بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناخت رابطه بین شخصیت و خودکارآمدی تدریس معلم با رضایتمندی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان انجام گردید. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی پیش بین بود، جامعه آماری شامل معلمان و دانش آموزان سال اول متوسطه دوره دوم شهر زاهدان بود، حجم نمونه 30 معلم و 150 دانش آموز بود که برای دانش آموزان روش نمونه گیری تصادفی و برای انتخاب معلمان روش نمونه گیری خوشه ای بود. روش ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسشنامه شخصیت NEO، خودکارآمدی عمومی شرر و خودکارآمدی تدریس - CTSES - که به هر معلم داده شد. به منظور بررسی رضایتمندی در دانش آموزان، از پرسشنامه راهنمایی برای مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی دانش آموزان - MSLSS - و برای بررسی موفقیت تحصیلی آن ها از نمرات پایان ترم دانش آموزان استفاده شد.
تحلیل داده های به دست آمده توسط رگرسیون نشان داد که، انعطاف پذیری معلم بیشترین تأثیر را در افزایش رضایتمندی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد. همچنین بین خودکارآمدی عمومی معلم با افزایش سطح رضایتمندی در دانش آموزان همبستگی مثبت دیده شد. بین عوامل پنجگانه شخصیت نیز، در دو آیتم مسئولیت پذیری و روان رنجوری با افزایش رضایتمندیدانش آموزان همبستگی منفی به دست آمد. بحث: معلمین منعطف تر می توانند باعث افزایش سطح رضایتمندی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان شوند که باعث افزایش سطح یاگیری در دانش آموزان میشود.
کلید واژه ها: خودکارآمدی تدریس، موفقیت تحصیلی، رضایتمندی، دانش آموزان.
مقدمه
آموزش و پرورش به عنوان بخشی از فلسفه عملی، از حوزه های معرفتی و علوم مختلف، جهت رسیدن به هدف های خود که درراس آن انسان سازی قرار دارد، بهره می گیرد. روان شناسی و جامعه شناسی و قوم شناسی بیشترین خدمت را به تعلیم و تربیت برای کشف و توصیف فرایندهای یاددهی B یادگیری و تأثیر جامعه و بافت اجتماعی بر تعلیم و تربیت ارایه داده اند - ناعمی،. - 1388 در نظام تربیتی ایران که تا حد زیادی از نداشتن یک فلسفه تربیتی منسجم و معنی دار رنج می برد و تا رسیدن به آن راه دشواری در پیش است،طبعاً الگویی منسجم و روشن از معلم مطلوب کهقاعدتاً باید تحت یک فلسفه تربیتی، مشخص و متمایز تعریف گردد، بسیار کلی مطرح شده است.
این الگو به دلیل عدم برخورداری از یک زیربنای نظری استوار، تاکنون طرح مشخصی از معلم مطلوب در آموزش و پرورش ایران نبوده است - شریعتمداری،. - 1388از آنجائیکه موفقیت تحصیلی دانش آموزان، یکی از شاخص های مهم در ارزیابی سطح آموزش یک کشور است و افت تحصیلی یکی از مشکلات عمده در کیفیت مدارس کشور محسوب می شود، آگاهی از این موضوع که چه عواملی موجب توفیق هر چه بیشتر دانش آموزان و کاهش بی علاقگی و افت تحصیلی در آن ها می شود، از اهمیت زیادی برخوردار است. بی شک یکی از ارکان مهم آموزش، معلمان هستند که بررسی تمامی ویژگی های آن ها و تاثیر آن بر روند یادگیری دانش آموزان، می تواند پژوهش های متعددی را به خود اختصاص دهد.
به این دلیل که بررسی دو عامل شخصیت و خودکارآمدی تدریس، در ارتباط با یکدیگر که از اهمیت بسیاری برخوردار است و پژوهش های بسیار اندکی را با نتایج متناقض به خود اختصاص داده است، این پژوهش به بررسی دو عامل شخصیت و خودکارآمدی تدریس در معلم و ارتباط آن با رضایتمندی و موفقیت تحصیلی در دانش آموزان می پردازد.بدون شک کسب علم مهم ترین و زیربنایی ترین فعالیت های انسان است که نقش بسیار اساسی در زندگی فرد و همچنین ایجاد فرهنگ و تمدن و پیشرفت وی دارد. توانایی کسب معلومات از پیشرفته ترین و ضروری ترین توانمندی ها و فعالیت های پیچیده و عالی ذهن انسان است که اساس پیشرفت های علمی وی را فراهم نموده و موجب شده تا به تمدن پیشرفته ای دست یابد.
