بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان بود. جامعه و نمونه: جامعه آماری شامل دو گروه معلمان دوره متوسطه شهر تهران به تعداد 11473 نفر و دانشآموزان دختر و پسر دوره متوسطه به تعداد 167845 نفر در سال تحصیلی 94-95 را تشکیل دادند. به روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای 100 نفر معلم و 400 نفر دانشآموز - 200 نفر دختر و 200 نفر پسر - به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. روش: روش پژوهش از نوع همبستگی بود. برای جمع آوری دادهها از پرسشنامههای شخصیت پنج عاملی کاستا و مک کری - - 1989 و انگیزه پیشرفت تحصیلی علی و مک اینرنی - - 2005 استفاده شد. روش تجزیه تحلیل دادهها ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه بود. یافتهها: نتایج نشان داد که بین مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رابطه منفی و معنی دار وجود داشت - . - P<0/01 همچنین نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که مقبولیت شخصیتی معلمان سهم معنیداری در پیش بینی انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دارد - . - P<0/05
کلمات کلیدی: مقبولیت، معلمان، انگیزه پیشرفت تحصیلی، دانشآموزان.
مقدمه
دانش آموزان بخش مهم و عظیمی از جمعیت هر کشوری را تشکیل می دهند. درصد قابل توجهی از دانشآموزان در مدارس ابتدایی مشغول به تحصیل هستند؛ دانش آموزان در مدرسه برای به دست آوردن دانش و تکنولوژی مورد نیاز مشاغل مختلف آماده میشوند - کیانی و کاکاوند، . - 1392 پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزیابی آموزش و پرورش است و تمام کوشش ها و کشش های این نظام، در واقع برای رسیدن به این هدف مهم است. پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و بررسی عوامل موثر بر آن موضوع مهمی است که بخش عمده ای از پژوهش های علوم تربیتی را به خود اختصاص داده است - ارجمند سیاهپوش، قدس جعفری و فربغلانی، . - 1390
در واقع مهم ترین هدف عینی و مفید هر نظام آموزشی و پرورشی ارتقای پیشرفت تحصیلی دانشآموزان آن جامعه است. به عبارتی، جامعه و به طور ویژه آموزش و پرورش نسبت به سرنوشت، رشد و تکامل موفقیت آمیز و جایگاه دانش آموز در جامعه علاقمند است و انتظار دارد او در جوانب گوناگون اعم از ابعاد شناختی و کسب مهارت و توانایی و نیز در ابعاد شخصیتی، عاطفی و رفتاری، آن چنان که باید، پیشرفت کند و تعالی یابد - قلائی، کدیور، صرامی و اسفندیاری، . - 1391 نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مستلزم هماهنگی و تعامل میان ابعاد مختلف انگیزشی است - یوسفی، قاسمی و فیروزنیا، . - 1388
غالب رفتارهایی که انگیزه تحصیلی را نشان می دهند عبارت اند از پافشاری بر انجام تکالیف دشوار، سخت کوشی یا کوشش در جهت یادگیری در حد تسلط و انتخاب تکالیفی که به تلاش نیاز دارد. بنابراین انگیزه پیشرفت تحصیلی یا به عبارتی انگیزه درونی یک حالت روانشناختی است و هنگامی حاصل میشود که انسان خود را دارای کفایت لازم و خودمختاری ادراک شده بداند. با توجه به تاثیر انگیزه پیشرفت تحصیلی در موفقیت دانش آموزان در مدارس سعی پژوهشها سعی در شناسایی عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش-آموزان کرده اند - یوسفی، قاسمی و فیروزنیا، . - 1388
عامل شخصیت در بسیاری از موارد نقشی بسیار مهم و قابل توجه دارد. خصوصیات شخصیتی در حقیقت، به عنوان محرکهای خلق و خو، راه دستیابی به هدف، تلقی میشوند. به این معنا که این خصوصیات انسان را مستعد انجام رفتارهای مختلف در موقعیتهای خاص مینماید - کالیگوری، . - 2008 لذا با توجه به آنچه گفته شد در این پژوهش به بررسی رابطه مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پرداخته شده است.مقبولیت به عنوان یک ویژگی شخصیتی شامل ملاطفت و ملایمت، تحمل، صبوری، صلح طلبی و خوش طبعی در مقابل تحریک پذیری، ستیزهجویی، پرخاشگری و تندمزاجی، تمایل فرد برای مثبت بودن، جرأت ورزی، پرانرژی بودن و صمیمی بودن و تمایل فرد به بخشندگی، مهربانی، سخاوت، همدلی و همفکری، نوع دوستی و اعتماد ورزی است - کوماراجو، کاریوا، شمیک وآدویس، . - 2011
با توجه به اهمیت اساسی نقش معلم در جریان تعلیم و تربیت و رسالتی که از نظر تکوین هدفهای آموزشی تربیتی بر عهده او گذاشته شده است، ضرورت دارد که خصوصیات شخصیتی مانند مقبولیت معلمان برای ایفای نقش مورد بررسی قرار گیرد. همچنین با توجه به نقش معلمان در آموزش و پرورش و اعتلای اهداف آن، این پژوهش به بررسی رابطه مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پرداخته است. لذا سوال این است که چه رابطهای بین مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان وجود دارد؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود . در این پژوهش مقبولیت معلمان به عنوان متغیر پیش بین و انگیزه پیشرفت تحصیلی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شدند. در این پژوهش جامعه آماری شامل دو گروه بودند. گروه اول کلیه معلمان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران به تعداد 11473 نفر بودند و گروه دوم کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه شهر تهران به تعداد 167845 نفر بودند که از این تعداد 52965 نفر در رشته ریاضی، 57931 نفر در رشته علوم انسانی و 56900 نفر در رشته تجربه در سال تحصیلی -1395 1394 مشغول به تحصیل بودند. در این پژوهش به دلیل حجم گسترده جامعه آماری، تعداد 100 معلم به عنوان نمونه و با استفاده ازروش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به این ترتیب که ابتدا شهر تهران به پنج خوشه - شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز - تقسیم شدند، سپس از هر خوشه یک منطقه آموزشی و از هر منطقه تعداد 4 دبیرستان - دخترانه و پسرانه - به صورت تصادفی انتخاب و در نهایت پرسشنامههایی در آن مدارس توسط معلمان و دانش آموزان آنها تکمیل شد. لازم به ذکر است برای هر معلم تعداد 4 دانش آموز همان معلم، به صورت تصادفی ساده انتخاب و پرسشنامه ها را تکمیل کردند.
