بخشی از مقاله
چکیده :
مهم ترین موضوعی که هم اکنون در کانون توجه مردم در جوامع مختلف شهری قرار گرفته ، این است که محل زندگی ما چگونه باشد، چه ویژگی داشته و ارایه خدمات مختلف شهری در چه ابعاد، باچه استانداردهایی و چگونه ارایه شوندو این که نقش مدیریت عمران شهری در این رابطه کدام است. شرط اصلی برای حصول و موفقیت به اهداف مشارکت مردم، وجودامکانات و به کارگیری مناسب منابع مختلف ، آموزش و برقراری مبادلات شفاف اطلاعاتی است. آموزش و اطلاعات می توانند مردم را وارد صحنه کنند، خلاقیت و استعدادهای نهفته را شکوفا ساخته ، امکان اجرای فعالیت های عمران شهری را گسترش داده و بستر مناسبی برای تحقق توسعه پایدار ایجاد نمایند . جمعیت جهان در سال 1996 حدود 5.7 میلیارد نفر بوده ، اکنون این جمعیت به مرز 8 میلیون نفر می رسد .
در این حالت است که تداخل پیچیده ای بین جمعیت ، منابع ، توسعه اقتصادی و محیط زیست وهم چنین تهدیدی بر علیه توسعه پایدار که دائما درحال گسترش است مشاهده می گردد. توسعه اقتصادی به طور بنیادی به مبارزه با فقر برخاسته و در جهت اعتلا ودرجهت بهبود استانداردهای زندگی عمل می نماید.متاسفانه در همین حال تباهی و آسیب پذیری منطقه ای روی منابعآب و سایر منابع طبیعی در طول دستیابی به رشد اقتصادی اتفاق می افتد و میزان منابع طبیعی غیر قابل تجدید رو بهکاهش می گذارند. این منابع با توسعه اقتصادی مرتبط هستند. افزایش جمعیت ، مصرف زیاد و تولید انبوه ضایعات و فعالیت های توسعه غیر اختصاصی موجب نابودی و خدشه پذیری محیط زیست می گردند. درحال حاضر مردم اطلاعات اندکی از موضوع عمران شهری ، محیط زیست وپیچیدگی های آن دارند.
معضلات اجتماعی ونابسامانی های جامعه ، آن ها را در شرایطی قرار داده که انتزاعی فکر می کنند، آگاهی کاملی ندارند، به جای رفتن به عمق موضوع، یک برخورد سطحی از رفتار شهری و تبادلات آن ، در ذهن ترسیم می کنند و بالاخره مردم و مسئولان سرمایه گذاری کافی برای اطلاع رسانی شفاف، درست و کسب آموزش های لازم صورت نمی دهند. هم اکنون موضوع مشارکت های مردمی ، تشکلات غیر دولتی و مردم نهاد وواگذاری فعالیت ها به مردم در کانون توجه مسئولان کشوری قرار دارد، لیکن زمینه سازی آموزش کافی برای این کار صورت نگرفته است. دراین مقاله کوشش می شود به این سئوالات پاسخ منطقی و عقلانی داده و چگونگی راهبردهای رسیدن به این اهداف را در جامعه مطرح نمود. بنابراین به بیان موضوعاتی پرداخته می شود که کالبد و اساس برنامه پیشنهادی برای تحقق شهر سالم با بهره وری سبز خواهند بود.