از طرفی نظام آموزش رسمی هر کشور مظهر خرده نظام اجتماعی فرهنگی آن جامعه است. امروزه کشورهای توسعه یافته، دستیابی به فرهنگ و تمدن پیشرفته خود را مدیون عملکرد موفقیت آمیز علمی و تلاش برای فعلیت بخشیدن به استعدادهای بالقوه جوانان خود هستند.آموزش و پرورش نه فقط به خاطر تربیت نیروی انسانی متخصص، بلکه به جهت گسترش مرزهای دانش و از دیدگاههای رشد شخصی، ملی و بینالمللی مورد توجه میباشند. آموزش و پرورش کم و بیش در تمام کشورها اهداف کلی و اساسی مشخص شده ای را دنبال می کنند. آموزش و پرورش ایران نیز همگام با تحولات جهانی همواره کوشیده است تا به تقویت جایگاه نظام آموزش و پرورش در کشور مبادرت ورزد و پاسخگوی نیازهای گوناگون و نوین جامعه باشد - محمدنژاد، عالی زمینی و یوسف، . - 1384
آموزش و پرورش به لحاظ دارا بودن دانش، اعتبار بسیاری کسب کرده و پویندگان راه علم و ترقی محسوب می شوند - شعبانی،. - 1389 بدیهی است با افزایش بازده این مراکز در تربیت دانش آموزیان موفق و کارآمد، می توان در توسعه کشور گامی اساسی برداشت. حال این سؤال مطرح است که چگونه می توان بالاترین بازده را از نظام های آموزشی به دست آورد؟ در این راستا، بررسی عوامل موثر در موفقیت تحصیلی یادگیرندگان که از شاخص های اصلی نظام های آموزشی است و به طبع آن افزایش میزان رضایتمندی در دانش آموزان، می تواند گامی در جهت رسیدن به پاسخ اینگونه سؤالات باشد.
نزدیک به یک قرن است که روانشناسان به صورت گسترده برای شناسایی عوامل پیش بینی کننده موفقیت تحصیلی تلاش می کنند، در حال حاضر نیز بررسی عوامل مختلف مؤثر بر موفقیت تحصیلی مانند سبک های یادگیری1، انگیزش2، پایگاه اقتصادی- اجتماعی و ... در پژوهش های متعددی مطرح است - لانس بری3، استیل4، لولند5 و گیبسون6، . - 2012 با توجه به این که میزان موفقیت و افت تحصیلی یکی از ملاک های کارآیی نظام آموزشی است، کشف و بررسی متغیرهای تأثیرگذار بر عملکرد تحصیلی، به شناخت بهتر و پیش بینی متغیرهای مؤثر در مدرسه می انجامد. بنابراین بررسی متغیرهایی که با موفقیت تحصیلی در دروس مختلف رابطه دارد، یکی از موضوعات اساسی تحقیق در نظام آموزشی هر کشور است - علاقه بند،. - 1389
دانش آموزان به واسطه موفقیت در تحصیل به موقعیتی دست می یابند که از حداکثر نیروی خود برای دستیابی به اهداف آموزش عالی استفاده نموده و شرایط لازم برای زندگی اجتماعی موفق را کسب می نمایند. در مقابل این امر، عدم موفقیت در تحصیل زمینه ساز مشکلات فردی و اجتماعی و انحراف از دستیابی به اهداف سیستم آموزشی است - کرمی متین، . - 1379آموزش به طور کلی تحت تاثیر عوامل فراگیر، آموزش گر، برنامه، تجهیزات و محیط آموزشی است که هر یک از این عوامل می توانند در پیشرفت تحصیلی و یادگیری دانش آموزان تاثیر بسزایی داشته باشند - کاسپرا7،. - 2011 توجه به نظرات و ویژگی های یادگیرندگان و یاد دهندگان در فرایند آموزش و در جهت شناسایی عوامل موثر در ارتقای سطح کیفی آموزش، نقش مهمی دارد - وایتهد8،. - 2013
محققین عوامل متعددی را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دخیل دانسته اند، اما با توجه به تفاوت های فرهنگی و تغییرات سریع عوامل در طول زمان نمی توان به عنوان یک قانون کلی، علل خاصی را برای همه جوامع مطرح نمود. زیرا قوانین، بافت فرهنگی و سنت هر جامعه، نگرش مردم به تحصیلات، سطح درآمد و غیره همه از عواملی هستند که به طور اخص در یک جامعه بر شکست یا موفقیت تحصیلی تاثیر می گذارند - زارع،. - 1391در مطالعاتی که تا کنون بر روی موفقیت و پیشرفت تحصیلی انجام شده است، پیشرفت تحصیلی به عنوان یک شاخص مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مطالعات ویژگی های اساتید نظیر مرتبه علمی، آمادگی تدریس، انگیزه، دسترسی به منابع جدید و فاکتورهای شخصیتی، و در رابطه با یادگیرندگان نیز، ویژگی های فردی، سلامت روان و رضایت مندی از جمله عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی دانش آموزیان عنوان شده است - وندن بروک9، 2010؛ ونهنن10، - 2009؛ اما بسیاری از این مطالعات در عین اینکه طیف وسیعی از خصوصیات معلم را مورد بررسی قرار داده اند، به نتایج متناقضی در این راستا دست یافته اند.یکی از عوامل موثر در افزایش بازده دانش آموزان، اساتید هستند که ارزیابی ویژگی های فردی آن ها در موفقیت و رضایتمندی دانش آموزیان از اهمیت بسیاری برخوردار است. ویژگی های فردی اساتید، به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ساختار نظام آموزشی یک کشور، می تواند تاثیر بسزایی بر موفقیت یادگیرندگان و به طبع آن افزایش بازده نظام آموزشی داشته باشد. با توجه به اینکه ویژگی های شخصیتی یک فرد، در ارتباطات او با مخاطبانش تاثیر بسزایی دارد، می توان اهمیت
