بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر برای دستیابی به این هدف طراحی شده : تعیین سهم مهارت های ارتباطی و رشد اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه شهر اهر در پیش بینی بی انضباطی . 348 نفر از دانش آموزان به روش تصادفی چند مرحله ایی انتخاب شدند . برای اندازه گیری داده ها از سه پرسشنامه مهارت های ارتباطی کوئین دام ، رشد اجتماعی واتیزمن ، پرسشنامه بی انضباطی استفاده شده است.
داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که طبق تحلیل رگرسیون گام به گام عمده ترین نتایج آن به شرح زیر است : در پیش بی بینی بی انضباطی دانش آموزان ، متغیر رشد اجتماعی دارای ضریب معنادار بوده با این حال ضریب مهارت های ارتباطی در پیش بینی بی انضباطی معنادار نبود . در مجموع یافته های پژوهش حاکی از آن است که رشد اجتماعی باعث کاهش بی انضباطی و ضعف رشد اجتماعی باعث افزایش بی انضباطی می گردد .
مقدمه
کلاس درس یک سازمان اجتماعی آموزشی است . وجود نظم در اثر بخشی و کارآیی تدریس معلم بسیار موثر است . کاترین - 2005 - 1 اظهار می کند معلمی که توانایی مدیریت کلاس درس را دارد ، محیط یادگیری مناسبی را برای شاگردانش به وجود می آورد . پیامد مشکلات انضباطی در مدارس باعث هدر رفتن هزینه ها و نیروی انسانی زیادی می شود ، همچنین معلمان در این مدارس دارای مشکلات انضباطی فشار بالایی را بایستی تحمل کنند . رفتار نامطلوب انضباطی دانش آموزان از اصلی ترین مشغله های ذهنی مربیان و اولیاء مدارس است.
زیرا بروز رفتارهای نامطلوب انضباطی از سوی دانش آموزان موجب بروز مشکلاتی در روند آموزشی شده و حتی می توان اذعان داشت که از عمده ترین دلایل شکست معلمان و فشار روحی ناشی از آن است . - رنک ، مک کینی ، کلاین و اولیورس2 ، . - 2006 آنچه مسلم است در هر موقعیت آموزشی ، چه آموزش خردسالان و چه بزرگسالان می توان شاهد انواع بی انضباطی ها از نوع ریز و درشت بود . مطالعه در مورد بی انضباطی های کلاسی از قدمت زیادی در روان شناسی تربیتی برخوردار است.
به طوری که چارلز و سنتر - 2005 - 3 خاطر نشان می کنند که بد رفتارهای دانش آموزان پیامدهای منفی زیادی دارد به عنوان مثال باعث اختلال در یادگیری دانش آموزان ، اختلال در آموزش معلمان ، هدر رفتن زمان در فعالیت یاد دهی یادگیری ، تضعیف انگیزه و انرژی در دانش آموزان ، ایجاد جوی ترسناک و پراسترس برای دانش آموزان و معلمان و از بین رفتن حس اعتماد و مشارکت بین معلمان و دانش آموزان می شود . رگ - 1997 - 4 کلاس درس را به عنوان خط مقدم فعالیت های آموزشی ، تربیتی و جایگاهی برای آماده نمودن افراد برای زندگی در جهان در حال تغییر می داند . به زعم او کلاس درس ، محلی است که خدماتی مستقیم به دانش آموزان ارائه می شود تا آنها از جهت فردی و اجتماعی رشد یافته و زمینه توسعه همه جانبه جامعه فراهم گردد.
موسسه نظر سنجی گالوپ در آمریکا فقدان انضباط را مشکل شماره یک مدارس عنوان کرده است - تابر 5 ، . - 1387 در پژوهش تابر - 43 - 1387 معلمان علت ترک شغل خود را مشکلات انضباطی دانش آموزان عنوان کرده اند. الودی - 2007 - 6 در مطالعه خود به این نتیجه دست یافت که دانش آموزان مدارسی که نظم و انضباط بهتری دارند عملکرد تحصیلی بالاتری هم از خود نشان می دهند . پژوهش های داخل کشور نیز حکایت از شیوع اختلال های نافرمانی و سلوک - یوسفی ، عرفانی ، خیر آبادی و قانعی ، - 1379 ، خشونت - بازگانی ، صادقی و لواسانی ، - 1382 و مصرف سیگار - ضیائی ، حاتمی زاده ، واقمی و دولت آبادی ، - 1380 در مدارس است.