ابزارهای پژوهش الف - پرسشنامه مقبولیت
این خرده مقیاس توسط کاستا و مک کری - 1989؛ به نقل از انیسی، مجدیان، جوشن لو و گوهری کامل، - 1390 ساخته شده است و 12 سؤال دارد. تمامی گویههای این پرسشنامه، به صورت پنج گزینه ای طیف لیکرت پاسخ داده می شوند و هر گویه، امتیازی بین1 تا 5 را به خود اختصاص میدهد. پایایی پرسشنامه به وسیله ضریب آلفای کرونباخ در پژوهش کاستا و مگ گری آلفای کرونباخ بین 0/68 تا 0/86 را نشان داده شده است - کاستا و مک گری، . - 2002 همچنین در بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه نئو نسخه کوتاه توسط روشن و همکاران - - 1385 ضرایب باز آزمایی با فاصله یک هفته بین 0/76 تا 0/85 محاسبه شد. در پژوهش گروسی - 1377؛ نقل از بشیری، - 1394 آلفای کرونباخ بدست آمده برای زیر مقیاس های این پرسشنامه بین 0/75 تا 0/83 محاسبه شد.
ب - پرسشنامه انگیزه پیشرفت تحصیلی
پرسشنامه انگیزه پیشرفت تحصیلی توسط علی و مک اینرنی - - 2005 ساخته شده است. این پرسشنامه شامل 43 سوال 5 گزینهای بر اساس مقیاس لیکرت - با نمرهدهی یک تا پنج از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم - درجه بندی می شود. این پرسشنامه 8 مولفه شامل علاقه به تکلیف - انتخاب تکلیف در شرایط آزادانه و انگیزه دانشآموز در انجام تکالیف درسی با 4 سوال - ، کوشش - تلاش زیاد، به ویژه روی مواد درسی دشوار با 7 سوال - ، رقابت جویی - مقایسه عملکرد تحصیلی خود با سایر دانشآموزان و جلو افتادن از آنها با 6 سوال - ، قدرت اجتماعی - انگیزه دانش آموز برای سرپرستی کارهای گروهی در زمینه تحصیلی با 6 سوال - ، کسب پیوستگی - انجام کارهای گروهی در زمینه تحصیلی با 3 سوال - ، علاقه اجتماعی - انگیزه دانش آموز برای کمک و توجه به پیشرفت تحصیلی دیگران با 5 سوال - ، کسب ستایش - انگیزه دانشآموز برای جلب نظر و تشویق دیگران در امر تحصیل با 5 سوال - ، نمونه بودن - انگیزه دانشآموز برای قدردانی و دریافت پاداش در امر تحصیل با 7 سوال - را می سنجد - یوسفی، قاسمی و فیروزنیا، . - 1388
پایایی و روایی این ابزار در پژوهش های مختلف - مک اینرنی و سینکلایر، 1991؛ مک اینرنی و سینکلایر، 1992؛ مک اینرنی، یونگ، مک اینرنی، - 2001 مورد تایید قرار گرفته است و ضریب آلفای کرونباخ آن را بین 0/67 تا 0/82 با میانگین 0/76 گزارش شده است. در مطالعه یوسفی، قاسمی و فیروزنیا - - 1388 با اجرای پرسشنامه بر روی 60 دانشجوی پزشکی ضریب آلفای کرونباخ 0/93 به دست آمد. در پژوهش حاضر بر روی دانش آموزان شهر تهران برای بررسی پایایی آزمون از روش همسانی درونی با استفاده از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب برای علاقه به تکلیف 0/73، کوشش 0/71، رقابت جویی 0/80، قدرت اجتماعی 0/81، کسب پیوستگی0/79، علاقه اجتماعی 0/69، کسب ستایش 0/73، نمونه بودن 0/82 و برای کل پرسشنامه 0/90 به دست آمد.برای تجزیه و تحلیل دادهها آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی با استفاده از روشهای ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد.
یافتهها
نتایج جدول -2 آزمون کلموگروف اسمیرنوف تک نمونهای را نشان میدهد که همان گونه که مشاهده میشود توزیع نمرات متغیرهای پژوهش با 95 درصد اطمینان نرمال و طبیعی است.
فرضیه اول: بین مقبولیت معلمان با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
