مقاله سبک رهبری و جو سازمانی

بخشی از مقاله

چکیده

در تحقیق حاضر سعی بر آن شده است که ارتباط سبک رهبری و جو سازمانی در سازمانهای مختلف را مورد چالش قرار داده است.با استفاده از تحقیق روی سازمانهای مختلف با سبکهای رهبری گوناگون اطلاعات مناسبی بدست آمد.این اطلاعات به صورت میدانی و اینترنتی سبکهای مختلف رهبری در سازمانهای گوناگون گرد آوری شد.در این مقاله سبکهای مختلف رهبری مورد بررسی قرار گرفته است وهمچنین تعاریفی از جو سازمانی به عقیده برخی از دانشمندان مدیریت بیان شده است. اولین گام در بهبود سبک رهبری در هر سازمانی، اطلاع از وضعیت جو سازمانی می باشد. بدین معنا که شناخت وضعیت جو سازمانی آغاز مسیر ارتقاء سبک رهبری است. با سنجش وضعیت جو سازمانی می توان از اثربخشی سبک رهبری سازمانی مطلع شد.

.1 مقدمه

جو سازمانی ضعیف، نشانگر وضعیت نامطلوب سبک رهبری بوده و بالعکس جو سازمانی مطلوب و انگیزاننده، نشانگر سبک رهبری مناسب می باشد. در هر سازمان بعد از اینکه از وضعیت جو سازمان مطلع شدیم می توانیم در مورد اثربخشی سبک رهبری رهبران قضاوت نمائیم و اینکه آیا رهبران سبک مناسبی را اتخاذ نموده اند یا خیر؟ لذا گام دوم جهت بهبود سبک رهبری همانا شناخت سبک رهبری مدیران می باشد.

برخی از دانشمندان معتقدند هر یک از رهبران در مواجهه با موقعیت های مختلف کاری سبک های مختلفی را بکار می گیرند اما برخی از این سبک ها بعنوان سبک های غالب و برخی دیگر بعنوان سبک های پشتیبان شناخته می شوند. آنها همچنین معتقدند هر یک از این سبکهای مختلف رهبری به میزانی توسط مدیران شرکت بکار گرفته می شود اما شدت وقوع است که الگوی رفتاری وی را شکل می دهد، لذا تمامی رهبران به میزانی از تمامی این شش سبک در موقعیت های مختلف کاری استفاده می نمایند.

یکی از وظایف مهم و اساسی که برعهده مدیریت نهاده شده، رهبری سازمان است .در واقع شالوده عملکرد یک رهبر سازمان در میزان تاثیرگذاری و نفوذ وی در اعضای سازمان و افراد جامعه است که قوای محرکه پیشرفت و نیل به اهداف تعیین شده را تولید می کند و این مهم در راس وظایف رسمی و سازمانی یک مدیر قرار می گیرد. موضوع رهبری یکی از موضوعات بسیار مهم مباحث مربوط به علم رفتار سازمانی می باشد که البته از دیرباز و از زمان انسان های اولیه به انحاء مختلف مطرح و مورد عمل قرار گرفته است. در حدود یکصد سال اخیر که نظریات سیستمی در خصوص سازمان ها شکل گرفته است، موضوع رهبری سازمان نیز از موضوعات مهم و قابل توجه بوده که مباحث مختلف و تحقیقات و پژوهش های متعددی پیرامون آن ارایه انجام و شده است .

.2 رهبری

دانشمندان و صاحبنظران علم رفتار سازمانی، تعاریف بسیار مختلف و متعددی از موضوع رهبری ارایه داده اند که همین عدم توفیق در ارایه یک تعریف واحد از رهبری، نشان دهنده این واقعیت است که موضوع رهبری در برگیرنده تعاملات پیچیده ای می اشدب و معمولاً نوع تعریف از رهبری متاثر از نوع دیدگاه محققان است که در ادامه به چند نمونه از مهم ترین تعاریف ارایه شده در خصوص رهبری اشاره می کنیم :

-    رهبری عبارت است از توانایی اعمال نفوذ یا اثر گذاردن بر یک گروه، در جهت تأمین هدفها، که این اثر می تواند منبع یا منشأ رسمی و سازمانی داشته باشد و یا به صورت غیررسمی به وجود آید.

-    رهبری فرایند نفوذ اجتماعی است که در آن رهبر به دنبال مشارکت داوطلبانه زیردستان جهت دستیابی به اهداف سازمانی است .

