باشد. عمق دانش ریاضیات یک فرد سطح دقت تصمیمات فرد را تعیین می کند، این بدان معناست که یک فرد زمانی میتواند بخوبی در جامعه عمل کند که دارای دانش خوبی از ریاضیات بخصوص در عصر اطلاعات باشد - تیلا، . - 2008
کاربینک و کناپ - 1991 - در پژوهشی با عنوان کمک طلبی تحصیلی و استفاده از راهبردهای یادگیری نشان دادند که یادگیرندگان فعال، تمایل بیشتری به جست و جوی کمک دارند و کمک طلبی به طور مستقیم با راهبردهای شناختی و فراشناختی و تنظیم منابع در ارتباط است.پاکدامن و همکاران - 1387 - نقش کمک طلبی تحصیلی در بهبود عملکرد دانش آموزان در جریان حل مسئله ریاضی را بررسی کردند. آنها دریافتند، کیفیت کمک طلبی دانش آموزان دارای توانایی گوناگون، با یکدیگر تفاوت دارد. کیفیت کمک طلبی دانش آموزان در مراحل گوناگون، با یکدیگر تفاوت دارد. کیفیت کمک طلبی دانش آمزان در مراحل گوناگون کسب مهارت تغییر می کند و دانش آموزانی که بیشتر پرس و جو می کردند موفق شدند به صورت مستقل به مسائل بیشتری پاسخ دهند. نتایج این پژوهش نشان داد که کمک طلبی تحصیلی نه تنها یک رفتار وابسته نیست، بلکه یک راهبرد اساسی یادگیری برای مسائل و رسیدن به استقلال در عملکرد است.
المار و رینز - 2009 - به بررسی تأثیر آموزش فراشناخت بر رفتار کمک طلبی دانشجویان در محیط یادگیری مجازی پرداخته و دریافتند که کارایی رفتار کمک طلبی دانشجویان تا اندازه زیادی به عوامل انگیزشی و مهارت های فراشناختی وابسته است. همچنین در پژوهش دیگری رفتار کمک طلبی دانشجویان با نوع هویت آنها و سبک ابراز وجود رابطه داشته و تا حد زیادی تحت بافت اجتماعی و فرهنگی قرار دارد.وب و مستر جورج - 2003 - رفتارها و تجربه های دانش آموزانی که برای حل مسائل ریاضی در گروه های کوچک ناهمگن کار می کردند را مورد بررسی قرار دادند. دانش آموزانی که حل کردن مسائل را قبلاً آموخته بودند، در حین کار گروهی بالاترین سطح کمک را دریافت می کردند و در نتیجه مسائل ریاضی گروهی را بدون نیاز به کمک بیشتری حل می کردند. یافته های آنان نشان داد که رفتار کمک طلبی مهمترین عامل تعیین کننده در موفقیت شان در پس آزمون بود. دانش آموزان به جای درخواست راه حل ها یا پاسخ سوال ها، خواهان توضیح های دقیق تری می شدند.بنابراین مسئله اساسی در پژوهش حاضر آن است که آیا بین راهبردهای کمک طلبی و عملکرد ریاضی دانشآموزان رابطه وجود دارد؟
روش
طرح پژوهشی حاضر یک طرح همبستگی است. در این پژوهش رابطه راهبردهای کمک طلبی و عملکرد ریاضی دانشآموزان مورد مطالعه قرار میگیرد.جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشآموزان پایه اول دبیرستانهای پسرانه شهر تهران بود که در سال تحصیلی89-90 در این مدارس مشغول به تحصیل بودند. برای برآورد حجم نمونه از روش نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای استفاده شد. به این صورت که در مرحله اول از بین مناطق آموزش و پرورش شهر تهران، سه منطقه 12، 7و 15 آموزش و پرورش، به تصادف انتخاب شدند. سپس از هریک از این مناطق دو دبیرستان به صورت تصادفی انتخاب شد. در مرحله بعد از هر یک از این مدارس، تعداد 30 دانشآموز پایه اول به صورت تصادفی انتخاب شدند و در پژوهش شرکت نمودند. در نهایت تعداد 180 دانشآموز در این پژوهش شرکت نمودند.
ابزارهای پژوهش
پرسشنامه رفتار کمک طلبی: این پرسشنامه توسط ریات و پنتریچ - 1998 - تدوین گردیده است. دارای 14 ماده است که رفتار کمک طلبی را در دو مقیاس پذیرش و اجتناب اندازه گیری می کنند. هر گویه در یک طیف 5درجه ای از کاملاً موافقم تا کاملا! مخالفم درجه بندی می شود.اعتبار و روایی: قدم پور - 1383 - اعتبار پرسشنامه رفتار کمک طلبی را بر روی نمونه ای به حجم 200 نفر گزاش کرده است. براساس این مطالعه ضرایب آلفا برای عامل های پذیرش و کمک و اجتناب از کمک طلبی به ترتیب 0/68 و 0/68 برآورد شده است. روایی مقیاس با تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس بررسی شده است. یافته های قدم پوز نشان داد که عامل اجتناب از کمک طلبی با ارزش ویژه 2/94، 29/4 درصد واریانس کل؛ عامل پذیرش کمک طلبی با ارزش ویژه 1/466، 14/7 درصد واریانس کل را تبیین می کردند. در این پژوهش اعتبار پرسشنامه با روش آلفای کرانباخ 0/71 برآورد شد.آزمون محقق ساخته سنجش عملکرد ریاضی دانشآموزان: جهت سنجش عملکرد ریاضی دانشآموزان از یک آزمون پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی که توسط محقق تدوین شده بود، استفاده شد تا سنجش عملکرد ریاضی در بین دانشآموزان گروه نمونه یکسان باشد.
یافتهها
بین راهبردهای کمک طلبی با عملکرد ریاضی رابطه وجود دارد.به منظور بررسی این فرضیه، ضریب همبستگی پیرسون بین نمرات هر یک از متغیرهای کمک طلبی با نمره عملکرد ریاضی محاسبه شد. نتایج در جدول 1 ارائه شده است.
