بخشی از مقاله
چکیده
در پیاده سازی سیستم مدیریت دانش در سازمان، درک این که در مسیر جریان دانش چه موانعی می تواند وجود داشته باشدو هر یک از این موانع چه تأثیری می تواند بر پیشرفت آن داشته باشند، امری بسیار مهم است. در این راستا، رتبه بندی موانع پیاده سازی مدیرت دانش در صنایع با استفاده از تکنیک تاکوچی از اهداف این پژوهش است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی، از نظر نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی است. جامعه آماری این تحقیق شامل 55 نفر از خبرگان اجرای مدیریت دانش در شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا هستند. به منظور تعیین موانع پیاده سازی مدیریت دانش در جامعه آماری مورد مطالعه با استفاده از تکنیک تاکوچی، گرداوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته ای استفاده شده است که روایی و پایایی ان به اثبات رسید.
تحلیل اطلاعات گرداوری شده نشان داد که عدم وجود معیار مناسب جهت اندازه گیری عملکرد و مهارت افراد، کمبود دوره های آموزش حین خدمت در سازمان، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، پیگیری نامناسب سازمان در اجرای برنامه های توسعه محصول و انتخاب نادرست اعضای تیم مدیریت دانش به ترتیب مهم ترین موانع پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا بودند. لذا به مدیران ارشد این شرکت و نیز سازمان های مشابه پیشنهاد می شود به منظور پیاده سازی مناسب تر مدیریت دانش در سازمان، به نکات ارایه شده در این مقاله توجه نمایند.
واژگان کلیدی دانش، مدیریت دانش، موانع پیاده سازی، نوناکاتاکوچی، شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا
مقدمه
امروزه فضای بازار جهانی دارای ویژگی هایی متمایز با گذشته است و شرایط بازار به صورت مستمر دست خوش تغییر است و سازمان ها با انواع مشتری ها با سلایق گوناگون در ارتباط هستند. مجموع این شرایط، سازمان ها را در موقعیت متفاوتی نسبت به گذشته قرار داده است. لذا سازمان ها برای این که بتوانند در این فضا به حیات خود ادامه دهند باید بتوانند به ویژگی هایی از قبیل پاسخ دهی سریع به مشتری، نوآوری، کاهش هزینه ها، بهبود کیفیت و انعطاف پذیری دست یابند. با بررسی تمامی این ویژگی ها مشخص می گردد که نقطه مشترک آن ها، دانشَ است. دانش اجازه می دهد تا سازمان ها ماهیت و قابلیت تغییرات در محیط و نیز تصمیمات راهبردی خود را پیش بینی کنند - . - Wu & Wang , 2006 امروزه دانش یک ابزار قدرتمند در سازمان هاست که می تواند جهان را تغییر دهد و باعث ایجاد نوآوری شود - Meihami & Meihami, 2014 - و این موضوع به دلیل پویایی نیازمند مدیریت دقیق است - . - Massa & Testa,2009
توانایی سازمان ها در کسب، سازماندهی و انتشار دانش در پیشرفت کیفیت تصمیم گیری، کنترل هزینه ها، رضایت مشتری و کارایی فرآیند ها تأثیرگذار است. مشاهدات نیز حاکی از آن است که یک رابطه مثبت بین مدیریت دانشُ و عملکرد سازمانی وجود دارد . - Edvardsson & Durst,2013 - امروزه سازمان های دانش محور، مهم ترین عامل برای بقا و زنده ماندن در دنیای رقابتی هستند . - Meihami & Meihami, 2014 - در حال حاضر، دانش به طور گسترده ای به عنوان یک منبع ارزشمند در ایجاد مزیت رقابتی در سازمان ها مورد توجه است - - Doomun & Vunka Jungum,2008 و سازمان ها در راستای دستیابی به اهداف تجاری خود، به طور قابل توجهی در حال سرمایه گذاری در برنامه های مدیریت دانش خود هستند . - Pee & Kankanhalli,2009 -
