بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطهی کمک طلبی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر پایه هشتم شهرستان بندر امام خمینی - ره - بود. جامعهی آماری این پژوهش را، تمام دانشآموزان دختر سال دوم دبیرستانی شهرستان بندر امام خمینی - ره - در سال 1393-94 تشکیل داده است. از این جامعهی آماری نمونه ای به تعداد 210 نفر با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه کمکطلبی استفاده شد. برای تحلیل دادهها از روش آماری همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج همبستگی نشان داد که کمکطلبی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنی داری دارند.
کلید واژگان: کمک طلبی، عملکرد تحصیلی
مقدمه
ارزشیابی مداوم و مستمر وضعیت تحصیلی دانشآموزان در طول تحصیل و بررسی عوامل مرتبط با آن یکی از ارکان ضروری واجتناب ناپذیر کیفیت نظام آموزشی میباشد. عملکرد تحصیلی تحت تأثیر ابعاد متعدد زیستی، روانی واجتماعی قرار دارد.این عوامل در چهار گروه شرایط دانش آموز، خانواده، آموزشگاه و عوامل مربوط به اجتماع و محیط خارج از مدرسه دستهبندی میشوند، لذا در مجموع عملکرد تحصیلی دانشآموز ناشی از شرایط دانشآموز ومحیط بیرونی او میباشد. زندگی تحصیلی یکی از مهمترین ابعاد زندگی اشخاص است که برسایر ابعاد زندگی تأثیر فراوان دارد. در این بین یکی از مسائل و مشکلات اساسی زندگی تحصیلی افراد ونظام آموزشی هر کشور مساله افت تحصیلی وپایین بودن سطح عملکرد تحصیلی دانشآموزان و دانشجویان آن کشور میباشد . - 6 - پدیدهی کمکطلبی نمودهای بسیار زیادی در زندگی انسان دارد. برای مثال، رانندهای که راه را گم کرده، ممکن است مسیرها را از روی نقشه شناسایی کند یا از دیگران سؤال کند، شخصی که ناراحتی جسمی دارد ممکن است از یک پزشک کمک بخواهد، فردی که از آشفتگی روانی رنج می برد ممکن است مشکل خود را با یک دوست، خویشاوند یا روانشناس در میان بگذارد.
به طور کلی، کمکطلبی نوعی تلاش است؛ یعنی شخص به طور فعّالانه از امکانات موجود جهت افزایش احتمال موفقیّت خود در آینده استفاده میکند. همچنین، برخی از محققان کمکطلبی را به عنوان نوعی تعامل اجتماعی افراد با یکدیگر توصیه کردهاند . - 15 - ویگوتسکیٌ معتقد بود که استفاده کودکان از دیگران برای حل مسائل، زیربنای اساسی برای تحول ذهنی است. وی معتقد بود که دانش به طور کلّی از طریق اجتماع به فرد منتقل میشود. هر پدیده ذهنی قبل از آن که درونی شود در سطح بینفردی اتفاق میافتد، به این صورت که کودکان ابتدا فعالیّت حل مسئله را در حضور دیگران - در تعامل با بزرگسالان یا همسالان ماهرتر - تجربه می کنند - دیگر- تنظیمیٍ - و به تدریج این کارکردها را درونی کرده و در آینده خودشان آنها را انجام میدهند - خود - تنظیمی - - . - 11
به عقیده باتلر زمانی که اختلاف میان انتظارات تکلیف از یک طرف و توانایی دانشآموز از طرف دیگر، زیاد باشد کمکطلبی یک پاسخ منطقی به چنین وضعیتی است - . - 10مطالعهی متغیر عملکرد تحصیلی طی سه دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصان تعلیم وتربیت قرار گرفته است. در هر نظام آموزشی میزان عملکرد تحصیلی یکی از شاخصهای موفقیت در فعالیتهای علمی است. نتایج پژوهشها نشان داده است که علاوه بر ساختار و محتوای آموزشی کلاس، عوامل گوناگونی از جمله انگیزش، عادات مطالعه و کمک گرفتن به موقع از دیگران نقش عمدهای در سطح عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارند . - 2 - بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا بین انگیزش مدرسه و عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد؟
فرضیه های پژوهش
بین کمک طلبی و عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد.