چنین گزارش هایی نشانگر این موضوع هستند که مشکلات مرتبط با بد رفتاری دانش آموزان بسیار جدی هستند و تاثیر مهمی بر اثر بخش بودن فعالیت های آموزشی معلم دارند . رود و چکا - 2012 - 7 در پژوهشی در مورد عوامل استرس زای شغلی معلمی در کشور کامرون ، بد رفتاری دانش آموزان را اولین عامل استرس شغلی معلمان دبیرستان تشخیص دادند . نتایج پژوهش ولدمن ، تارتویک ،برکلمنس و وابلس - 2013 - 8 نشان می دهد که میزان رضایت شغلی معلمان به شدت تحت تاثیر روابط معلمان با دانش آموزان است.
افرادی که در کلاس های بالاتر تدریس می کنند اغلب گزارش بیشتری از مشکلات رفتاری دانش آموزان خود می دهند - موسسه ملی آموزش 9 ، . - 1977 مضافا همان طور که مشکلات انضباطی دانش آموزان دبیرستانی از لحاظ کمی با مشکلات دانش آموزان ابتدایی متفاوت است ، تنوع مشکلات این دو گروه نیز با هم متفاوت است . در مدارس ابتدایی دانش آموزان غالبا دارای مشکلات رفتاری بیش فعالی هستند.
اما در مدارس متوسطه ، دانش آموزان بی انضباط احتمالا به رفتارهای شدیدا منفی همچون آسیب زدن به اموال مدرسه ، داد کشیدن سر معلم یا دعوا کردن با دانش آموزان دیگر تمایل دارند - وولفولک10 ، . - 2004 سانتراک - 2006 - 11 در این رابطه اظهار می دارد که در مدارس ابتدایی معلمان با مشکل اداره 20 تا 30 دانش آموز در کل روز رو به رو هستند ، ولی در مدارس متوسطه معلمان با مشکل اداره پنج تا شش گروه 20 تا 25 نفری در طول روز مواجه اند.
مسلم است که چنین معلمانی با 100 تا 120 دانش آموز در یک روز به میزان بیشتری با انواع مشکلات انضباطی مواجه می شوند . همچنین از آنجا که معلمان دبیرستانی نسبت به معلمان مدارس ابتدایی وقت کمتری را با دانش آموزان سپری می کنند و مجبورند سریع درس را شروع کنند . شانس کمتری برای برقراری رابطه قوی با دانش آموزان دارند - مصرآبادی و همکاران ، . - 1392 پژوهش رحمانی ، مصرآبادی و همکاران نشان داد که بین دو گروه دانش آموزان از لحاظ متغیرهای هوش هیجانی و ذهن خوانی تفاوت معنادار وجود دارد . در مجموع یافته های این پژوهش حاکی از این است که هوش هیجانی بالا منجر به کاهش مشکلات انضباطی شده و وجود دانش آموزان با ذهن خوانی بالاموجب بروز مشکلات انضباطی در مدارس می شود.
علاوء بر مواردی که در مورد بی انضباطی دانش آموزان ذکر شد می توان به جنبه های دیگری چون مهارت های ارتباطی و رشد اجتماعی دانش آموزان اشاره کرد . زمانی رشد اجتماعی حاصل می شود که بتوان به درجه ای از توانایی در ارتباطات اجتماعی دست یافت که به راحتی در اجتماع و بین دیگران زندگی کرد و سازگاری داشت . رشد اجتماعی مستلزم رشد طبیعی و سالم شخصیت و فراگیری مهارت های پایه اجتماعی شدن است - لطف آبادی ، . - 1379 با توجه به پیچیدگی های روابط اجتماعی در جوامع امروزی ، لزوم پرداختن به خصایص اجتماعی دانش آموزان و عامل های مرتبط با آن به ویژه در بعد تحصیلی بیش از پیش احساس می شود.
