بخشی از مقاله
چکیده هدف:
تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه عملکرد مدیران آموزشی با سلامت سازمانی در مدارس متوسطه انجام شد. متغیر عملکرد مدیران متغیر مستقل و همچنین سلامت سازمانی متغیر وابسته تحقیق حاضر می باشند. متغیر وابسته نیز که به عنوان مساله اصلی تحقیق در نظر گرفته شده، سلامت سازمانی در مدارس متوسطه است. روش تحقیق: به لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش کتابخانه ای از نوع توصیفی است. گردآوری اطلاعات به وسیله منابع کتابخانهای و فصلنامه و سایتهای مرتبط انجام شده است. یافته های نظری: عمده ترین نتایج بدست آمده به شرح زیر می باشد. - یافتههای نظری بدست آمده طبق نظر »مایلز « حاکی از آن بود که، سلامت سازمانی به دوام و بقای سازمان در محیط خود و سازگاری با آن و ارتقا و گسترش توانایی خود برای سازش بیشتر اشاره میکند.
-بین متغیرهای عملکرد مدیران آموزشی و سلامت سازمانی در مدارس متوسطه رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به رابطه مستقیم عملکرد سازمانی و سلامت سازمانی به نظر میرسد که در صورت بهبود عملکرد مدیران، سلامت سازمانی نیز بهبود می یابد و بالعکس. به این ترتیب اتخاذ تصمیماتی که بر هریک از این دو متغیر تأثیر بگذارد باعث بهبود سلامت سازمانی و دستیابی به سازمانی سالم خواهد شد. لازم است تا با برنامه ریزی صحیح در این خصوص، عوامل مؤثر بر این دو متغیر شناسایی شده و مورد بررسی قرار گیرند تا بتوان راه حل های مناسبی برای برخورداری مدارسی سالم فراهم آورد.
واژه گان کلیدی: عملکرد، مدیران آموزشی،سلامت سازمانی،مدارس متوسطه.
.1مقدمه:
اصطلاحات فرهنگ، سلامت و جو سازمانی در نیم قرن اخیر به صورت گسترده مورد توجه مدیران، کارفرمایان و مجامع آکادمیک قرار گرفته است. کاربرد این واژههاعمدتاً نشاندهنده حاکمیت ذهنیت های مختلف علمی است که بر فضای مدارس و حوزههای گوناگون آن سایه افکنده و به تعبیری «قرائتی ویژه از جهان» را در اختیار مشتاقان این حوزه از معرفت بشری قرار داده است. این قرائت مبین فضای ذهنی و دل نگرانی اصلی و حاکم بر تفکر دانشمندان مدیریت است که در قالب تئوری و نظریه برای توضیح پدیدهها و امور سازمانی ارائه میگردد - معدندار، . - 1385 در واقع ارائه تئوری های گوناگون باعث میشود که ما دریابیم توضیح، تحلیل و نگرش غالب در هر دوره زمانی چیست و کدام عامل بر شکلگیری فکری محققان رشته تأثیر میگذارد. در یک سیر تاریخی، قرائت حاکم از روابط مدیر و کارکنان در سازمان با ارائه نظریه مدیریت علمی آغاز شد سپس به شکل تئوری های جدید، روندی تکاملی یافت.
کاربرد و ترویج اصطلاح «فرهنگ سازمانی1» نشانگر تسلط حوزه علمی جامعهشناسی بر فضای ذهنی متخصصان مدیریت است. از این منظر سازمان را باید همچون موجودی اجتماعی نگریست که از ارزشها، آداب، رسوم و سنتهای جامعه خویش متأثر شده است و تحلیل عملکرد2 افراد در سازمان، بدون توجه به این متغیرها امکانپذیر نیست. در مقابل، واژه »سلامت سازمانی3» مبین برتری ذهنیتی است که از علم روانشناسی مدد گرفته است و سازمان را همچون ارگانیز مینگرد که مثل آدمیان سیکل و سیر متنوعی از تعادل، سلامتی، بیماری و مرگ را طی مینماید. لذا همچون آدمی، سازمانها میتوانند با فرهنگ یا بیفرهنگ، سالم یا ناسالم باشند. جو سازمانی، قرائتی را از اوضاع سازمانها ارائه میدهد که میان دو پیوستار جامعهشناسی و روانشناسی در حرکت است - گلیسون و جیمز،. - 2002 4 با عنایت به این موارد، رهیافت مقاله حاضر معطوف به بررسی رابطه عملکرد مدیران آموزشی و سلامت سازمانی در حوزه مدارس متوسطه است.
