بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش تعیین رابطه سبک های دلبستگی با شادکامی در زوجین منطقه چهار تهران بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زوجین منطقه چهار تهران در سال 1397 بود که از این 384 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. دادههای پژوهش به وسیله پرسشنامه شادکامی اکسفورد آرجیل و لو - 1989 - و پرسش نامه سبکهای دلبستگی - هازن و شیور، - 1987 جمعآوری شدند.
داده های جمع آوری شده به وسیله آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه و SPSS-20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که 25/2 درصد از واریانس شادکامی را متغیرهای سبک دلبستگی دوسوگرا، ایمن و اجتنابی با هم به طور مشترک پیش بینی نموده اند . - P<0/05 - همین طور بین سبک دلبستگی ایمن با شادکامی رابطه مثبت و معنادار و بین سبک دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا با شادکامی رابطه منفی و معناداری وجود داشته است . - P<0/05 - با توجه به نتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که سبک های دلبستگی در شادکامی در زوجین نقش دارد.
مقدمه
ازدواج مقدمه تشکیل خانواده است. خانواده با پیوند زناشویی شکل می گیرد و تداوم و بقای آن نیز به تداوم و بقای پیوند زناشویی بستگی دارد. ازدواج به عنوان مهمترین و عال ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد، همواره تأیید شده است و یکی از مؤلفه های کیفیت روابط زناشویی، شادکامی است که هر یک از زوجین در زندگی تجربه می نمایند. روان شناسی مثبت1 به عنوان روی آوردی تازه در روان شناسی، با بررسی بهزیستی روانی2، شادکامی3 و سلامت روانی4، هیجان های مثبت5، ویژگی های شخصیتی مثبت و نهادهای سالم را مدنظر قرار می دهد.
سلیگمن - 2002 - 6 در کتاب خود با عنوان »شادمانی اصیل«، هیجان های مثبت را در سه مقوله آنهایی که با گذشته، حال و آینده پیوند دارند، طبقه بندی می کند. یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی مثبت نگر که خود یکی از شاخه های نوین روانشناسی است، شادکامی می باشد - دارلینگ و سیرکو 1، . - 2015 شادکامی ناشی از قضاوت و داوری انسان درباره چگونگی گذراندن زندگی است. این قضاوت از بیرون به فرد تحمیل نمی شود، بلکه حالتی درونی است که از هیجان های مثبت تأثیر می پذیرد.
بر این اساس شادکامی به نگرش و ادراک شخصی مبتنی است و به حالتی مطبوع و دلپذیر دلالت دارد که از تجربه هیجان های مثبت ناشی می شود - خشنود، شیرکوند، عاشوری و عرب سالاری، . - 1394 شادکامی یکی از متغیرهایی است که در سال های اخیر در حوزه روان شناسی سلامت مورد توجه قرار گرفته است. برای شادکامی معانی گوناگونی ارائه شده است؛ چه اینکه معنی شادکامی به طور گستردهای تحت تأثیر عوامل گوناگونی چون ساختارها و تعاملات اجتماعی و باورهای افراد است. آرگیل - 2011 - 2، شادکامی را حالت روانی مثبتی سطح بالای رضایتمندی کلی از زندگی عاطفه مثبت و سطح پایین عاطفه منفی تعریف می کنند - احمدیان و رسولی، . - 1397
از طرفی نظریه دلبستگی3 در دهه گذشته توجه زیادی را به خود جلب کرده و شاید بتوان گفت که نسبت به مفاهیم نظری دیگر در علوم اجتماعی و علوم انسانی اهمیت بیشتری کسب کرده است. این نظریه ابتدا به وسیله بالبی - 1969 - 4 گسترش پیدا کرد و توسط چندین محقق دیگر کامل تر شد و به نظریه ای پیچیده و پیشرفته در رشد شخصیت تبدیل شد - کایرماک و اگوز دوران5، . - 2008 برخی از پژوهشگران بر این باورند که مشکلات زناشویی در سبک های دلبستگی زوج ها ریشه دارند چرا که دلبستگی، پیوند عاطفی هیجانینسبتاً پایداری است که نقش قدرتمندی در زندگی عاطفی بزرگسالان دارد.
اگرچه سبک دلبستگی ایمن و ناایمن یک طبقه بندی استاندارد و شناخته شده است اما در سال های اخیر پژوهشگران به دو بعد معتبر یعنی دلبستگی اجتنابی و اضطرابی که با روش تحلیل عاملی به دست آمده، پرداخته اند؛ که بیانگر این است که اجتناب بالا باعث ایجاد فاصله عاطفی، دوریگزینی با شریک رابطه و متکی بودن بر خود؛ و اضطراب بالا باعث چسبندگی آزاردهنده، حساسیت بالا به هرگونه نشانه دوری و وابستگی بیش ازحد به شریک رابطه است - فخری، مهدویان فرد و کیمیایی، - 1397 و پژوهشگران همواره تاکید کرده اند که سبک های دلبستگی یکی از مهمترین عوامل در تعیین میزان بهزیستی روانشناختی افراد می باشد - ویکتور کنت، برادشاو و یوکر6، . - 2018
پژوهشگران پیشین نشان داده اند که سبک های دلبستگی می تواند در رضایت زناشویی و کیفیت زندگی زناشویی نقش داشته باشد - مغنی زاده، هوشمند و طالبیان، - 1395 و می تواند در میزان شادکامی نیز تعیین کننده باشد - بوچر7 ، . - 2017 در این راستا وایت، میلز و هال - 2017 - 8 در پژوهشی نشان دادند که سبک های دلبستگی در سلامت روان نقش دارد. آینو - 2016 - 9 نیز در مطالعه خود دریافت که سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و اضطرابی با رضایت از روابط زناشویی رابطه داشته است.
