بخشی از مقاله
چکیده:
این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و از نوع کاربردی بوده بدین صورت که با مطالعه انواع متون ، کتب و نظریات آموزشی و تربیتی به استخراج شرایط و ضوابط یافتن شاخص های معلم خوب پرداخته میشود.باتوجه به اهمیت موضوع پیشرفت و اعتلای جامعه که به عنوان خط مشی وهدف گذاری های کلان در نظام جمهوری اسلامی مد نظر میباشد و وظیفه معلمان که ایفای نقش رسالت آموزش و پرورش فرزندان و رسیدن به اهداف تعیین شده در یک جامعه میباشد،به راحتی میتوان بر اهمیت آنها در این مبحث به عنوان محوری ترین رکن پی برد.هر چند یک معلم خوب وموفق در موقعیت ها و محیط های مختلف متفاوت است،یعنی باتوجه به ایدئولوژی ها و اعتقادات مختلف تعریف یک معلم خوب شاید در برخی جوامع و مکاتب بشری دارای تفاوت نیز باشد ، با این حال معلمان خوب به طور کلی خصوصیات مشترکی دارند.در این تحقیق تلاش شده است با پرداختن به هدف های تعلیم وتربیت در جامعه اسلامی و روش های آموزشی ویژگی های اولیه معلم خوب عنوان شود ، سپس راهکارهایی که جهت ارائه تدریس اثر بخش میتواند مفید باشد ارائه شده است.نهایتا شاخص هایی که از یک معلم خوب میتوان انتظار داشت بیان گردیده است.
واژگان کلیدی: معلم خوب،تعلیم و تربیت،تدریس اثر بخش،آموزش و پرورش
مقدمه
افتخار کسانی که به کودکان تعلیم میدهند،بیش از کسانی است که آنهارا به وجود می آورند - بهرنگی، - 1380 سخن از جایگاه بس رفیع و مقدس معلمی است. کارمربی و معلم سنگین و مقدس است،معلم زمینه شکوفایی استعدادهای شاگرد را فراهم می کند واین شاگرد است که باید فعالانه درجهت مطلوب حرکت نماید .پس با اراده و عزم راسخ مربی و شاگرد ،می شود به هدف های تربیتی که اسلام مشخص نموده است نزدیک شد.
در دیدگاه استاد شهید مطهری ،تعلیم، پرورش و استقلال نیروی فکری دادن و زنده کردن قوه ی ابتکار متعلم است و تربیت ،پرورش دادن و به فعلیت درآوردن استعدادهای درونی که بالقوه در یک شئ موجود است، در واقع تربیت، عبارت است از یک سلسله عواملی که موجودات زنده برای رشد خود، به آن احتیاج دارند - مطهری، - 1386از همین جا معلوم می شود که تربیت باید تابع و پیرو فطرت ،طبیعت و سرشت شیء باشد.بنابرین، تربیت در انسان به معنای پرورش دادن استعداد های او است و این استعداد ها در انسان عبارتند از: استعداد عقلی - علمی و حقیقت جویی - /استعداد اخلاقی - وجدان اخلاقی - / بعد دینی - حس تقدیس و پرستش - /بعد هنری و ذوقی یا بعد زیبایی و استعداد خلاقیت/ ابتکار و ابداع - مطهری - 1384
از این رو کاربرد واژه ی تربیت فقط در مورد جانداران صحیح است.زیرا غیر جانداران را نمی توان به مفهوم واقعی پرورش داد،آنطور که یک گیاه یا حیوان و یا یک انسان را پرورش میدهند.بنابرین، تربیت در انسان به معنای پرورش دادن استعداد های او است. معلمی وظیه ای بس گرانقدر و ارزشمند در اسلام است.اولین معلم خداوند متعال است که فرمود : الرحمن،علم القرآن...خداوند رحمان قرآن را آموخت ...دومین معلم پیامبر اکرم - ص - است که خود فرمود: من معلم برانگیخته شده ام و ائمه ی اطهار و بزرگان دین نیز هر یک معلمانی بر جسته و راهنمایانی بس شایسته بوده اند. عنوان مقدس معلمی بر گرفته ازاوصاف خداوند متعال است ، قرآن کریم میفرماید - - علم الانسان مالم یعلم - علق- - 5خداوند متعال به انسان آنچه رانمیدانست یاد داد! - -
دربیان جایگاه مقام معلم سخنی بالاتر و زیبا تر از کلام مولای متقیان حضرت علی - ع - نمیتوان یافت که فرمود: - - من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا - نراقی، - 1388 کسی که به من یک حرف بیاموزد مرا بنده ی خود کرده است. - - بنابرآنچه گفته شد ما نیازمند مشخص کردن اهداف خود از تعلیم و تربیت می باشیم تا با مشخص شدن هدف که دست یابی به تعلیم و تربیت مورد نظر است ویژگی معلمان و راهنمایانی که وظیفه هدایت به ان غایت را دارند مشخص ساخت.باتوجه به ساختار اجتماعی مذهبی و اعتقادی جامعه ما روشن است که دست یابی به اهداف والای تعلیم وتربیت اسلامی همواره مدنظر تمامی
دانشمندان علوم تربیتی کشورمان میباشد.
