بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک های فرزند پروری و راهبردهای خودتنظیمی یادگیری با سازگاری تحصیلی بود. روش تحقیق از نوع توصیفی بوده که با روش همبستگی انجام و تحلیل شد. بدین منظور نمونه ای شامل 341 دانش آموز دختر دوره دوم متوسطه مدارش شهر اهواز در سال تحصیلی 94-95 با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سازگاری تحصیلی سینها و سینگ، پرسشنامه شیوه های فرزند پروری شیفر و پرسشنامه راهبردهای خودتنظیمی یادگیری MSLQ استفاده شد.
دادها به کمک روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره در سطح آلفای 0,05 تحلیل شد . یافته های به دست آمده از پژوهش نشان داد بین سبک فرزند پروری مقتدرانه و سازگاری تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. متغیر باورهای انگیزشی در زمینه ارزش گذاری درونی با ضریب بتای 0/19 می توانند به طور مثبت و معنی داری سازگاری تحصیلی دانش آموزان دختر را پیش بینی کنند. نتایج تحلیل رگرسیون مرحله ای نیز نشان داده است که باورهای انگیزشی در زمینه اضطراب امتحان پیش بینی کننده سازگاری تحصیلی دانش آموزان دختر می باشند.
مقدمه
زندگی تحصیلی از مهمترین دورههای زندگی فرد است که بر تربیت و یادگیری ثمربخش و موفقیتآمیز فرد تأثیر میگذارد و در آن لیاقتها و تواناییها به بار مینشیند و پیشرفتهای علمی حاصل میشود. اما در این زندگی، دانشآموزان با انواع چالشها، موانع و فشارهای خاص دوران تحصیل مواجه میشوند. در واقع، امروزه بخش قابل توجهی از چالشهای دورهی نوجوانی را چالشهای تحصیلی - برای مثال سطوح پایین نمرت، استرسهای غیر معمول، محیط غیر همدلانهی کلاس و ... - تشکیل میدهند.از این رو درک و چگونگی سازگاری با چالش های تحصیلی باید مورد توجه جدی پژوهشگران تعلیم و تربیت قرار گیرد.
- برم ومیشل1 ،. - 2007 سازگاری در موقعیت های آموزشی که از آن تحت عنوان سازگاری تحصیلی2 یاد می شود، به توانمندی فراگیران در انطباق با شرایط و الزامات تحصیل ونقش هایی که مدرسه به عنوان یک نهاد اجتماعی فرا روی آنها قرارمی دهد اشاره دارد - پتوس3 ،. - 2006 رفتار دانش آموزان محصول اجتماع خانواده، دوستان و موقعیت های آموزشی است و در نتیجه تحت تأثیر ساختارها و فرهنگ جامعه ی خود قرار دارد.
درچنین شرایطی است که باید نیازهای خود را برآورده سازد وتعادل خود راحفظ کند. بنابراین، دانش آموزان باید بامحیط آموزشی وتحصیلی سازگار شوند. سازگاری تحصیلی، یک فرآیند دوجانبه ی ارتباطی میان دانش آموز ومحیط آموزشی است - مظاهری و همکاران،. - 1385 ژانگ - 2005 - 4 سازگاری تحصیلی را به عنوان احترام به قوانین ومقررات مدرسه وکوشش جهت دستیابی به اهداف عالی تحصیلی تعریف می کند.
خانواده نخستین مدرسه و محور اصلی تربیت انسان است، فرزندان درس های اصلی واساسی خود را از خانواده می گیرند، هر سازندگی یا اشتباهی که درآن واقع گردد، مستقیماً در فرزندان اثر می گذارد. لذا خانواده در جهت دادن افراد به سوی انسانیت و پرورش و تکوین شخصیت آنان می تواند نقش فوق العاده ای ایفا نماید و خطوط اصلی و اساسی رفتار آنان را پدید آورد. بعلاوه ارتباطات خانوادگی سالم و با ثبات ازشرایط لازم وضروری برای رشد و تکامل موفقیت آمیز استقلال وسازگاری نوجوانان است مطالعات بیان می دارند که نبود شیوه های فرزندپروری موثر، برای رفتارهای ناسازگارانه نوجوانان یک پیش بینی کننده قوی بشمار می رود - گارنفسکی وکرایج6،. - 2006 در واقع پژوهش های بسیاری نشان داده اند که رفتارهای مؤثری مثل صمیمی و پذیرا بودن وکنترل مناسب والدین برفرزندان، با کفایت شناختی و رفتاری درکودکان در ارتباط هستند طبق دیدگاه بامریند - 1991 - 8، سبکهای فرزندپروری به سه دستهی سهلگیرانه، مستبدانه و مقتدرانه تقسیم میشوند.
