بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش ازنوع پژوهش های همبستگی وتوصیفی است که هدف آن بررسی ارتباط بین تنیدگی والدینی با مکانیسم های دفاعی نوجوانان است.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دخترسال سوم مقطع راهنمایی تحصیلی شهرمشهدبود. باروش نمونه گیری تصادفی خوشه ای نمونه ای به حجم 200 نفر - 200 دانش آموز و200 مادر - انتخاب شد. ابزارپژوهش شاخص تنیدگی والدینی - - PSI وپرسشنامه مکانیسم دفاعی بود.
جهت تجزیه وتحلیل داده ها ازضریب همبستگی پیرسون وتحلیل رگرسیون گام به گام استفاده گردید ونتایج بیان گراین بودکه : بین تنیدگی کلی والدینی - مادر - وخرده مقیاس های احساس صلاحیت والد،دلبستگی والد وافسردگی والد با مکانیسم های دفاعی رشد یافته فرزند رابطه معکوس ومعناداری وجود داشت وبین روابط باهمسر،انزوای اجتماعی، سلامت والد ومحدودیت نقش بامکانیسم های دفاعی رشد یافته رابطه معناداری وجود نداشت. بین تنیدگی کلی والدینی - مادر - وهمه خرده مقیاس های یاد شده بامکانیسم های رشد نایافته فرزند نوجوان رابطه مستقیم ومعنادار وجود داشت .نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که برای مکانیسم های رشد یافته فقط دلبستگی والد وبرای رشد نایافته دلبستگی والد وسلامت والدپیش بینی کننده است.
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت،ارزش ها و معیارهای فکری است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت، سبک وخط مشی آینده فرد دارد واخلاق و سلامت روان فرد تا حدود بسیاری در گروآن است . واکنش کودک به محیط خود ، بالطبع تحت تأثیرموازین اجتماعی و فرهنگی گروه خانواده است که درمیان آن ها بزرگ شده است - شعاری نژاد، 1364؛به نقل ازمحبی نورالدین وند،شهنی ییلاق وپاشا،. - 1383 امروزه ، دیگرنمی توان کودک را به عنوان صفحه سفیدی تلقی کرد که تجربه ها بر آن نقش میبندد. چرا که ویژگی ها،در زمینههای خلقی کودک درتعامل هایی که با والدین خود دارد وارد میدان می شود وچنین تعامل هایی آشکارا جنبه متقابل دارند.
بنابراین ،پاره ای ازویژگی های والدین ونیز ویژگی های کودک، توانایی والدین درپاسخ گویی به نیازهای فرزندشان را تحت تأثیر قرارمی دهند و با ایفای نقش والدین بطورمستقیم درارتباطند. استرس درقالب خانوادگی ، به خصوص وقتی که استرس مزمن باشدودراوایل رشدوجود داشته باشد ،اثرات مضری روی سلامت والدین،فرزندان وارتباطات والد فرزند می گذارد.بارسیدن فرزندان به سن نوجوانی مشکل دوچندان می گردد.دوران نوجوانی هم ازنظرنوجوان وهم ازنظروالدین ،ازقدیم دوران دشوارترازسال های کودکی قلمدادشده است - استورا ، ترجمه دادستان،. - 1377
شیوه های والدین وروشهای انضباطی آنها بی تردیدتحت تأثیرخصوصیات شخصیتی وسیستم اعتقادی آنان است. مادران افسرده درخانهوِّیج ایجاد میکنند که خصومت آمیزومخرب است ودررشد نوجوانان تأثیرنامساعد دارد - کولتا،1983؛ اوواش،ویسمن وکیو،1980،به نقل ازاکبری ،1 - 1386 وجهت گیری اجتماعی والدین، استنباط کلی ازدیگران نیزدرکنش متقابل آنان بافرزندان تأثیرمی گذارد.اصول روابط دوسویه درتعامل های بین والدین وفرزندکاملاً مشهود استخُلق. وخوی نوجوان وخصوصیات شخصیاش درکیفیت وکمیت مراقبتی که ازاومیشودتأثیرمیگذارد وبه همین نحوروش های فرزند پروری درخصوصیات کودک تأثیرمی گذارد.کودکی که ناآرام ونافرمان است والدینش را به ستوه می آورد وممکن است واکنش های خصومت آمیزی راسوی آنان برانگیزدوهمین سبب شود که کودک نیزناآرام تروتحریک پذیرترشود - توماس چیس2، 1985؛ به نقل از اکبری ،. - 1386
تنیدگی - استرس - والدینی اصطلاحی است که مشخص کننده ادراک تنیدگی در نظام والد کودک است که هم ویژگی های تنیدگی زای کودک وهم پاسخ های والدین به ویژگی ها را در برمی گیرد - ابیدین ، . - 1983 درقلمروبنیادی،وجود ویژگی های تنیدگی زای مفرط ازعوامل عمده تحول اختلال های رفتاری محسوب می شود. ازسویی،این نکته برجسته است که تحول عاطفی رفتاری کودک ونیز روابط والدین کودک درخلال سال های نخست زندگی به صورت گسترده ای تحت تأثیر تنیدگی والدین قرارمی گیرد.