هدف های کلی ]غایتهای[ تعلیم و تربیت اسلامی
الف - اعتقادی: تقویت ایمان و اعتقاد به مبانی اسلامی و بسط وبینش الهی بر اساس قرآن کریم و سنت پیامبر - ص - و ائمه معصومین - ع - با مراعات اصول 12و13 قاانون اساسی در مورد پیروان مذاهب اسلامی و اقلیتهای دینی
ب - اخلاقی: شناخت ، پرورش هدایت استعداد های افراد جهت اعتلای فرد و جامعه
پ - علمی و آموزشی:تقویت روحیه ی حقیقت جویی ، تعقل و تفکر، مطالعه ،بررسی، تحقیق، نقادی و ابتکار در تمام زمینه های اسلامی ،فرهنگی،علمی و فنی
ت - فرهنگی و هنری: شناخت ،پرورش و هدایت ذوق و استعداد هنری و زیبایی شناسی
ث - اجتماعی: پرورش روحیه ی پاسداری از قداست و استواری بنیان و روابط خانواده،بر پایه ی حقوق و اخلاق اسلامی
ج - سیاسی و نظامی :تربیت روحیه ی پذیرش حاکمیت مطلق خداوند بر جهان و انسان و آشنایی با روشهای و شیوه های اعمال این حاکمیت در جامعه بر اساس اصل ولایت فقیه
چ - اقتصادی:توجه به اهمیت رشد اقتصادی به عنوان وسلیه ای برای رسیدن به رشد و تکامل معنوی انسان
;ح - تربیت بدنی ،زیستی: ورزش و تامین سلامت جسمی و روانی از طریق فراهم ساختن لوازم ،شرایط و محیط مناسب برای تفریحات سالم حال برای دستیابی به اهداف اموزشی روشهای متفاوتی وجود دارد که بهتر است ابتدا مروری بر آنها داشته باشیم. - سیف ، - 1389
انواع روشهای آموزشی
آموزش معلم محور:
غالب صاحبنظران آموزشی ،روش آموزش به کمک سخنرانی را نوع خاصی از آموزش معلم محور می دانند - معلم تمامی اطلاعات لازم را بطور سازمان یافته در اختیار یاد گیرندگان قرار میگیرد. -
آموزش یادگیرنده محور
منظور،آموزشی است که درآن یادگیرندگان ، به کمک معلم ،مسئولیت درک وفهم مطالب را خود به عهده میگیرند
آموزش به کمک بحث گروهی :
به فراهم آوردن موقعیتی گفته می شود که در آن یادگیرندگان - دانش آموزان و دانشجویان - با یکدیگر و یا معلم به گفتگو میپردازند تا اطلاعات ،اندیشه ها وعقاید را باهم مبادله کنند یا با کمک هم به حل مسائل بپردازند - - کروشکانک،جنکسینس و متکالف
