مقاله رهبری معنوی و سازمان یادگیرنده

بخشی از مقاله

خلاصه

عنوان مقاله رهبری معنوی و سازمان یادگیرنده است که هدف از آن ، طراحی و آزمون یک مدل از رابطه رهبری معنوی و سازمان یادگیرنده از طریق واسطهگری معناداری و عضویت در کارکنان شرکت گاز بیدبلند و بررسی پیامدهای سازمانی آن که شامل تعهد سازمانی و عملکرد دانش است، میباشد. با استفاده از روش نمونه-گیری تصادفی ساده، 400 نفر از کارکنان شرکت گاز بیدبلند به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تحلیل نتایج از الگوی معادلات ساختاری توسط نرمافزار AM OS و SPSS استفاده شد. روابط غیرمستقیم از طریق بوت استراپ مورد آزمون قرار گرفت. یافتهها نشان داد، رهبری معنوی، به طور غیر مستقیم بر سازمان یادگیرنده تأثیر میگذارد، همچنین رهبری معنوی از طریق سازمان یادگیرنده بر عملکرد دانش و تعهد سازمانی تأثیر میگذارد.

کلمات کلیدی: رهبری معنوی، سازمان یادگیرنده، عملکرد دانش، عضویت، معناداری

.1 مقدمه

سازمانها اکنون به طور روز افزونی، بیارزشی کسب موفقیتهای مالی را در مقابل هزینه ارزشهای انسانی درک کردهاند، و در شروع هزاره جدید برای کمک به کارکنان در جهت متوازن ساختن زندگی کاری و خانوادگی آنها و نیز شکوفا ساختن قابلیتهای بالقوهشان در محیطکاری راههای جدیدی یافتهاند . - 1 - پارادایم منعطف و خلاق معنویت5 در پاسخ به همین نیازها و فشارها ظهور کرده است و محققان زیادی این امر را تأیید کرده-اند 2 - ، 3، 4، 5، 6، 7، . - 8 درراستای برون رفت از فشارهای قرن حاضر و هدایت سازمانها و کارکنان به سمت ثبات، محققان فرایند رهبری را که تأثیرگذارترین عنصر سازمانی است با معنویت پیوند داده و پارادایم رهبری معنوی را سازهای اثربخش در پیشبرد اهداف سازمانی معرفی کردهاند.

رهبری معنوی شامل برانگیختن و الهام بخشیدن کارکنان از طریق یک بینش متعالی و یک فرهنگ بر مبنای ارزشهای نوعدوستانه میباشد، و هدف آن، این است که نیازهای معنوی رهبر و پیروان را برای بقاء معنویت و بهزیستی معنوی6 از طریق احساس عضویت7 و معنا8 در کار برای خلق بینش و بصیرت و همخوانی ارزشها در سطوح فردی تیمی و سازمانی و سرانجام پرورش سلامت روانی مثبت، تعهد1 و بهرهوری2 سازمانی تحقق بخشد . - 9 - معناداری به صورت احساسی است که "زندگی شخص مفهوم دارد و باعث تفاوت میشود". عضویت نیز احساسی که، "شخص فهمیده می-شود و مورد قدردانی قرار میگیرد" تعریف شده است 9 - ، 10، . - 11

فرای بیان کردند که معنویت باعث تغییر سلوک سازمان و انگیزش درونی کارکنان از طریق ایجاد فرهنگ یادگیری3 میشود؛ و رهبری معنوی معنوی به طور مثبت باعث افزایش ساختار سازمان یادگیرنده میشود 9 - ، 10، . - 11 واتکینز و مارسیک4 معتقدند، "سازمان یادگیرنده سازمانی است که در آن افراد به طور مداوم یاد میگیرند و آن را انتقال میدهند. یادگیری به صورت مستمر، و همسو با کار انجام شده است؛ و همچنین باعث رشد و افزایش ظرفیت نوآوری سازمان میشود" . - 12 - مارسیک و واتکینز هفت بعد مشخص و مرتبط از سازمان یادگیرنده را در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی شناسایی کردند. این هفت بعد عبارتند از: یادگیری مداوم:5 تلاشهای سازمانی برای ایجاد فرصتهای یادگیری مداوم.

بحث و گفتوگو:6 تلاشهای سازمان در جهت ایجاد فرهنگ فرهنگ پرسش، بازخورد و تجربه. یادگیری تیمی:7 تشویق روح همکاری، مهارتهای همکاری و فعالیتهای یادگیری بر مبنای همکاری تیمی. سیستمهای ادغام شده:8 فرآیندهای سازمانی که بر ایجاد و تسهیم چشمانداز و دریافت بازخورد از اعضای خود راجع به شکاف بین مأموریت جاری و چشمانداز جدید دلالت دارد. توانمندسازی:9 تلاشهای سازمان برای دایر کردن سیستمهایی برای نگه داشت و تسهیم یادگیری. سیستم اتصال:10 انعکاس تفکر جهانی و اقدام به ارتباط با سازمانها که در محیط داخلی و خارجی هستند. رهبری استراتژیک:11 تفکر استراتژیکی راجع به اینکه چگونه از یادگیری، برای ایجاد تغییرات و حرکت دادن سازمان در جهت جدید یا بازارهای جدید بهرهمند شویم . - 13 -

