بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این تحقیق یافتن رابطه موجود بین خودکارآمدی و موفقیت تحصیلی است. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی بوده که با جمع آوری مطالب مهم از منابع معتبر کتابخانه ای، اطلاعات لازم گردآوری شده است. شناسایی مواردی که در موفقیت تحصیلی نقش دارند،امری بس مهم و ضروری به نظر می رسد، بر همین اساس یکی از موضوعات مهم در حوزه آموزش و پرورش، سازه خودکارآمدی بوده که ای مسئله بر توانایی انجام تکالیف در شرایط خاص اشاره دارد. علاوه بر این نوع دیگر خودکارآمدی، به باور کلی فردٌ در مورد توانمندی و قابلیت های خود اشاره دارد. با بررسی های به عمل آمده از نتایج پژوهش های انجام گرفته در این زمینه چنین برمی آید که سازه خودکارامدی نقش مهمی در یادگیری و موفقیت تحصیلی داشته و باعث افزایش موفقیت تحصیلی می شود.
واژگان کلیدی: خودکارآمدی، یادگیری، پیشرفت تحصیلی
مقدمه
خودکارآمدی به عنوان یک عامل انگیزشی، منجر به افزایش عملکرد تحصیلی و کاهش استرس میشود. بنابراین شناساییعوامل مؤثر بر خودکارآمدی میتواند تأثیر بسزایی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان و پیشرفت نظام آموزشی داشته باشد. خودکارآمدی به توان فرد در رویارویی با مسائل برای رسیدن به اهداف و موفقیت او اشاره دارد. خودکارآمدی بیش تر از این که تحت تأثیر ویژگی های هوش و توان یادگیری دانش آموزان باشد، تحت تأثیر ویژگی های شخصیتی از جمله باور داشتن خود - اعتماد به نفس - ، تلاشگر بودن و تسلیم نشدن، وارسی علل عدم موفقیت به هنگام ناکامی - خودسنجی - ، آرایش جدید مقدمات و روش های اجتماعی رسیدن به هدف - خود تنظیمی - و تحت کنترل در آوردن تکانه ها - خود رهبری - قرار دارد. این عوامل در برخی از دانش آموزان حتی بیش تر از توان یادگیری موجب پیشرفت و موفقیت تحصیلی می شود - بهرامی، 1386؛ پور جعفر دوست، 1386؛ گل محمدی، . - 1390
خودکارآمدی، بر انتخاب رفتار، تلاش و پشتکار و پیگیری اهداف مؤثر است ونحوه ی مراجعه با موانع و چالش ها را تعیین می کند. طبق نظریه ی باندورا، خودکارآمدی نقش مهمی در سازگاری روانشناختی،مشکلات روانی، سلامت جسمانی ونیز راهبردهای تغییر رفتار خود- رهنمونٍ، مشاوره داد - مادوکس، . - 2003نظریه ی خودکارآمدی بر این فرض مبتنی است که باور افراد در مورد توانایی ها و استعدادهایشان اثرات مطلوبی بر اعمال آن ها دارد و مهم ترین عامل تعیین کننده رفتار است - باندوراَ، . - 1997نظریه خودتعیین گری به نقش عوامل اجتماعی به عنوان عامل واسطه وتسهیل گر شکوفایی تمایلات و پتانسیل های درونی انسان تأکید ورزد - رینُ، . - 2000محیط های کنترل کننده و فاقد روابط صمیمی مانع رشد ظرفیت های درونی و احساس شایستگی می گردد - مادوکس،. - 2002
پیشرفت تحصیلی یکی از مهم ترین مفاهیم روانشناسی تربیتی است که پژوهش ها و مطالعه های نظری و تجربی گسترده ای را به خود اختصاص داد. و مدل های گوناگونی برای تبیین آن توسعه یافته است. در مدل های اولیه مانند - کارولِ، - 1989 با توجه به مطالب ذکر شده هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی رابطه بین خودکارآمدی با یادگیری و موفقیت تحصیلی می باشد.در این جا پرسش اصلی این است که آیا بین خودکارآمدی با موفقیت تحصیلی رابطه وجود دارد؟» پیاژه « معتقد است طرح واژه های خودکارآمدیّ طی درون سازی و برون سازی های بی شماری شکل می گیرد که در محیط های غنی رخ می دهد. خودکارآمدی به واسطه ی انگیزه درونی موجب می شود که فرد به طور خودانگیخته در محیط تلاش کند و به باورهای خودکارآمدی دست یابد - گل محمدی، . - 1390
از آغازین روزهای ظهور روان شناسی نظریات متعدد و متفاوتی برای شناخت انسان و چگونگی رفتار او به وجود آمد، یکی از نظریات جدید در این زمینه، نظریه یادگیری اجتماعی باندورا می باشد. طبق این نظریه باورهای خودکارآمدی بر انتخاب های افراد، رشته و جریانی از عمل که دنبال می کنند تأثیر می گذارد و افراد گرایش به پرداختن کارهایی دارند که در آن احساس قابلیت و اطمینان کنند و از کارهایی که احساس می کنند توانایی انجام آن را ندارند، دوری می نمایند - حکمتی نژاد، به نقل از سیوندانی، . - 1389باندوراْ - - 1977 برای هر عمل، تعیین کننده های پیشانیدی و پسانیدی مشخص می کند که یکی از این تعیین کننده های پیشانیدی رفتار، خودکارآمدی است که از طریق آن بسیاری از افراد رفتارهای اجتماعی خود و بسیاری از خصوصیات شخصی خود را بسط می دهند.