سبک فرزندپروری سهلگیرانه در والدینی وجود دارد که روابط گرمی با فرزندان خود دارند و هیچ تسلطی بر روی رفتار آنها ندارند و یا این تسلط بسیار کم است. سبک فرزندپروری مستبدانه در والدینی دیده میشود که انتظار اطاعت یا فرمانبرداری شدید از فرزندانشان دارند و همچنین تمایل به اعمال سلطه از طریق تنبیه دارند؛ و درنهایت، سبک فرزندپروری مقتدرانه در والدینی وجود دارد که رفتار والدینی انعطافپذیر، واضح، روشن و باثبات دارند. آنها در عین حال که به نظرات فرزندانشان گوش میدهند، به استقلال و خودمختاری آنها احترام میگذارند و واقعیتها را میپذیرند - کوموندورو، تسایوسیس و کوننو9، . - 2011 شفر10 با مطرح کردن ابعاد گرمی- سردی و آزادی- کنترل، یک الگوی فرضی در مورد روابط والدین- کودک ارائه داد و آن را به چهار دسته تقسیم می کند:
-1 والدین با محبت و آزاد گذارنده
-2 والدین با محبت و محدود کننده
-3 والدین متخاصم و محدود کننده
-4 والدین متخاصم و آزادگذارنده. ونگ و فلتچر - 2015 - 11 در پژوهشی با عنوان سبکهای فرزندپروری واعتماد بین همسالان درارتباط باسازگاری در مدرسه در اواسط کودکی به این نتیجه رسیدند که بین سبکهای فرزندپروری و سازگاری رابطه وجود دارد. کاملا-راج - 2008 - 12 در پژوهش خود عنوان می دارد که میان سبک والدگری و سازگاری دانش آموزان دبیرستانی ارتباط معنی داری وجود دارد و دانش آموزانی که از والدگری ضعیفی برخوردارند در مقایسه با دانشآموزانی که از والدگری مثبت تری برخوردارند ، سازگاری تحصیلی کمتری دارند. در مجموع ، پژوهش های گوناگون - از جمله، لنت، براون و جورج،1997؛ کوئرنر13، فیتزپاتریک14، 2002 و ویت و اسمیت15، - 2008 نشان دادند که الگوهای ارتباطات خانواده نقش بسزایی درسازگاری و سرزندگی دانش آموزان دارد.
یکی دیگر از متغیرهای تأثیرگذار بر سازگاری تحصیلی ، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی16 است. خودتنظیمی را روانشناسان و پژوهشگران شناختی و اجتماعی از جمله بندورا1977 - 17، 1986، - 2001 مطرح کردند. یادگیری خودتنظیمی - خودسامانی - یکی از مفاهیم مورد تأکید در نظریه شناختی - اجتماعی بندورا است. منظور از خود نظم دهی»تولید و هدایت اندیشه ها، هیجانها، و رفتارها توسط خود فرد به منظور رسیدن به هدف است« - سانتروک18، . - 2004 مفهوم خودنظم دهی شبیه به مفهوم خودکنترلی19 است. خودکنترلی یا کنترل شخصی به توانایی فرد در کنترل رفتار خود در غیاب تقویت یا تنبیه گفته می شود. در قیاس با خودکنترلی، خودنظم دهی استفاده مدام از مهارتهای خودکنترلی در موقعیت های تازه است.
- اسنومن،مکاون و بایلر20، . - 2009 خود نظم دهی حاصل تعامل سه جزء الگوی تعیین گری متقابل بندورا، یعنی ویژگیهای شخصیت الگوهای رفتاری و عوامل محیطی، است - سیف،. - 1392 زیمرمن - 1994 - 21 خودتنظیمی در یادگیری را به مشارکت فعال یادگیرنده از نظر رفتاری، انگیزشی شناختی و فراشناختی در فرآیند یادگیری، به منظور بیشینه کردن فرآیند یادگیری اطلاق نموده است. نحوه ی مدیریت خودتنظیمی به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت تحصیلی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نقش دارد.
