بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش اجتماعی و عملکرد در نقش و فرا نقش در بین مدیران بانک کشاورزی است. بدین منظور ویژگیهای هوش اجتماعی از قبیل پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارتهای اجتماعی، هوشیاری اجتماعی و مطلوبیت اجتماعی به عنوان مولفههای اصلی بر روی عملکرد درنقش و عملکرد فرا نقش، مورد سنجش قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر مدیران بانک کشاورزی استان اردبیل بوده و نمونههای مورد نیاز بر اساس تمام شمارش به تعداد 152 نفر مدیر و مشتریان هدف شعب با روش نمونهگیری تصادفی ساده به تعداد 305 نفر عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، و از نظر روش گردآوری دادهها، میدانی است.
پس از تعیین روایی و پایایی، از دو نوع پرسشنامه - مدیران و مشتریان - استفاده شد. و شیوه تجزیه و تحلیل پزوهش بر اساس همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به عمل آمده است. نتایج بدست آمده از یافتهها رابطه میان هوش اجتماعی و عملکرد درنقش و عملکرد فرا نقش را تایید کرده است. این نتیجه در مورد هر یک از مولفههای هوش اجتماعی مثل پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارتهای اجتماعی، هوشیاری اجتماعی و مطلوبیت اجتماعی با عملکرد درنقش و عملکرد فرا نقش نیز بدست آمد. بنابر نتایج حاصله افرادی که دارای توانمندی برقراری رابطه اجتماعی و قدرت برقراری ارتباط در شبکههای روابط اجتماعی بودند، توانستند عملکرد تجاری بهتری نسبت سایر مدیران داشته باشند.
واژگان کلیدی: هوش اجتماعی، عملکرد در نقش، عملکرد فرا نقش، بانک کشاورزی.
مقدمه
شخصیت یک فرد در زندگی، زاییده استعدادهای عاطفی نهفته است نه ضریب هوشی. آنچه کهمسلماً در مورد رهبران بزرگ و موفق سازمانها میدانیم این است کهلزوماً آنها با هوشترین فرد سازمانها از لحاظ ضریب هوشی نیستند، بلکه آنها شعور عاطفی بالاتری نسبت به سایرین دارند و به همین وسیله افراد را به سمتی که در نظر دارند سوق میدهند. باید گفت که رمز نفود آنها بر افراد بر همین نکته است. رهبری و مدیریت یک سازمان برای انطباق با تغییرات و به منطور بقا و رشد در محیطهای جدید، ویژگیهای خاصی را می طلبد که عموما مدیران برای پاسخ به آنها با مشکلات بسیاری مواجه میشوند. یکی از مهمترین خصیصه هایی که میتواند به رهبران و مدیران در پاسخ به این تغییرات کمک کند، هوش اجتماعی است. هوش اجتماعی از عوامل موثر در رضایت افراد به شمار می رود. قدر مسلم این مدیران است که موفقیت سازمانها و مدیران همواره مرهون یک سری عوامل کلیدی است که شناسایی و تقویت چنین عواملی کامیابی هر چه بیشتر سازمانها را به دنبال خواهد داشت.
مدیران در هر سازمان به منظور هماهنگی و افزایش کارایی کارکنان سازمان و دستیابی به اهداف در راس سازمان قرار دارند - رضایی و خلیلزاده، . - 1388مشکل اصلی سازمان راضی نگه داشتن و جذب مشتری شریک بانک است. با در نظر گرفتن نقش اساسی هوش اجتماعی در افزایش عملکرد تجاری و نیز مصاحبه با تعدادی از مدیران در زمینه عملکرد مدیران در پیشبرد سپرده شعب، دلالت براین نکته دارد، که مدیران در جهت جذب مشتریان هدف نقش بسیار مهمی داشته که از طریق آمارهای ماهانه میزان سپرده شعب قابل مشاهده است، که این امر ارتباط مستقیمی با عملکرد مدیران دارد. مشکلی که در بانک در مورد هوش اجتماعی مطرح است این است که مدیران مؤلفههای هوش اجتماعی را اجرا میکنند، ولی آگاهی از مقوله هوش اجتماعی را ندارند. هر یک از مدیران بانک ناخواسته ارتباطی که با مشتری برقرار میکنند ناگریز از مؤلفههای هوش اجتماعی استفاده میکنند.
