بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطهی بین امنیت شغلی و تعهد سازمانی با میزان خلاقیت مدیران دبیرستانهای شهرستان خرمآباد انجام شد. روش تحقیق ، توصیفی- همبستگی بود. جامعهی آماری این پژوهش را کلیهی مدیران دبیرستانهای دخترانه و پسرانه شهرستان خرمآباد که تعداد آنها 140 نفر بود،تشکیل دادندحجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 65 نفر براورد شد که به شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبی، انتخاب شدند.داده ها با استفاده از سه پرسشنامه استاندارد خلاقیت تورنس، تعهد سازمانی آلن و مییر و پرسشنامه امنیت شغلی ،گرداوری شدند.برای توصیف و تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی از میانگین،انحراف معیار، فراوانی و درصد فراوانی و در بخش آمار استنباطی، از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون،تحلیل رگرسیون،آنالیز واریانس متغیرها استفاده شد.یافته ها نشان داد بین تعهد شغلی و خلاقیت مدیران با ضریب R= 0,375 و در سطح 0,002ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.هم چنین بین بین امنیت شغلی و خلاقیت مدیران با ضریب R= 0,354 و در سطح 0,004ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.یافته های ازمون تحلیل رگرسیون نشان داد 14 درصد تغییرات متغیر وابسته خلاقیت را متغیر تعهد شغلی تبیین می کند و متغیر امنیت شغلی تنها 20 درصد تغییرات متغیر وابسته خلاقیت را تبیین می کند.
کلمات کلیدی : خلاقیت، تعهد سازمانی،تعهد عاطفی،تعهد هنجاری،تعهد مستمر، امنیت شغلی
مقدمه
خلاقیت1 مفهومی است که مورد توجه فراوان روان شناسان به خصوص روان شناسان کمال قرار دارد و امروزه، همه محققان در این نظر متفق اند که اساس قدرت انسان ناشی از قدرت "خلاقیت" اوست؛ و اهمیت خلاقیت و نقش زیربنایی آن در کلیه مسائل زندگی بر همگان آشکار است . لذا کنجکاوی، در واقع عشق به کشف و دانستن و نوآوری است، عشق به کسب اطلاعات تازه و عشق به رسیدن به موقعیت هاست که منشأ و ریشه رفتارهای خلاقانه و نوآورانه است؛ درنتیجه آموزش و پرورش باید چشمه های جوشان این کنجکاوی را سیلان بخشد و روش های آموزشی را بر پایه باورهای خلاق بنا کند تا طرح دیدگاه های تازه و بدیع درباره مسائل مختلف، این مهم را میسر سازد - چراغ چشم، . - 1386 سانتروک2 ، خلاقیت را به این صورت تعریف می کند : توانایی اندیشیدن درباره امور به راه های تازه و غیر معمول و رسیدن به راه حل های منحصر به فرد برای مسائل - سانتروک، 2004به نقل از رهنما و عبدالملکی، . - 1388 صاحب نظران و اندیشمندان هر یک به زعم خود معنایی را برای خلاقیت و نوآوری ذکر کرده اند که می توان مجموعه آن نظرات را به صورت سه دیدگاه جمع بندی نمود:
1.دیدگاهی که نوآوری را بیشتر یک امر - - روان شناختی - - و مربوط به میزان هوش و استعدادهای فردی تلقی نموده است
. بنابراین ، در سازمان استفاده از امکانات آموزشی و سیستم پاداش و تقویت کننده های مثبت را برای پرورش استعدادها و خلاقیت افراد با هوش و با استعداد توصیه می نماید.
2.دیدگاه اجتماعی که خلاقیت و نوآوری سازمانی را بیشتری امری - - جامعه شناختی - - و مربوط به فراهم آمدن محیط و زمینه مناسب جهت بروز استعدادها می داند. این نگرش غنی سازی امکانات و زمینه های لازم در سازمان را برای ایجاد و استمرار خلاقیت ها و نوآوریها توصیه می نماید.
3.دیدگاه - - سیستمی - - که ایجاد نوآوریها و استمرار و فراگیری آنها در سازمان را یک امر سازمانی یعنی فراتر از عوامل فردی و فراهم آوردن صرف امکانات و زمینه های لازم تلقی کرده و معتقد است که باید با مجموعه و سیستمی از عوامل در سطح فردی و گروهی همراه با ساختارها، کارکردها و نقش های مرتبط به آن و نیز ارزش ها و باورهای خاصی سازمان فراهم آید تا بتوان خلاقیت ها و نوآوریها را در سازمان به صورت مستمر و فراگیر درآورده و آن را به عنوان پیش فرضی اساسی برای بقاء و رشد نهادی نمود - سلطانی تیرانی،. - 1378 مطالعات قبلی در مورد خلاقیت، بر این دیدگاه تأکید دارد که خلاقیت عامل مهمی در توانایی رقابت و توسعه ملی است - برگلمن3،2006؛کانتر4،. - 1999
به اعتقاد مزلو5،نیازهای ادمی از یک سلسله مراتب برخوردارند.وقتی که نیازهای زیستی به عنوان مرتبه اول نیازها براورده شدند،نیازهای ایمنی و تامین اوج می گیرند.این نیازها عبارتند از :نیاز رهایی از وحشت ،تامین جانی و عدم محرومیت از نیازهای اساسی.به عبارت دیگر نیاز به حفاظت از خود در حال و آینده ،اساس نیازهای ایمنی را تشکیل می دهد.ایا افراد می توانند دارایی یا شغل خود را حفظ کنند به طوری که بتوانند خوراک و پوشاک و مسکن فردا و فرداهای خود را تامین سازند؟اگر ایمنی و تامین فرد در خطر باشد سایر چیزها غیر مهم جلوه می کند - رضاییان،. - 1384 نئوکلاسیک ها با توجه ویژه ای که به انسان و نیازهای او داشتند، نهضت روابط انسانی را پی افکندند.