همچنین سبک های دلبستگی اضطرابی و اجتنابی قادر به پیش بینی رضایت از روابط زناشویی بودهاند. فخری و همکاران - 1397 - در پژوهشی نشان داد که دلبستگی اجتنابی، دلبستگی اضطرابی و مهارت حل مساله خانواده در احتمال طلاق نقش دارد. شادکامی میتواند سلامت روانی و جسمانی را بهبود بخشد. افراد شادکام، سالم تر و بسیار موفقترند و درگیری اجتماعی بیشتری دارند، افرادی که شاد هستند، احساس امنیت بیشتری میکنند، آسانتر تصمیم میگیرند، بیشتر روحیه مشارکتی دارند و نسبت به کسانی که با آنها زندگی میکنند بیشتر احساس رضایت میکنند.
بدین ترتیب با توجه به اهمیت کیفیت زندگی زناشویی و نظر به نقش شادکامی در بهبود روابط زناشویی، بررسی و شناخت نقش متغیرهایی روانشناختی در شادکامی زوجین دارای اهمیت فراوانی می باشد. علی رغم وجود پژوهشها، کمتر پژوهشی نقش سبک دلبستگی را در شادکامی در زوجین بررسی نموده که بدین ترتیب در این پژوهش به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا بین سبک های دلبستگی با شادکامی در زوجین منطقه چهار تهران رابطه دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش با توجه روش گردآوری داده ها از نوع همبستگی و با توجه به هدف، کاربردی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه زوجین منطقه چهار تهران در سال 1397 می باشد. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان و با توجه به حجم جامعه، تعداد 384 نفر محاسبه شده که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشه ای گزینش شدند. بدین صورت که ابتدا منطقه چهار تهران به چهار منطقه شمال جنوب و شرق و غرب تقسیم شد. سپس از هر منطقه دو محله و از هر محله بر اساس برآورد جدول مورگان تعدادی به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پس از انتخاب نمونه، توضیحاتی در رابطه با پایان نامه برای شرکت کننده گان ارائه شد و به سئوالات ایشان پاسخ داده شد و بر »بدون نام« بودن پرسش نامه تاکید شد. سپس پرسش نامه ها در اختیار ایشان قرار گرفت.
پرسش نامه شادکامی آکسفورد:1
این پرسشنامه که توسط آرجیل و لو1989 - 2؛ به نقل از تقی زاده، - 1394 برای اندازه گیری شاکامی ساخته شده است پرسشنامه شادکامی آکسفورد دارای 29 ماده چهارگزینه ای که گزینه های آن به ترتیب از صفر تا 3 نمره گذاری میشود و نمره هر آزمودنی بین صفر و 87 قرار می گیرد و در هر پرسش فرد درباره خود از احساس ناشادی تا احساس شادی بسیار زیاد قضاوت می کند. نمرات پایین 22 - شادی کم - ، نمرات 22 تا 44 - شادی متوسط - ، نمرات 44 تا 68 - شادی بالا - و نمرات 68 تا 87 - شادی بسیار بالا - است. این پرسش نامه، دارای خرده مقیاس نمی باشد. آرجیل و همکاران 1989 - ؛ به نقل از تقی زاده، - 1394 پایایی این پرسشنامه را به کمک ضریب آلفای کرونباخ 0/90 و پایایی بازآزمایی آن را طی هفت هفته 0/78 گزارش کرده اند.
در ایران این پرسشنامه توسط علی پور و نوربالا 1378 - ؛ به نقل از تقی زاده، - 1394 ترجمه شده و درستی برگردان آن توسط هشت متخصص تایید شده است. بررسی پایایی و روایی پرسشنامه با 110 دانشجوی کارشناسی دانشگاه علامه طباطبایی و شاهد تهران آزمون شدند. آلفای کرونباخ 0/98 و پایایی تصنیفی 0/92 بوده و همچنین پایایی به روش بازآزمایی پس از 3 هفته 0/79 بدست آمد. همچنین، جعفری، عابدی و لیاقت دار 1383 - ؛ به نقل از تقی زاده، - 1394 روایی محتوایی پرسش نامه را به کمک ده متخصص تأیید نمودند. پایایی بازآزمایی پرسش نامه را با فاصله دو ماه بر روی 50 نفر، 0/70 و پایایی آن را به روش آلفای کرونباخ با 200 نفر 0/92 گزارش شده است.