دیدگاه های مختلف روان شناختی و جامعه شناختی بر این باورند که یک عامل به تنهایی تعیین کننده رفتار افراد نمی تواند باشد ، بلکه عوامل متعددی در ایجاد و شکل گیری رفتار نقش ندارد - امان الهی ، عطاری و خجسته مهر ، . - 1386 مشکلات رفتاری یکی از شایع ترین مسائل دوران کودکی است که روابط بین کودک و محیط را خدشه دار می سازد . یک رفتار هنگامی مشکل آفرین تلقی می گردد که برای فرد و یگران ، مزاحمت ایجاد کرده و زندگی عادی آنان را مختل گرداند - گلدشتاین 12 ، . - 1995 مشکل رفتاری زمانی به وجود می آید که الگوهای رفتار ، به محیط و فرصت های یادگیری خلل وارد می سازد . مهارت های ارتباطی به شخص کمک می کند تا با دیگران به شکلی ارتباط برقرار کرده که بتواند از حقوق خویش دفاع کند.
وظایف خود را به شکل مناسب و منطقی انجام دهد ، در رابطه با دیگران دچار کشمکش و در گیری نشود مردم گریز یا مردم ستیز نباشد بلکه با مردم روابطی دوستانه ، آزادانه و صمیمانه داشته باشد . مطالعه واکر و هاپز - 2003 - 13 نشان می دهد که کودکانی که از هوش بالاتری برخوردار هستند طبیعتا رشد اجتماعی بالاتری نیز خواهند داشت . در فرهنگ های جمع گرا ، افراد بیشتر از هنجارهای گروهی پیروی می کنند و ارتباطات در این گونه فرهنگ ها نقش بسیار مهمی دارد : خود - خویشتن - افراد ، بیشتر از تعاملات اجتماعی شکل می گیرد و افراد غالبا خود را در ارتباط با دیگران توصیف می کنند : در حالی که در فرهنگ های فردگرا ، افراد علایق و ارزش های خود را دنبال می کنند ، روابط بین افراد بیشتر بر پایه سود و زیان بوده و هویت افراد مستقل ازدیگران و بیشتر بر پایه خصوصیات فردی می باشد.
با در نظر گرفتن جمعیت بالای نوجوانان کشور ، که نیروی محرکه و پویای جامعه محسوب می شوند ، قابل تامل است تا به شناخت نگرش ها ، مشکلات و خواسته های آنان توجه بیشتر شود . چون نوجوانان ما نسل بالنده ، پر تحرک و با نشاط و امیدوارتری نسبت به آینده به حساب می آیند . لذا توجه به مشکلات آنان مانند پرداختن به اصلی ترین سرمایه های ملی کشور است. مشکلات انضباطی و رفتاری دانش آموزان در مدارس به خصوص در سطح دبیرستان ها ضمن آنکه از نظر فردی ، ضررهای جبران ناپذیری بر دانش آموزان و خانواده آنها وارد می کند ، به دلیل تاثیر پذیری نوجوانان و همسالان از یک دیگر به ویژه در این سن خاص ، سبب تسری این مشکلات و رفتارهای نابهنجار و در نتیجه مشکلات فزآینده تری در آینده خواهد شد.
اهمیت شناخت عوامل انضباطی دانش آموزان همواره متخصصان تعلیم و تربیت ، کارشناسان آموزش و پرورش و در راس همه آنها معلمان را که در ارتباط نزدیک با مشکلات انضباطی دانش آموزان هستند به این تفکروا می دارد که به دنبال شناخت عواملی باشند که نقش مهمی در بروز مشکلات انضباطی در مدارس دارند . در این راستا این پژوهش قصد پاسخ به این سوال را دارد که آیا بر اساس مهارت های ارتباطی و رشد اجتماعی دانش آموزان می توان میزان بی انضباطی آنها را پیش بینی کرد ؟