کلمات کلیدی : محیط زیست ، بهره وری سبز ، شهر سالم ، توسعه پایدار
شهر سالم پایدار:
درمفهوم پایداری مردم باید بدانند و آگاه شوند که عرضه منابع و امکانات محدود بوده و آن چه وجود دارد فقط متعلق به نسل حاضر نیست ونسل های آینده سهامدار اصلی از منابع فعلی هستند ، لذا هرگونه برداشت بی رویه در این حد فزاینده از منابع تضییع حق آیندگان است. در یک تعریف کلی، شهر سالم ، فضای شهری است که می تواند به ارتقا کیفیت زندگی مردم منجر شده و از لحاظ شرایط بهزیستی ، به روزی و بهسازی محیط زیست در وضعیت مطلوبی قرار دارد . منظور این است که شهردر تبادل باجمعیت و امکانات خود در یک حدمتعادل بوده، توانسته استانداردها و سرانه های مناسب فضای سبز، فضاهای گذران اوقات فراغت ، بهداشت محیط زیست، حمل ونقل ، خدمات عمومی شهری و.... را برای زندگی آزاد، عادلانه و سالم فراهم نماید. بدیهی است شهر سالم در بستر تفکر توسعه پایدار شکل می گیرد، تکامل می یابد و مطرح می شود. سئوال این است که مردم در کجا قرار دارند؟ مراحل تکوین و تکامل برای زیبا سازی محیط شهری کدام است ؟ در مرتبه اول باید در بینش مردم پذیرش شهر سالم ایجاد گردد ، مردم باید با زیبا شناسی محیط مانوس گردیده وبستر سازی لازم برای دریافت آموزش واطلاعات ضروری صورت گیرد. تجارب کشورهای پیش رفته چهار عامل را برای ایجاد انگیزه واقدام برای حصول شهر سالم توصیه می نمایند :
-1 کندوکاو. مردم باید احساس ویژه ای نسبت به تغییرات محیطی و شرایط زندگی خود داشته و به تغییرات مطلوب و نامطلوب ، واکنش مساعدانجام دهند. کندو کاو یک عنصر موثردر برنامه مشارکت های مردمی است که از آگاهی سرچشمه می گیردو به تنویر افکار نیازمند می باشد.
-2 پیوستگی برنامه ریزی شده و سیستماتیک برای حضور درفعالیت های عمران شهری . شبکه در این جا منظورگروه های مردمی علاقمند به عمران شهری هستند که در برنامه اطلاعات و آموزش از دو بعد اطلاع رسانی و گرفتن اطلاعات فعال هستند. یک ابزار شبکه در حقیقت همان Hot-lineیا تلفن ویژه است که مردم را در جریان وقایع مربوط به عمران شهرخود قرار می دهد، از آن ها نظرخواهی می کند، متخلفین را پیگیری می نماید و مدیران را با مردم مرتبط می کند. توجه باید کرد که در این جا Net-workمعادل سازمان دهی، اتحاد و پیوستگی برای برنامه ها است.
-3اولویت. در هر صورت باید اولویت ها و برنامه های مهم معرفی شده و به ترتیب در فعالیت های عمران شهری و زیبا شناسی قرار گیرند تاحمایت مردم را کاملا جلب نمایند. پرداختن به موضوعات کم اهمیت مردمی ، از سهم مشارکت آن ها خواهد کاست.
-4 عملیات و انعکاس آن ها. مردم باید نتیجه عمل راببینند و نسبت به آن واکنش نشان دهند. مطرح کردن موضوعاتی که اصلا امکان پذیر نیستند، یا در زمان مطرح شده تحقق نمی یابند و ویاهدف های دیگری راغیر از ان چه بیان می گردد در نظر دارند از حضور مردم می کاهند و مردم به مخاطب و یااظهار کننده برنامه آموزشی با بی اعتمادی می نگرند و این فاجعه است.
مقصد در شهر سالم کجا است: بک اصطلاح در برنامه ریزی شهری The journey is destination مطرح است . دربرنامه عمران شهری باید دقیقا اهداف کمی و کیفی پروژه ها روشن بوده و مردم از ان مطلع شوند. آکاهی رسانی به مردم خواهد گفت که بااجرای این پروژه ها شهر به کجامی رود، کیفیت محیط زیست شهر چگونه خواهد بود و به چه خواسته ها و آرمان ها یی پاسخ داده خواهد شد. لازمه این کاربسترسازی آموزشی- اطلاعاتی است که در مردم باید میل به بهزیستی و احساس منطقی از زیبا شناسی به وجود آمده باشد. یک تحول احساسی و ادراکی بایدبا آموزش و اطلاعات در مردم صورت گیرد تا آن ها فعالیت هایی راکه در جهت بهبود کیفیت محیط زیست شهری صورت می گیردبا دیدگاه منطقی و علمی بپذیرند و از آن هاحمایت کنند واین ها مواردی هستند که در گذشته انجام گرفته اند.