واکنش های تعارض آمیزنارسا واغراقآمیز تبدیل به بخشی ازشخصیت فرد می گردد ومکانیسم های تطابق باواقعیت کم رنگ می گردد وبه ندرت به وقوع می پیونددواین برخورد ، آرام آرام شیوه عادی زندگی نوجوانان می گردد.عصر حاضر باهمه پیشرفت های صنعتی وتکنولوژیکی اش نتوانسته امنیت روانی لازم را برای همه وبه ویژه نوجوانان تأمین کند. بدین گونه است که عصرحاضر،عصربحران ،فشار، تنش، ناهنجاری های عصبی، اضطراب وآسپرین نام گرفته است ودنیای درونی نوجوانان را پرتلاطم وپرتنش کرده است ، وازاین رو متخصصان ومهندسان رفتاررا به چاره چویی بیشتر واداشته است - جیمز هویت3، 1997؛ به نقل از اکبری زردخانه وهمکاران ،. - 1387 یکی از روشهایی که افراد برای مقابله با تنش به کار می برند، استفاده ازمکانیسم های دفاعی است .
»سبک های دفاعی«4 شخصی، یعنی فراوانی استفاده از مکانیسم های دفاعی متفاوت در مقایسه با یکدیگر را متغیراصلی برای شناخت شخصیت ،آسیب شناسی ومیزان سازش یافتگی می دانند.فرضیه ای که برحسب یافته های پژوهشی بسیار مورد تأیید قرار گرفته است . برای مثال، افراد افسرده در زمینه استفاده از دفاع های درونی سازی و برون سازی آشکاراازافراد غیر افسرده متفاوت عمل می کنند - بلوچ5 وهمکاران، . - 1993
مکانیسم های دفاعی واکنش های خودبخودی و انعکاس گونهای هستند که فرد به موضوعات تهدیدآمیزنشان می دهد تا بدان وسیله خود ساختاری خود را پایدارو ثابت نگاه دارد. هرگاه ارزشی مورد تهدید قرارمیگیرد،فردبرآن می شود تا ازآن ارزش دفاع کند.اما برای دفاع ازارزش ها،هم شیوه های واقعبینانه ومنطقی وجود دارد وهم شیوه های دفاعی سریع و کوتاه - جراردولندسمن،ترجمه منصف،. - 1387 مکانیسم های دفاعی جنبه اوتیستیک دفاع از خودساختاری6 است وبرای فرد این امکان را فراهم می آورد تا باورداشته باشد که به هنگام افزایش عوامل نقض کننده ارزشهای خود می تواند همان گونه که باورداشته باشد، عمل کند - جراردولندسمن، ترجمه منصف،. - 1387
»من« درتعدیل کشمکش ها واضطراب ها که درساخت شخصیت ایجاد می شود نقش میانجی راایفا می کند. در مواقعی که نیازها و تعاملات انسان با مقررات اجتماعی ناسازگارباشد وهمین طور درموقعیت هایی که اضطراب و ناکامی پیش میآید و به عللی ارزش وکفایت وبه طور کلی تمامیت شخص، مورد تهدید قرارگیرد »من« به کمک مکانیسم های دفاعی واردعمل میشود وازآنها به عنوان ابزاری برای حفظ تمامیت شخصیت استفاده میکند.
همه ازاین مکانیسم های دفاعی استفاده میکنند،زیرا وجود آن ها برای ناچیز جلوه دادن شکست ها وحمایت درمقابل نگرانیها واحساس ارزش و کفایت ضروری است و به این جهت آن هارا واکنشهای سازشی عادی مینامند،مگرآن که دراستفاده از آن ها افراط شود و در نتیجه مدافعاتی که برای حفظ تمامیت شخص به وجودآمده اند، خود موجب اختلال آن گردند - احمدوند،. - 1374 مکانیسم دفاعی رشد یافته، شیوه های مواجهه منطقی، بهنجاروکارآمد محسوب می شوند وکمتربه واقعیت آسیب می رسانند. برطبق جدیدترین طبقه بندی،مکانیسم های دفاعی رشد یافته،شامل والایش، شوخی،پیش بینی و فرونشانی می باشد.