-    رهبری عبارت است از تأثیر میان فردی اعمال شده در یک یا چند موقعیت خاص از طریق فرآیند ارتباطات در جهت تحقق هدف و یا اهداف شخصی یا سازمانی . [4]

3.    سبک های رهبری

نحوه استفاده رهبر از قدرت و نفوذ خود را، سبک رهبری می گویند که با عنایت به نوع و ماهیت تئوری های ارایه شده سبک های متعدد و متفاوتی در رهبری ارایه و به وجود آمده است، مهمترین آنها عبارتند از:

.1-3 رهبری اقتدارگرایانه - Autocratic Leadership -

در سازمان هایی که دچار بحران جدی شده اند و نیاز به تصمیم گیری های سریع دارند و فرآیندهای کاری روتین و غیرتخصصی است، اجرا می شود. برای سازمان های نظامی این سبک رهبری مناسب است و مزایایی مانند سرعت در تصمیمگیری و قدرت بلامنازع در رهبری را به همراه دارد.

.2-3 رهبری بوروکراتیک - Leadership Bureaucratic -

برای سازمان هایی که کارهای دقیق و علمی و نا ایمن انجام میدهند و لزوم توجه به قوانین و دستورالعملها برای انجام درست و ایمنی جدی است، بسیار مناسب است. مزایای این روش رهبری سازمانی بالا بردن ایمنی و کم کردن ریسک ناشی از کارکردهای تعیین نشده است.

.3-3 رهبری کاریزماتیک - Charismatic Leadership -

برای سازمان هایی که از بی تفاوتی و عدم احساس مسوولیت کارکنان ناراضی هستند انتخاب این سبک رهبری میتواند مفید باشد که با شور و انرژی خود سازمان را به حرکت درمیآورند. این سبک از رهبری برای سازمانهایی که به تغییرات درونی نیاز دارند، مناسب است و رهبری در این سبک باید با الگو قرار دادن خود سایرین را به عملکردهای فوقالعاده مجاب کند.

.4-3 رهبری مشارکتی - Participative Leadership -

در سازمان هایی که نوآوری و خلاقیت رمز موفقیت و نیاز به مشارکت کارکنان مهم ترین عامل در ماندگاری سازمان است این سبک از رهبری مناسب است. این نوع رهبری برای شرایط غیربحرانی بسیار موثر است و در شرایط بحرانی که نیاز به سرعت در تصمیم گیری دارد پاسخ معکوس می دهد. برای سازمان هایی که تمرکز بر بهبودهای عملیاتی و بهبود محصول یا ارائه بهتر خدمت دارند، نیز مناسب است و از معایب آن طولانی شدن تصمیم گیری ها و مشخص نشدن برخی از ناکارآمدی های فردی است.

.5-3 رهبری عدم مداخله - Laissez - Faire Leadership -

برای سازمان هایی که نیاز به روش های خود مدیریتی دارند و مدیریت زمان اهمیت زیادی دارد مورد استفاده قرار میگیرد. برای کارهایی که نیاز به هدایت نداشته و اطمینان داریم که کارها با حداقل خطا انجام می گیرد مناسب است و اگر دانش مناسب در بین کارکنان نباشد ریسک زیاندهی آن بالا است.

.6-3 رهبری مردم محور - - People - oriented Leadership

این سبک رهبری برای توسعه کارهای تیمی است و با توجه به اینکه رهبری سازمان نگاه یکسانی به کارکنان دارد تیمهای مقتدر و قوی در آن تشکیل می شود. نقطه ضعف بزرگ این نوع سبک رهبری فراموشی مسوولیتهای فردی است و باعث میشود قابلیتهای فردی کارکنان نادیده گرفته شود.

.7-3 رهبری خدمتگزار - Servant Leadership -

این سبک رهبری برای سازمان های آموزشی یا خدماتی مانند بیمارستان، دانشگاه بسیار مناسب است و معمولا رهبری سازمان  به شاخصهای فرهنگی و ارزشی بسیار پایبند است و تعهد بهکار، صداقت، راستگویی و همدلی از ارزشهای مطرح در این نوع رهبری است. در این سبک به رغم کندی تصمیم گیری ایجاد فرهنگ ارزشی و خدمت در سازمان از نکات مثبت آن
است.

.8-3 رهبری وظیفهگرا - Task - Oriented Leadership -

این سبک از رهبری توجه وسیعی برکنترل کار، وظایف و دستورالعمل ها دارد و معمولا بهدلیل عدم توجه به مشکلات کارکنان نارضایتی در بین آنها گسترش مییابد.