مردم هنوز رابطه دقیق الودگی هوا، نقش چگونگی وضعیت سوخت ماشین ها، اهمیت فضای سبز و گسترش ان را درکاهش بار آلودگی نمی دانند وحتی موضوع برنامه های سیلاب های شهری را لمس نمی کنند و به خاطر همین به خدمات مدیران شهری با بی اعتنایی می نگرند. زیرا در آموزش و اطلاع رسانی قصور رخ داده است. یک راه حل خیلی ساده وشایدکم هزینه برای معرفت شناختی شهری و توجه به آرایه های کیفی، تهیه نقشه های تاریخی است ، کاری که شهر را ترسیم کند، وضع موجود را نشان دهد و به مردم بگوید کجا بوده ایم ، کجا هستیم و به کجا می رویم واگر خواهان زیستن مطلوب هستید چه باید کرد . ساده ترین راه این است که چگونه بایداز امکانات آموزشی و سمعی - بصری برای تنویر افکار عمومی استفاده کرد. برنامه نقشه تاریخی برای برنامه ریزی شهری در حقیقت نوعی فیلم مستند است که ابزار تخصصی، شاهد عینی و مدراک علمی را برای مدیران اجرایی شهری نشان می دهد که این مدارک در تمام محکمه های علمی - اجرایی قابل ارایه و دفاع است.
کیفیت زندگی : فرآیند های زیستن سالم، بهره وری مطلوب و امکان استفاده مناسب از مواهب طبیعی ، کیفیت زندگی است که باشاخص های متعدد و گوناگونی در دو زیر مجموعه -1 شاخص توسعه انسانی Human Development Index-HDIو -2 شاخص آزادی انسان Human Freedom Index-HFIاندازه گیری می شود و پوشش آن از عمر متوسط، امید به زندگی ، مصرف شوینده ها ،تا سطوح آزادی بیان، عقیده و ....... گسترده است. باید در این جا نیز یک نقشه راه ترسیم شود و این مستلزم شناخت کافی ازخواست مردم و آرمان خواهی ان ها است. آموزش و اطلاع رسانی می تواند این خواسته ها و آرمان ها را در جهت بهسازی محیط زیست و زیبا شناختی متحول سازد و شکل دهد.
چندین شاخص مهم در رابطه با کیفیت زندگی مطرح می شوند از جمله شاخص های جمعیتی مثل نرخ رشد جمعیت، مهاجرت های داخلی و خارجی ، مرگ ومیر اظفال کمتر از یک سال ، مرگ و میر زنان بار دار در زمان بارداری و زایمان ، عمر متوسط ، امید به زندگی و.... نرخ دسترسی به آب آشامیدنی سالم ، نرخ تولید زباله و بازیافت واستفاده مجدداز آن ، نرخ دریافت کالری ومنبع آن ، نوع ومیزان انرژی مصرفی ، وضع و شرایط مسکن، نرخ دسترسی به پاک کننده ها و شوینده ها ، نرخ مصرف کاغذ ، سطح دسترسی به اینترنت و کیفیت ان، وضعیت و کیفیت هوا ، وضعیت حمل و نقل شهری و نرخ دسترسی به وسایل نقلیه عمومی ، نرخ شیوع ، بروز و گسترش بیمار های بامنشا غیر بیولوژیک که ا بتلا به آن ها به زندگی شهر نشینی ، توسعه شتابان و غیر منضبط در محیط زیست شهری مرتبط است از جمله افزایش بی رویه وزن یا چاقی مفرط، دیابت ، افزایش بیماری های قلبی و فشار خون ، سرطان، ناراحتی های کلیوی، بیماری های روانی و اختلالات اجتماعی ، خود کشی و دیگر کشی ،آشوب و اغتشاش از همه مهم تر موضوع سالمندان و .... ُمتاسفاته ارتباط مردم با شهرداریومسئولان شهری بیشتر بر پایه عوارض نو سازی ساختمان و پایان کار قرار دارد . کوشش های اساسی از طریق برنامه های آموزشی باید صورت گیرد تا این حقیقت به مردم انتقال یابد که شهرداری