باندورا خودکارآمدی را باورهای فرد مبنی بر این که می تواند کاری را به طور موفقیت آمیز انجام دهد و یا رابطه ای را به نحو مؤثر با دیگران برقرار سازد بیان می کند - حکمتی نژاد، 1380 به نقل از سیوندانی. - 1389باورهای هر فرد از خود یکی از عوامل مهم در موفقیت اوست؛ قضاوت های فرد در مورد خویش در همه واکنش های ارزشی او نمود پیدا می کند. این ارزشیابی از خویشتن، اثرات مهمی در جریانات فکری و احساسات، تمایلات، ارزش ها و هدف های فرد داشته و کلید فهم رفتار فرد می باشد - قلاتی، . - 1380به طور کلی خودکارآمدی به شایستگی فرد مربوط نمی شود بلکه به قضاوت های او درباره شایستگی اش مربوط می شود که این قضاوت ها مبنای اجتماعی دارد. منظور قضاوت افراد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای یک سلسله کارها برای رسیدن به انواع تعیین شده عملکرد است - بندورا، . - 1986
تعاریف خودکارآمدی بندورا - - 1997 خودکارآمدی را به عنوان باورها و قضاوت های فرد از توانایی های خود برای آغاز یک عملکرد موفق درانجام تکالیف بیان می کند که نیاز به گسترده شدن تلاش فرد و حفظ آن در شکل رویارویی با موانع است. به عبارت دیگر بندورا خودکارآمدی را به معنی باور فرد در مورد صلاحیت خویش و عملکردهایش تلقی می کند - استاولیَ، . - 2002در نظریه شناختی- اجتماعی خودکارآمدی به توانایی ادراک شده فرد در انطباق با موقعیتی خاص گفته می شود - پروین، 1989؛ ترجمه جوادی و کدیور، . - 1374مالپسُ و همکاران - - 2002 خودکارآمدی را به عنوان قضاوت فرد از توانایی هایش برای سازمان و انجام رشته ای از فعالیت ها و برای به دست آوردن سطوح طراحی شده عملکرد توصیف می کند - مالپس و همکاران، . - 200
پاجارس و میلرًٌ - - 1996 خودکارآمدی را ارزیابی خاص و وابسته به بافت از قابلیت خود برای عمل در یک تکلیف ویژه می دانند و معتقدند خودپنداره کلی تر و کم تر وابسته به بافت می باشد - پاجارس و همکاران، . - 1996شانک - - 1998 بیان می کند که خودکارآمدی به مجموعه باورهای دانش آموز در مورد توانایی هایش برای انجام تکالیف اشاره دارد. خودکارآمدی به عمق اطمینان ما درباره توانایی و کارآیی شخصی مان اشاره دارد - فولادچنگ، . - 1382 خودکارآمدی به قضاوت های فرد درباره توانایی های خود در شرایط و موقعیت های مختلف که به عنوان یک مفهوم روان شناختی که دارای عناصر شناختی، عاطفی و رفتاری است بیان می کند - فیست، 2002؛ ترجمه سید محمدی، . - 1384
مفهوم خودکارآمدی
خودکارآمدی» اعتقاد فرد مبتنی بر دارا بودن و توانایی لازم برای رسیدن به اهداف مهم« و پیش بینی کننده ی رضایت اززندگی و عواطف مثبت می باشد. علاوه بر این احساس، خودکارآمدی در قبال اهداف مهم تر در مقایسه با داشتن احساس خودکارآمدی در قبال اهداف کم اهمیت تر نقش تعیین کننده قوی تری دارد. هم چنین احساس خودکارآمدی برای دستیابی به احساس خشنودی مهم و ضروری است. اما این خودکارآمدی باید در حیطه هایی از زندگی فرد که برای او مهم