جهان امروز در حال ورود به اقتصاد دانش محور است - سهرابی و همکاران، . - 1389 در این اقتصاد، موفقیت سازمان ها ریشه در قابلیت های فکری آنها دارد - . - Bjørnson & Dingsøyr,2008 لذا پیاده سازی یک راهبرد مدیریت دانش کارا و تبدیل سازمان به یک سازمان مبتنی بر دانش، به عنوان شرطی اساسی برای موفقیت سازمان هایی در نظر گرفته شده که وارد اقتصاد دانش محور می شوند - Bose,2004 ; Davenport & Beck, 2002 ; Groves, 2002 ; Levett & Guenov, . - 2000 تا کنون در پژوهش های گوناگون، انواع راهبردهای مدیریت دانشِ که ممکن است سازمان ها برای دستیابی به اهداف خود ان ها را اتخاذ نمایند، شناسایی و دسته بندی شده اند. از جمله مهم ترین راهبردهای مدیریت دانش، بر اساس بعد تمرکزّ مدیریت دانش دسته بندی می شوند. در بعد تمرکزریال راهبردهای سیستم محور مبتنی بر دانش آشکارْ و انسان محور مبتنی بر دانش پنهانَ مطرح می باشند - Choi & Lee, 2002 ; Choi & Jong, 2010 ; Chang et al, . - 2009
در راهبرد سیستم محور، هدف مستند سازی و ذخیره دانش سازمانی به منظور دستیابی، استفاده مجدد و اشتراک گذاری آن است. این در حالی است که در راهبرد انسان محور هدف، کشف و به اشتراک گذاری دانش پنهان از طریق راهنمایی، تعامل و ارتباط رودررو میان همکاران، خبرگان و افراد است - اخوان و صالح اولیاء، . - 1392عدم بکارگیری ابزارهای جریان دانش موانعی را ایجاد می کند که باعث بروز محدودیت های موقتی، کمبود انگیزه در کارمندان و کمبود آگاهی و عدم هماهنگی کافی میان بخش های مختلف می شود که هزینه سنگینی را به سازمان تحمیل می کند - زند حسامی و حقیقت طلب، . - 1393
بنابراین قبل از پیاده سازی مدیریت دانش در هر سازمانی، بایستی نسبت به عوامل موثر بر آن و موانعی که می تواند بر پیاده سازی آن اثرگذار باشد، آگاهی کافی داشت. چرا که شناخت موانع جریان دانش و تلاش برای از بین بردن آن ها می تواند باعث تسهیل و بهبود روند مدیریت دانش شود - - Lin et al, 2012 و شناخت و درک روشنی از این عوامل و میزان تاثیر آنها، مدیران دانش را در اجرای هر چه بهتر برنامههای مدیریت دانش یاری میکند - شعبانی و همکاران، . - 1391 با توجه به موارد فوق در مقاله حاضر تلاش می شود موانع پیاده سازی مدیرت دانش در صنایع با استفاده از تکنیک تاکوچی - به صورت موردی در شرکت مهندسی و ساخت توربین مپنا - شناسایی و رتبه بندی شود.
ادبیات تحقیق
➢ دانش
دانش، یک مفهوم چند بعدی است که در بسیاری از بخش های سازمان از جمله فرهنگ، سیاست، اسناد و نیز خئد افراد درون سازمان تأثیر می گذارد. داونپورت و پروساکُ - 1998 - دانش را ترکیبی از تجربه، ارزشها، اطلاعات و بینش خبرگان تعریف کرده اند که چارچوبی برای ارزیابی و یکپارچه نمودن تجربیات و اطلاعات جدید پیشنهاد می کند - Davenport & Prusak, . - 1998 به زعم نوناکاًٌ - 1994 - و هابر ٌٌ - 1991 - دانش عقیده شخصی توجیه شده ای است که ظرفیت فردی را برای فعالیت کردن به طور اثربخش افزایش می دهد. وانسٌٍ - 1997 - معتقد است که دانش اطلاعاتی است که معتبر است و صحت دارد - . - Alavi and Leidner, 1999
دانش عبارت است از افکار و پندارها، فهم و درس های آموخته شده که فرد آن را از طریق تجربه، استدلال، بصیرت، یادگیری، خواندن و شنیدن به دست می آورد. زمانی که دیگران در دانش خود با افراد سهیم می شوند، دانش گسترش می یابد و زمانی که دانش فرد با دانش دیگران ترکیب شود، دانش جدیدی حاصل می شود. دانش ماهستی فردی دارد زیرا با ارزشها، باورهای افراد و ادراک آن ها از جهان و دیگران، ارتباط متقابل دارد. به علاوه دانش در بافت و زمینه روابط بین فردی ظاهر می شود. دانش بسیار غنی تر و معنادار تر از اطلاعات است - . - Holsapple & Singh, 2001 دانش به عنوان درک و شناختی در نظر گرفته می شود که از طریق فرآیند تجربه یا مطالعه مناسب کسب می گردد - . - Awad & Ghaziri, 2004
دانش بیان کننده الگویی است که امکان تشریح وضع موجود و همینطور پیش بینی وقایع آینده را فراهم می کند - Bellinger . - et al, 2004 در یک طبقه بندی کلی، دانش شامل دانش فردی و دانش سازمانی است. دانش فردی، دانشی است که در ذهن افراد جای دارد. اما دانش سازمانی، دانشی است که به واسطه تعاملات میان فناوری، فنون و افراد در سازمان شکل می گیرد - . - Bhatt, 2001 در این راستا، دانش سازمانی به دو دسته دانش آشکارٌَ و دانش پنهانٌُ تقسیم می شود. دانش آشکار،
