بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی معلمان ابتدایی شهر خاش بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی می باشد. بدین منظور با روش تصادفی طبقه ای 181 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و با پرسشنامه های حمایت اجتماعی ادراک شده زمیت و همکاران - - 1988 و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی - - 1998 ارزیابی شدند. برای توصیف داده ها از میانگین و انحراف معیار و برای تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، t تک نمونه ای و t مستقل استفاده شده است.
یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی معلمان رابطه معنی داری وجود دارد. حمایت اجتماعی ادراک شده و مؤلفه های آن بالاتر از حد متوسط می باشد.کیفیت زندگی و مؤلفه های آن بالاتر از حد متوسط می باشد. بین معلمان مرد وزن ابتدایی در مؤلفه حمایت دیگران؛ کیفیت زندگی و مؤلفه های جسمی، روانشناختی، روابط اجتماعی و محیطی تفاوت معنی داری وجود دارد.
مقدمه
امروزه تعلیم و تربیت امری دشوار است و در این میان معلمان برترین نقش را بر عهده دارند و نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی به شمار می روند. همه کشورها به معلمان اثربخش و با انگیزه به عنوان یکی از ارکان اصلی آموزش و پرورش نیاز دارند تا بتوانند جوانان خود را در قالب سیستم تعلیم و تربیتی خود پرورش داده و برای آینده ای بهتر مجهز کنند. - شیرزاد ،1386به نقل از عسگری و همکاران، . - 1388حمایت اجتماعی ادراک شده1 بر وضعیت جسمی، روانی، رضایت از زندگی و جنبه های مختلف کیفیت زندگی2 افراد اثرات زیادی دارد - - Clara et al , 2003 and Tajalli et al , 2010 و به عنوان یک عامل تعدیل کننده مؤثر در مقابله و سازگاری با شرایط استرس زای زندگی شناخته شده است - . - Friedlander et al, 2007
در مطالعات موجود در این زمینه، حمایت اجتماعی به دو صورت حمایت اجتماعی دریافت شده و ادراک شده مورد مطالعه قرار می گیرد. در حمایت اجتماعی دریافت شده، میزان حمایت های کسب شده توسط فرد مورد تأکید است و در حمایت اجتماعی ادراک شده، ارزیابی های فرد از در دسترس بودن حمایت ها درمواقع ضروری و مورد نیاز بررسی می شود - Brower . - et al , 2008 مفهوم حمایت اجتماعی ادراک شده به حمایت از دیدگاه ارزیابی شناختی فرد از روابطش اشاره دارد. نظریه پردازان این حوزه بر این باورندکه تمام روابطی که فرد با دیگران دارد حمایت اجتماعی محسوب نمی شود؛ مگر اینکه فرد آن ها را به عنوان یک منبع در دسترس و مناسب برای رفع نیازهایش ارزیابی کند - . - Clara et al , 2003
مقیاس های حمایت اجتماعی ادراک شده نیز بر ارزیابی شناختی فرد از محیطش و سطح اطمینان فرد به اینکه در صورت لزوم کمک و حمایت دردسترس خواهد بود متمرکز هستند - . - Brower et al , 2008 حمایت اجتماعی دارای دو شکل عاطفی و ابزاری است. حمایت اجتماعی عاطفی را می توان ایجاد نوعی رابطه صمیمی و با محبت با افراد دانست و مراد از حمایت اجتماعی ابزاری ارائه خدمات، کمک در فعالیت ها، دادن پول و سایر کمک هایی است که در اختیار افراد قرارمی گیرد. اعضاء خانواده همواره به عنوان مهمترین منبع حمایت اجتماعی ابزاری به شمار می روند، در حالی که دوستان کمتر چنین حمایتی را فراهم می سازند از سوی دیگر حمایت عاطفی هم از سوی خانواده و هم از سوی دوستان بروزمی کند.
به نقل از زکی،. - 1388 حمایت اجتماعی یعنی این احساس که شخص مورد توجه دیگران است و دیگران برای او ارزش قائلند و این که او به یک شبکه اجتماعی متعلق است - گاچل و همکاران، . - 215 :1377 نقش حمایت اجتماعی به عنوان منبع مقابله در برابر استرس ونشانه های روانی و جسمی به خوبی ثابت شده است حمایت اجتماعی یک سازه چند بعدی است که شامل گستره شبکه اجتماعی، حمایت هیجانی، حمایت ابزاری ، کیفیت حمایت اجتماعی و کمک دوجانبه از دیگران است.