.2 مبانی و چارچوب نظری تحقیق -تعاریف مفهومی:
عملکرد مدیران آموزشی:
چهار مؤلفه مهارت های مدیریت، ویژگی های فردی مدیریت، جوسازی و ساختار سازمانی مدیران از مؤلفه های توانمندی عملکرد مدیران است - شادالویی و همکاران،. - 13912
سلامت سازمانی:
به نظر رابرت مایلز - - 1969 سلامت سازمانی عبارت است سازگاری وارتقاء توانایی یک سازمان برای حصول بقاء . ازنظر لایدن و کلینگل سلامت سازمانی یک مفهوم تقریباً تازه ای است که شامل توانایی سازمان برای انجام وظایف خود به طور موثر و رشد و بهبود سازمان خواهد بود. یک سازمان سالم جایی است که افراد می خواهند در آنجا بمانند و کار کنند و خود افرادی سودمند و موثر باشند. بنابراین، صنایع سالم موجبات انگیزش و علاقه مندی به کار را درکارکنان به وجود آورده و از این طریق اثربخشی خود را بالا می برند - علاقه بند،. - 1378
-مروری بر چارچوب نظری و پیشینه تحقیق:
علم مدیریت در حکم یک حوزه مدرن از معرفت بشری از مجموع عوامل مؤثر بر موفقیت سازمان، بر نقش مدیران و رهبران بسیار تأکید میورزد. در این میان، متخصصان مدیریت آموزشی به علت ماهیت انسانی سازمان مدارس، جایگاه مدیر را واجد اثرگذاری مضاعف میدانند و معتقدند که مدارس، آوردگاه های بسیار خوب برای آزمایش، ارزشیابی و نقد تئوری های مدیریتی هستند که شاید نتوان آنها را به خوبی در سایر سازمان ها مورد بررسی و سنجش قرار داد. به زعم این متفکران، اگرچه نمیتوان نقش سایر دستاندرکاران نظام آموزشی را در دستیابی به اهداف والای تربیتی و تحصیلی نادیده انگاشت، ولی در سطح رهبری آموزشی، توانمندی های مدیران کارکردی بنیادی دارد و تأثیر عملکرد آنان در مدرسه غیر قابل انکار است - لزوت،1994 5؛ سر جیووانی،1998 6؛ هلینگر و هیگ،2000 7؛ واترز، مارزانو و مکنوتی،. - 2003 8
در واقع، مدیر آموزشی در رأس سازمانی قرار میگیرد که از یک سو جامعه و مردم نسبت به عملکرد و نتایج آن حساسیت بسیار از خود نشان میدهند و از سوی دیگر وظایف آن بسیار پیچیده و انجام دادن آن وابسته به دانش، تخصص و مهارت حرفهای و مستلزم روابط نزدیک و صمیمانه با معلم، دانشآموزان و کلیه دستاندرکاران آموزش و پرورش است - میرکمالی، . - 1373 دشواری این وظیفه باعث شده است که در تعریف شایستگی ها و بایستگی های مدیر با طیف گستردهای از توانمندی های مورد نیاز روبهرو شویم. با توجه به بایدها و نبایدهای مدیریت آموزشی، کسی مدیر است که بتواند در محیط کار به اقتضای موقعیت، اصول و یافتههای علمی و مهارت های فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کر بندد، مشکلات را حل و اهداف را تحقق بخشد.
لازمه چنین مدیریتی در محیط آموزشی آن است که شخص مدیر از اهداف و فراگردهای آموزش و پرورش مطلع باشد، جو سازمانی مساعدی برای انجام دادن وظایف و فعالیت های کارکنان به وجود آورد، از نیروهای انسانی و مادی موجود بهطور مقتضی استفاده کند، وحدت و هماهنگی لازم را میان اجزا و عناصر سازمان ایجاد نماید و بالاخره همکاران و زیردستان خود را به کار و فعالیت مؤثر برانگیزد - علاقهبند، . - 1371 علی رغم شرح مذکور که مؤید پیچیدگی نهفته در عملکرد مدیر و گستردگی عوامل مؤثر بر آن است، محققان مدیریت آموزشی تلاش نمودهاند که چارچوبی معین و مشخص از حدود و ثغور وظیفه مدیران تعیین نمایند تا بتوانند براساس آن عملکرد وی را مورد ارزیابی صحیح قرار دهند. بر این اساس، از نظر علاقهبند - 1372 - وظایف اصلی مدیران آموزشی را میتوان به شش عنوان کلی زیر محدود نمود:
· برنامه آموزشی و تدریس
· امور دانشآموزان
· امور کارکنان آموزشی
· روابط مدرسه و اجتماع
· تسهیلات و تجیهزات
· امور اداری و مالی
عملکرد مدیر در هریک از این حوزهها متأثر از نوع رابطه و فضای کلی است که او به وجود آورده است و رفتار خود را با دیگران شکل میدهد. بر این اساس، جو سازمانی مدرسه9 به عنوان یک مفهوم کلی پیامد طبیعی نوع رابطه مدیر با محیط درونی و بیرونی است که بازده نهایی آن تحت نام »سلامت سازمانی» شناخته میشود. سلامت سازمانی نشانگر آن است که تحت تأثیر عملکرد مدیر در حوزههای فوق الاشاره، تا چه حد سازمان مدرسه به عنوان ارگانیزمی پویا و زنده، سیر به سوی جوانی و سر زندگی یا پیری، درماندگی و استیصال دارد. لذا پرسش اصلی این است که سازمان سالم دارای چه ویژگی ها یا مشخصههایی
