بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط میان مؤلفههای فرهنگ سازمانی و ابعاد رهبری توزیعی در معلمان ابتدائی شهرستان ساوه میباشد. روش تحقیق از نظر شیوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه معلمان مقطع ابتدائی شهرستان ساوه به تعداد 630 نفر در سال 1394 تشکیل دادهاند که حجم نمونه مطابق با جدول »مورگان229 « نفر برآورد گردید. روش نمونهگیری تصادفی طبقه ای- نسبی بوده است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی - رابینز، - 1998 با تمرکز بر دو مؤلفه یکپارچگی و کنترل با ضریب آلفای - - a=./88 و پرسشنامه - حسینی، - 1391 در چهار بعد با ضریب آلفای کرونباخ ./91 - - a=بوده است. دادههای گردآوری شده به کمک آزمونهای کولموگروف اسمیرنوف و ضریب همبستگی پیرسون از طریق نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان داده است که بین مؤلفههای فرهنگ سازمانی و رهبری توزیعی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد و مولفه کنترل تاثیر بیشتری بر رهبری توزیعی دارد.
واژگان کلیدی: فرهنگ سازمانی، رهبری توزیعی، چالش نوین، یکپارچگی، کنترل
مقدمه
از همان ابتدای تاریخ، همگان به طور گسترده بر این باور بوده اند که آنچه مردم و رویدادها را در سطح خرد و کلان به پیش برده، رهبری بوده است - استات1، . - 2000 علت اصلی در توجه محققان به مسئله رهبری نقش حیاتی است که درپویایی و بالندگی سازمان ایفا میکند و موفقیت بسیاری ازسازمانها به خاطر وجود رهبران قوی و اثر بخش بوده است - خیرخواهی رهقی،. - 1390 در عرصه مدیریت سازمانها، سبکهای رهبری مختلفی وجود دارد که سازمانهای مختلف از آن بهره میگیرند - اسماعیلی، . - 1392 یکی از سبکها که در مدیریت آموزشی جدید محسوب میشود رهبری توزیعی میباشد.به لحاظ تبارشناسی مفهومی، این اصطلاح تقریبا به سال 1250 قبل از میلاد مسیح بر می گردد.
فشارهای رویاروی محی های آموزشی در دو دهه اخیر، همانند دیگر سازمانها باعث پیچیدگی روز افزون مدارس شده که به تبع منجر به تعریف رهبری به عنوان یک استراتژی ضروری و حیاتی برای مدارس شده است. محققان و سیاست گذاران آموزش، نقش حیاتی رهبری توزیعی را در بهسازی و اثربخشی مدارس مورد توجه قرار داده و افرادی مانند وست2 و جکسون - 2001 - 3 اذعان دارند که رهبری توزیعی نقشی حیاتی در بهسازی، موفقیت و اثربخشی مدارس ایفا میکند. مک نیل4 و سیلکوس - 2003 - 5 استدلال دارند که اثربخشی مدارس به ماهیت رهبری درون مدرسه بستگی دارد و در این میان ویژگی کلیدی مدارس تراز اول، وجود رهبران برجسته است.
رهبری توزیعی یکی از اظهارات قدیمی رهبری است که بیان میدارد، جهت دستیابی به اهداف سازمان، باید از طریق افراد عمل کرد. در آئین توراتی، این اصطلاح به عنوان جایگزینی برای سبک در کار قدیمی کاتز و کان - 1966 - 6 رویکرد توزیعی دیده میشود. از نظر آنها چشمانداز توزیعی در مورد رهبری، رهبری را مترادف با کار مدیران یا ناظران آموزشی دانسته که در آن، کار رهبری به نحوی از انحاء افرد مختلفی را درگیر میکند - کاتز و کان، . - 1966 سبک رهبری توزیعی یک »فرآیند رابطهای« است که تعامل دانشآموزان در قالب اعتماد به فعالیتهای یادگیری تیمی آنان در تحقق اهداف، نقشها و مسئولیتهای آموزشی را در بر میگیرد و به نگرشهای سنتی رهبری نگاهی انتقادی دارد. مدیریت آموزش نیز آموزش سنتی را متحول ساخته شاگردان را در فعالیت جمعی در جریان پردازش اطلاعات قرار میدهد.