برنامه هایی از قبیل امنیت شغلی، کمک های غیر نقدی، نشریات کارمندی و فنون تکامل یافته ی مدیریت منابع انسانی از روش های کاربردی مفاهیم نئوکلاسیک به شمار می آیند.از بین روش های کاربردی،بیشترین تاکید بر امنیت شغلی است که در نظریات نظریه پردازانی چون مازلو،آرجریس و هرزبرگ از آن سخن به میان آمده است - اعرابی و کمانی، . - 1378به زعم نگارنده این مقال، با توجه به دیدگاه مازلو، امنیت در دومین سطح از سطوح نیازها و بعد از نیازهای زیستی قرار می-گیرد،نیازهای تعلق به گروه و سازمان،احترام و خودشکوفایی،در مراتب بالاتر از "امنیت شغلی" قرار دارند، به این معنا که تا افراد در سازمان احساس امنیت نکنند،نمیتوانند به نیازهای متعالیتری مثل احترام،خودشکوفایی و پرورندان استعداد و بروز خلاقیت و مانند اینها توجه کافی داشته باشند!
پس بروز خلاقیت از سوی مدیران مدارس،در گرو ایمن بودن آنها از طرفی و داشتن تعهد بالا به کار خود از سوی دیگر وابسته است.از طرفی اگر به استناد نظر ژان پیاژه، هدف اصلی آموزش و پرورش را آفرینش و به ویژه آفرینش انسان های توانا به انجام دادن کارهای نو ،انسان هایی نو آفرین، خلاق و کاشف بدانیم، وظیفه و رسالت سازمان های آموزش و پرورش خصوصا مدارس این است که با به کار گماری مدیران مبتکر، خلاق و نوآور و ارائه روش های جدید طرح های نو ،زمینه های بروز این ویژگی های آدمی را در معلمان و دانش آموزان فراهم آورند و فضای متعهدانه مدرسه را به فضای بالنده ،خلاق، مبتکر، گرم صمیمانه اثربخش و لذت بخش تبدیل کنند - قائدی و قورچیان، . - 1392
خلاقیت و نوآوری عامل رشد و بالندگی سازمان، ارتقاء بهره-وری، افزایش کیفیت تولیدات و خدمات، موفقیت در رقابت، افزایش انگیزش کارکنان و رضایت شغلی آنها، کاهش هزینه ها، ضایعات و اتلاف منابع، تنوع تولیدات و خدمات و کاهش بورکراسی اداری و پشت میز نشینی و مشوق عمل گرایی است. بنابراین سازمانها باید تمام تلاش خود را در انجام تحقیقات و پژوهشهای گسترده جهت ایجاد، تشویق و نهادینه سازی خلاقیت و نوآوری بکارگیرند - اسمی، 1385، به نقل از فیضی و همکاران،. - 1388هم چنین هر سازمانی نیازمند نیروی انسانی متعهد است تا بتواند با برخورداری از تعهد نیروی انسانی متعهد،سلامت خود را تضمین نماید. تعهد،حالتی روانی است که نوعی تمایل،نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یک سازمان می باشد - الن و مایر1،. - 1990
تعهد، تمایل افراد برای صرف انرژی و وفاداری خویش به نظام اجتماعی تعریف می کند - می یر و هرسکوویچ 2،. - 2001 طی سه دهه اخیر ،مفهوم تعهد سازمانی ،مبحث مهم و مورد توجه محققین بوده است .مفهوم تعهد سازمانی از انجا اهمیت می یابد که عوامل ریشه گرفته از سطح تعهد کارکنان سازمان،بر سازمانها به صورت یک جز و بر جامعه به عنوان یک کل اثرات عمده و مهمی دارد. برای تعیین پیش ایندها و پی امدهای مختلف تعهد سازمانی که از روابط مثبت و منفی این متغیرها با سازه تعهد ناشی می شود،وقت و تلاش زیادی صرف شده است - الن و مایر،. - 1990در رابطه با تعهد سازمانی نظریات مختلفی از الگوی سه بخشی آلن و می یر، الگوی اریلی و چتمن3، الگوی آنجل و پری4، الگوی مایر و شورمن5، شورمن5، الگوی پنلی و گولد6،ارائه شده است.
نیاز به افراد خلاق و نوآور در آموزش و پرورش و دیگر مراکز علمی آموزشی، اهمیتی دوچندان دارد چرا که این مراکز نقش بسیار مهمی را از لحاظ تعلیم و تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص برای کلیه سازمانها و ادارات به عهده دارند. - غفوری و همکاران، . - 1388 ضرورت وجود خلاقیت و نوآوری در سازمان، تا حدی رسیده است که برخی منابع، نبود خلاقیت و نوآوری را با نابودی سازمان در دراز مدت یکی دانسته اند - استونر،.... به نقل از حسینی و صادقی، . - 1389 در آموزش و پرورش، مدیریت مدرسه را مهم ترین عامل تغییر و نوآوری در امر آموزش وپرورش می دانند، زیرا امر تدریس و یادگیری که محور تمامی فعالیت های آموزش و پرورش است به گونه ی عمده در مدرسه صورت می گیرد.به همین دلیل ارزیابی عامل های مؤثر بر نوآوری و خلاقیت در بین مدیران آموزشگاهی کشور اصلی جدایی ناپذیر در مدیریت هر نظام پویا است - لانگمن، 2009؛ به نقل از سرچهانی و جهانی،. - 1390 سازمانی که خلاقیت و نوآوری نداشته باشد،