عملکرد دانش توسط مارسیک و واتکینز به عنوان پیامد سازمان یادگیرنده معرفی شده است، که به صورت افزایش محصولات و خدمات، در نتیجه افزایش ظرفیت دانش و یادگیری در سازمان در نظر گرفته میشود . - 13 - پژوهشگران تئوریهای سازمانی معتقدند یکی از مهمترین مزایای معنویت، پدید آمدن مفهومی به نام تعهد سازمانی است. معنویت تعهد سازمانی را از طریق ایجاد یک "جو مطمئن" در محیط کار افزایش میدهد . - 14 - تعهد سازمانی، بهرهوری و عملکرد سازمانی از طریق احساس معناداری میان کارکنان سازمان که معتقدند چشمانداز سازمان به طور پیوسته بهبود مییابد و باعث بهرهوری بیشتر در سازمان میشود، افزایش مییابد . - 15 - نتایج تحقیقات گسترده فرای نشان داد که رهبری معنوی با تعهدسازمانی، بهرهوری و افزایش فروش ارتباط دارد . - 11 - تحقیقات انجام یافته نیز، از رابطه بین سازمان یادگیرنده و عملکرد دانش و تعهدسازمانی، حمایت کردند 15 - ، . - 16

در مورد ارتباط رهبری معنوی و سازمان یادگیرنده بهغیر از یک تحقیق که توسط جیون انجام گرفته است تحقیقات عملی دیگری وجود ندارد - 17 - به طوری که محققان خود نیز معترفند که تحقیقات تجربی کمی در مورد رابطه رهبری معنوی و سازمان یادگیرنده انجام گرفته است 11 - ، . - 18با توجه به مطالب مطرح شده هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه رهبری معنوی با سازمان یادگیرنده از طریق معناداری و عضویت و همچنین پیامدهای آن میباشد. بر اساس این دو الگو، رهبری معنوی از طریق اثرگذاری بر معناداری و عضویت، که فرای از این دو به عنوان بهزیستی معنوی یاد میکند، بر سازمان یادگیرنده تأثیر گذاشته و باعث ایجاد پیامدهای مثبت سازمانی، مانند: تعهد سازمانی و عملکرد دانش میگردد. الگوی فرضی پژوهش در شکل 1 نشان داده شده است.

.2 فرضیههای پژوهش

فرضیه .1 رهبری معنوی - از طریق معناداری و عضویت - بر سازمان یادگیرنده اثر مثبت غیر مستقیم دارد. فرضیه .2 رهبری معنوی - از طریق سازمان یادگیرنده - بر تعهد سازمانی اثر مثبت غیرمستقیم دارد. فرضیه .3 رهبری معنوی - از طریق سازمان یادگیرنده - بر عملکرد دانش اثر مثبت غیرمستقیم دارد.

.3 روش پژوهش

جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان شرکت گاز بیدبلند در سال 92 میباشد. در پژوهش حاضر نمونه گیری به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. برای بررسی تحلیل عامل تأییدی 70 پرسشنامه پخش شد و 69 پرسشنامه عودت داده شد. و نمونهای که برای آزمودن فرضیات پژوهش در نظر گرفته شدند شامل 400 نفر بودند. از بین 400 پرسشنامه توزیع شده جهت آزمودن فرضیهها جمعأ تعداد 380 پرسشنامه عودت داده شد و نتایج با 380 عدد پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.

.4 ابزار پژوهش

.4-1 پرسشنامه رهبری معنوی

سه بعد رهبری معنوی- چشم انداز، امید/ایمان، و حس نوع دوستی- با پرسشنامه ای سنجیده شده که برای سنجش تئوری رهبری معنوی توسعه و اعتباریابی شده است 11 - ، . - 19 این پرسشنامه 13 آیتم دارد و در آن از مقیاس لیکرت 5 آیتمی استفاده شده است - از شدیدأ مخالفم تا شدیدأ موافقم - . و از سه خرده مقیاس: چشم انداز 4 - آیتم - ، امید/ایمان 4 - آیتم - و حس نوع دوستی 5 - آیتم - تشکیل شده است..برای این ابزار پایایی بسیار خوبی بین 0/93 - 0/83 گزارش شده است، این ابزار در تحقیقات تجربی که در ایالات متحده انجام گرفته شده، روایییابی شده است 19 - ، 20، . - 21 جهت تعیین پایایی این مقیاس در مطالعه حاضر از آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین برای بررسی اعتبار سازه از روش تحلیل عامل تأییدی استفاده شد. ضریب پایایی چشمانداز با استفاده از آلفای کرونباخ 0/77، ایمان/امید 0/81 و نوعدوستی 0/88 میباشد.

.4-2 پرسشنامه بهزیستی معنوی