سازمان بهداشت جهانی - - W.H.O تعریف جامعی از کیفیت زندگی ارائه داده است که عبارت است از درک افراد از وضعیت زندگی - در قالب فرهنگ و ارزش های حاکم بر جامعه - در راستای اهداف، انتظارات، علایق و استاندارد های خود - . - W.H.O , کیفیت زندگی را می توان نوعی برداشت فرد و درک او از موقعیت خود در زندگی در چارچوب اهداف و نظام ارزش مورد قبول وی تعریف کرد که این ساختار عوامل ذهنی را شامل می شود و معمولا به احساس فرد و برداشت ذهنی و ارزشیابی وی از زندگی اش در خصوص رفاه و آسایش که در حیطه های مختلف زندگی مانند وضعیت اقتصادی، وضعیت روانی، استقلال و تعاملات اجتماعی است.
بنابراین کیفیت زندگی نوعی قضاوت شناختی در مورد شکاف بین واقعیت موجود فرد و موقعیت های زندگی ایده آل او است که رفتار عاطفی مثبت و یا منفی را در فرد بر می انگیزد - Frisch 1993 ,1994به نقل از فراهانی و همکاران ،. - 1388 کیفیت زندگی یک مفهومی است که برای ترسیم توسعه و رفاه در یک جامعه به کار می رود. امروزه مفهوم کیفیت زندگی از چارچوب های نظری است که برای سنجش شرایط زندگی در جوامع مختلف زیاد به کار می رود و علایق برای سنجش کیفیت زندگی یک انگیزه اساسی در این حوزه تحقیقی است - ابراهیمی،. - 1391 حمایت اجتماعی نقش مهمی در حفظ سلامتی افراد دارد، کاهش آثار منفی استرس های فراوانی که از محیط و جامعه کسب می شود و بر کیفیت زندگی اثر مستقیم خواهد داشت.
بنابراین لازم وضروری است متغیرهای حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی با توجه به نقش مهم معلم در آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد، پژوهش های صورت گرفته در زمینه متغیرهای بیان شده مرتبط با معلمان محدود بوده ، این پژوهش در صدد یافتن رابطه حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی معلمان ابتدایی شهر خاش می باشد. عمده پژوهش های انجام شده در این زمینه بیشتر همبستگی حمایت اجتماعی معلمان را با عملکرد شغلی1، فرسودگی شغلی2، رضایت شغلی3 و تحلیل عاطفی4 ؛ و کیفیت زندگی معلمان را با رضایت شغلی، خودکارآمدی5 و شادکامی بررسی کرده اند.
از جمله اسدی مهر و صفرزاده - - 1393 به این نتیجه رسیدند که بین حمایت اجتماعی و عملکرد شغلی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. زارع بهرام آبادی - - 1393 بیان می دارند که تحلیل عاطفی با حمایت اجتماعی رابطه معنا داری دارد. عسگری و همکاران - - 1388 بیان می دارند که حمایت اجتماعی با رضایت شغلی رابطه معنا داری دارد. Wang - 2011 - and Dai به این نتیجه رسیدند که معلمان زن حمایت اجتماعی پایین تری نسبت به معلمان مرد دارند.
باطنه - - 2009 به این نتیجه رسید که حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی رابطه معنا داری ندارد. قاسمی و همکاران - - 1393 بیان می دارند که رضایت شغلی با کیفیت زندگی رابطه مثبت و معنا داری دارد. درویش - - 1391 نشان داد که کیفیت زندگی قادر به پیش بینی شادکامی معلمان است.کریم زاده شیرازی و همکاران - - 1387 به این نتیجه رسیدند که کیفیت زندگی معلمان با خود کارآمدی شغلی، میزان تحصیلات و سابقه خدمت ارتباط مثبت و معنا داری دارد. اهداف پژوهش حاضر عبارتند از:
-1بررسی رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی معلمان ابتدایی شهر خاش.
-2تعیین وضعیت حمایت اجتماعی ادراک شده معلمان ابتدایی شهر خاش.
-3 تعیین وضعیت کیفیت زندگی معلمان ابتدایی شهر خاش.
-4 مقایسه حمایت اجتماعی ادراک شده معلمان مرد و زن دوره ابتدایی شهر خاش. -5 مقایسه کیفیت زندگی معلمان مرد و زن دوره ابتدایی شهر خاش.