پیشینه تحقیق
متخصصین تعیلم و تربیت همواره کوشیدهاند شرایطی را فراهم نمایند تا یادگیرندگان بیشترین کارایی تحصیلی را از خود نشان دهند. یکی از هدفهای مهم آموزش و پرورش در سطح دنیا شناسایی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان و تنظیم و هدایت هر کدام از این عوامل است تا تحصیلکنندگان رشد و یادگیری بیشتری داشته باشند. پس از آنجا که هدف اصلی آموزش، یادگیری است و با توجه به این که یادگیری فراگیران به طور عمده به وسیلهی عملکرد تحصیلی آنها سنجیده میشود، بنابراین شناسایی متغیرهای اثرگذار بر عملکرد تحصیلی یادگیرندگان از اهمیت بهسزایی برخوردار است - . - 7
پینتریچ نیز معتقدند زمانی که دانش آموزان به کمک نیاز دارند ولی آن را تقاضا نمیکنند، خود را در وضعیّت نامساعدی از لحاظ یادگیری و عمل قرار میدهند. در واقع، دانشآموزی که در کلاس سؤال میکند و کمک را در زمانی که لازم است به دست می آورد، نه تنها مشکلات تحصیلی خود را کاهش میدهد بلکه در این فرایند دانش و مهارتهایی کسب میکند که در موقعیّتهای بعدی میتواند از آنها برای کمک به خود و دیگران استفاده کند - . - 14عواملی که مانع از درخواست کمک میشوند شامل احساس خجالت، ترس از رد کردن و نپذیرفتن تقاضای کمک، عدم تمایل فرد برای افشای مشکلات خود، فشار و تحمیل احتمالی به کمکدهنده و تمایل فرد برای رسیدن به موفقیّت به طور مستقلانه، میباشند . - 12 - بر اساس یک پژوهش، کمکطلبی را به دو حوزهی اجتناب از درخواست کمک و کمکطلبی سازگار، تقسیم بندی کردند.
اجتناب از درخواست کمک به رفتاری اشاره میکند که طبق آن دانش آموز نیازمند به کمک، از کمکگرفتن خودداری میکند. برعکس، کمکطلبی سازگار به رفتاری اشاره می کند که در آن دانشآموز سرنخ ها و توضیحاتی را در مورد راه حل مسئله درخواست میکند و این امر موجب می شود دانشآموز مسئله را بهتر حل کند - . - 16در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که آگاهی افراد و استفاده آنها از راهبردها و فنون مطالعه صحیح میتواند در میزان بهرهوری آنها به طور معنادار موثر واقع شود. پژوهشها نشان میدهند که دانشآموزان قوی بیشتر از دانشآموزان ضعیف از راهبردهای یادگیری و مطالعه استفاده می کنند - . - 3 در پژوهشی به رابطه بین حافظه فعال، انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان پرداخت و به این نتیجه رسیدکه بین حافظه فعال و انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد، و همچنین افراد دارای انگیزه پیشرفت زیاد در انجام کارها، از جمله یادگیری، بر افرادی که از این انگیزه بیبهرهاند، پیشی گرفتند - . - 4
در یک پژوهش به بررسی رابطه بین هدفهای انگیزشی و عملکرد تحصیلی در دو گروه دانشآموزان لبنانی و غیر لبنانی ساکن در استرالیا پرداختند. نتایج حاصل از تحقیق آنها نشان داد که برای هر دو گروه دانشآموزان لبنانی و غیرلبنانی ساکن در استرالیا هدف تکلیف و تلاش یک پیشبینی کننده قوی برای پیشرفت در انگلیسی و علوم بود. اما اهداف قدرت اجتماعی، رقابت، نگرانی اجتماعی، تمجید و جایزه در هر دو گروه پیشبینی کننده عملکرد تحصیلی دانشآموزان نبودند - . - 1 در پژوهشی دیگر دریافتند که انگیزش تحصیلی پیش بین معنی داری برای پیشرفت ریاضی است - . - 13 مطالعات نشان میدهد که بین خود کار آمدی و انگیزش پیشرفت تحصیلی ارتباط وجود دارد . - 17 - همچنین دانشآموزانی که خود کارآمدی آنها در سطح بالاست، در محاسبات ریاضی بهتر عمل میکنند و در برخورد با سوالهای مشکل پافشاری بیشتری به خرج می دهند . - 9 -
مواد و روش ها
جامعه آماری
جامعهی آماری این پژوهش را، تمام دانشآموزان دختر دختر پایه هشتم شهرستان بندر امامدر سال 1393-94 تشکیل میدهند. با توجه به فهرست تهیّه شده از ادارهی آموزش و پرورش، تعداد دانش آموزان در جامعهی آماری 500 نفر میباشد.
حجم نمونه وروش نمونه گیری
دراین تحقیق حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان - 1978 - ،217نفر تعیین می شود که برای انتخاب آن ها روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شده است. به این صورت که از بین دبیرستان های شهرستان بندر امام، 8 مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شد. تعداد دانش آموزان کلاس هشتم در هر مدرسه بین 30 تا 95 نفر بود و ازبین مدارس مورد