این سبک از رهبری که از این پس رهبری توزیعی نامیده میشود با استقبال و محبوبیت زیادی مواجه شده است. هریس7 سه دلیل عمده برای محبوبیت کنونی رهبری توزیعی پیشنهاد کرده است. اولا رهبری توزیعی یک قابلیت هنجاری دارد و انعکاسی از تغییرات کنونی اعمال رهبری در مدارس است و نتیجه آن چیزی است که گروون» 8حرص در کار9« در مدارس نامیده که ناشی از گسترش وظایف و مسئولیتهای رهبری است. همچنین اصطلاح رهبری توزیعی، رویکردی از رهبری را نشان میدهد که به علت افزایش تقاضا و زیاد شدن فشارهای بیرونی بر مدارس شکل گرفته است. بیشتر مدارس تیمهای رهبری خود را از نو سازمان دهی میکنند و نقشهای جدیدی را برای برآوردن احتیاجات کارکنان، مسائل مربوط به هر دانشآموز و توسعه جلسات مدارسایجاد میکنند.
هنگامی که مدارس خود را بازسازی و از نو تعریف میکنند، توزیع و گسترش و تقسیم اعمال رهبری هم شایعتر میشود. در نهایت، به عنوان مهمترین دلیل، رهبری توزیعی از توان تجربی برخوردار است. تحقیقات متعددی وجود دارد که ثابت میکنند رهبری توزیعی تغییرات مثبتی را در محصولات سازمانی و یادگیری دانش آموزان ایجاد میکند - گروون،. - 2002در رهبری توزیعی یا به تعبیر نوین »فراقهرمان« به رواب انسانگرایانه مانند کار تیمی، یکپارچگی، توانمندسازی، ریسکپذیری و کنترل اندک روی دیگران، تاکید و تمرکز میشود. در این پارادایم نوین، رهبری مدرسه دستور و فرمان نمیدهد، بلکه کار را از طریق دیگران و تسهیم قدرت با آنها انجام میدهد و برای همهی افراد مدرسه، اطلاعات و دادههایی در باب برنامهها، عملیات و رویههای کاری مدرسه فراهم میآورد. در این سبک نوین رهبری، اثربخشی مدارس چندان به عمل قهرمانانه فردی وابسته نیست بلکه بیشتر به تجارب یکپارچگی و تسهیم شده در سراسر سازمان بستگی دارد - فلتچر1، . - 2005
در رهبری توزیعی بنا بر اظهارات گروون - 2002 - ، وظایف رهبری توس معلمان راهبر، هیئت امنای مدرسه، یا دانشآموزان صورت می گیرد و حتی به دانش آموزان اجازه داده می شود، و به آنها اعتماد می شود تا کلاس درس و فعالیت های یادگیری را به عنوان یک معلم، هدایت نمایند. در پارادایم رهبری توزیعی آنچه مشهود است افزایش قدرت دانش آموزان و معلمان است - لایت فوت2، . - 2004 نقش با اهمیت رهبری موثر در پژوهشهای مختلف، برجسته شده است. برای مثال رادرفورد - 2005 - 3 معتقد است: تمام شواهد نشان میدهد که سرپرستان کلید موفقیت مدرسه هستند. کلیه مدارس نیاز به رهبری دارند که حس جهتدهی را ایجاد کند، انتظارات بالایی را برای کارکنان و شاگردانش تعیین کند، بر بهبود یاددهی و یادگیری تمرکز کند. عملکرد را پایش و کارکنان را برای افزایش کارایی تشویق کند. تمام این نکات در گامهای الگوی مدیریت آموزشی به خوبی رعایت میشود.
امروزه تاکید و توجه عمده بر نقش رهبری آموزش و رهبری مدرسه نسبت به دهههای اخیر فزونی یافته است. اگر در گذشته، مدیران قادر بودهاند که از مجرای رسمی و سلسله مراتبی در جهت اثربخشی مدارس حرکت نمایند، در شرای امروزی تاکید صرف بر چنین اموری، اثربخشی مدارس را تضمین نخواهد کرد. به بیان دیگر، نقشهای مدیریتی دیگر در برابر چالشهای نوین آموزشی کافی نبوده و مدیران در این بافت سرشاراز چالش، نیازمند ابزاری تحت عنوان »مهارت رهبری کردن«، هستند. - گروون، . - 2002 نگرش سنتی به رهبری، تاثیر سلسله مراتب رهبر - پیرو را مورد نظر قرار میدهد. در این پارادایم شخص رهبر اولین سازماندهنده و هدایتگر نقشهای رهبری است - پیرس و کانگر4، . - 2003 اکثر ادبیات و پیشینهی تحقیقاتی رهبری، بر مبنای همین رویکرد استوارند و در اکثر مطالعات ذی رب ، رفتارها، مهارتها و نگرشهای فردی رهبران مورد توجه است - باس و اویلیو5،. - 1990 در حالی که در اثر پیچیدگی، افزایش نوآوری و انعطافپذیری، سازمانها به طور کلی رهبری را به عنوان عملی مشترک و جمعی مد نظر قرار داده و شروع به حرکت از نقشهای سنتی به نقشهای نوین از جمله تیمسازی و کار گروهی و تیمی نموده اند - گروون، . - 2002