هوش اجتماعی
هوش اجتماعی، صرفا یعنی قدرت کنار آمدن و ارتباط برقرار کردن با دیگران. مغز بشر یکی از پیچیده ترین، حساس ترین و با قدرترین عضوی است که در کاینات وجود دارد. انسان حتی در ارتباط با مغزش خودش هم دارای مشکل است چه رسد به این که با مغز انسان های دیگر نیز ارتباط برقرار کند. افرادی که هوش اجتماعی دارند باید بتوانند با بقیه ارتباط موثری برقرار کنند. آنها باید شخصیتی داشته باشند که دیگران را تحت تأثیر قرار دهند، و خلاقیت نیروی ارتباطی و دوستی درآنها رشد کند و بداند چه طور دوست پیدا کنند، و چه طور آنها را نگه دارند. افزایش هوش اجتماعی کمک می کند که فرد مصاحب و شنونده خوبی باشد و با قدرت با همه ارتباط برقرار کند. افرادی که این هوش اجتماعی درآنها رشد کرده می توانند به راحتی با همه افراد از هر گروه سنی،فرهنگی یا اجتماعی رابطه برقرار کنند و کسانی هم که با چنین کسی مواجه می شوند، با او راحت تر هستند.
هوش اجتماعی را میتوان توانایی درک و مهار هیجانات و احساسات خود در جهت کمک به فعالیتهای فکری، تصمیم گیری و ارتباطی دانست. هوش اجتماعی، اصطلاح فراگیری است که مجموعه گستردهای از مهارتها و خصوصیات فردی را در بر گرفته ومعمولا به آن دسته از مهارتهای درون فردی و بین فردی اطلاق میشود - رضایی، . - 1389 هوش اجتماعی دارای سه مقیاس زیر است - دونگ و همکاران، : - 2008پردازش اطلاعات اجتماعی: عبارت است از توانایی برای درک و فهم و پیشبینی رفتار و احساسات دیگران و توانایی فهم پیامهای کلامی و غیرکلامی در روابط انسانی، درک پیامهای پنهانی و آشکار؛مهارتهای اجتماعی: عبارت است از جنبههای رفتاری از قبیل توانایی وارد شدن در موقعیتهای اجتماعی جدید و سازگاری اجتماعی و مهارتهای ارتباطی بنیادی نظیر گوش دادن فعال، عمل کردن جسورانه و همچنین برقراری، نگهداری و شکستن رابطه؛آگاهی اجتماعی: عبارت است از درک مناسب از نگرانیها و احساسات سایرین از ارکان موفقیت در فعالیتهای اجتماعی و توانایی فعالانه رفتار کردن مطابق با موقعیت، زمان و مکان.
ثرندایک اولین بار اصطلاح هوش جمعی یا اجتماعی را در تبیین رفتار وکردار انسان به کار گرفت. هوش اجتماعی عبارت است از توانایی برقراری روابط بین فردی در گروه و همکاری با دیگران، استفاده از توان ذهن و جسم برای برقراری ارتباط با دیگران و درک بهتر آنان، کسب این نگرش که دیگران را برای رشد و توسعه روابط بین فردی و رفتار دوستانه تشویق کنید و آگاهی از اینکه چگونه با دیگران دوست شده و آن را حفظ کنیم. هوش اجتماعی خاصیت ویژه ای است که علت توفیق ما درارتباط اجتماعی است و با آموزش یا مطالعه به دست نیامده است. در حقیقت ایجاد روابط سالم یا به دیگر سخن " سیاست برقرار کردن رابطه " یک توان خاص و با اهمیت است. - بوزان، . - 1388
استرنبرگ1 روان شناس دانشگاه ییل از مردم خواست که خصوصیات یک فر د باهوش را بیان کنند، افراد بسیاری مهارتهای عملی را جزء ویژگیهای اصلی برشمردند. تحقیقات بیشتر، استرنبرگ را به نتیجه گیری ثرندایک بازگرداند و آن این که هوش اجتماعی از توانایی تحصیلی متمایز است و همان چیزی است که افراد را وادار می کند که در عرصه زندگی به خوبی عمل کنند - عسگری و روشنی، . - 1391 پژوهش در زمینه هوش اجتماعی، دستخوش تحول بوده است و دیدگاه های مختلفی به وجود آمده اند که هوش اجتماعی را به عنوان توانایی بر قراری ارتباط با دیگران، دانش میان فردی، توانایی قضاوت درست درباره احساسات، خلق ها و انگیزه های دیگران، عملکرد اجتماعی موثر و مهارت رمزگشایی نمادهای غیر کلامی تعریف کرده اند - گلمن، . - 1391
به نظر می رسد آنهایی که از هوش هیجانی پایینی برخوردارند، بدلیل مشکلات ارتباطی و عدم سازگاری که ناشی از همان ضعف مهارتهای هیجانی است در مهارتهای اجتماعی یا به عبارت بهتر در هوش اجتماعی، با مشکلات بیشتری روبرو می شوند. از طرفی هوش اجتماعی عبارت است از توانایی بکارگیری مهارتهای ارتباطی، روابط دوستانه با دیگران، رفتارهای اجتماعی و هم دلی با دیگران - محمدیان حسین آبادی،. - 1385
