بخشی از مقاله
چکیده
در ارزیابی موفقیت طرح های عمرانی آنچه بیش از همه عینیت دارد مهندسی فنی آنها است در حالی که ممکن است عوامل دیگری که به نظر نامرئی می رسند نقش مهم و برجسته ای داشته باشند. مثلا مدیریت طرح شاید یکی از آن عوامل بسیار موثر باشد که کامیابی آن ضمن اجرای پروژه نمود عینی پیدا می کند. ممکن است هریک ازطرفهای طرحهای عمرانی از یک بعد و زاویه این عوامل را ارزشیابی و درجه بندی کند.
عواملی که بنیان اعتباری طرح بر روی آنها استوار است شامل حوزه های : "حقوقی، قراردادی، مهندسی، اجرایی و عوامل بیرونی" هستند که مبنای بررسی قرار می گیرند. در این پژوهش براساس اسناد و مدارک موجود ،تنظیم پرسشنامه و مصاحبه با عوامل مختلف پروژه، در جامعه آماری عوامل دارای وزن بالا که از نرم افزار های تحلیل آماری بر گرفته شده دسته بندی شده و با استفاده از تکنیک تصمیم گیری جدید سوارا، عوامل دارای اهمیت اولویت بندی می گردند که شاخص این عوامل اصلی به ترتیب اولویت حوزه : مهندسی ، برآورد نامناسب مالی ،حوزه اجرایی شامل : تاخیر در کارهای پیمانکاران دست دوم ، حوزه حقوقی شامل : عدم تحصیل اراضی ،حوزه قراردادی شامل : تاخیر در پرداخت مطالبات پیمانکاران و حوزه عوامل بیرونی شامل : تغییر قیمت ها و وضعیت اقتصادی جامعه ، می باشند که براساس این اولویت بندی می توان با ارائه راهکارهای کاربردی در جهت کاهش این گونه دعاوی در پیمان ها گام موثری برداشت.
-1 مقدمه
پروژه های عمرانی کارهای پیچیده ای هستند، این پروژه ها به ناگزیر با مجموعه ای یکتا از نقشه ها و مشخصات فنی تشریح می شوند و توسط پیمانکاری اصلی و تعدادی پیمانکار دست دوم - جزء - اجرامی شوند، که بسیاری از آنها پیشتر با یکدیگر کار نکرده اند. جنبه های منحصر به فرد هر پروژه و مجموعه یکتای تشکیل دهنده هر تیم از عوامل معمول عدم توافقهایی است که رخ می دهند. چون هر پروژه منحصر به فرد می باشد، نمی توان انتظار داشت که طراح، تمام جنبه های آن را ببیند و پیش بینی کند.
در نتیجه سهوها و در مواردی تناقضهایی در اسناد قرارداد پیش می آید. حتی امکان دارد بر سر تفسیر مواردی که در اسناد قرارداد به آنها اشاره شده، از سوی طرفهای مختلف درگیر در فرآیند کار ساختمانی توافق وجود نداشته باشد. سرچشمه عدم توافق هر چه که باشد، به هر حال بروز اختلاف در صنعت ساخت و ساز امری معمول است. بسیاری از شاغلان حرفه ای در پروژه های عمرانی احساس می کنند که بسامد اختلافها دراین پروژه ها،همراه با هزینه های مربوط به حل و رفع آنها زیاد شده است.[4] پس از مطالعه و بررسی پیمان های جاری و گذشته ، مشاهده می گردد
اکثر پیمانها منجر به طرح دعاوی پیمانکاران از کارفرما شده است که این دعاوی می تواند از جهات مختلف شامل : مسائل حقوقی، قراردادی، طراحی مهندسی و اجرایی و همچنین مشکلات و معضلات پیمانکاران باشد که گاهی ناشی از افزایش قیمت ها ، عدم توانایی پیمانکار و عدم تعامل کارفرما و پیمانکار می باشد.
در این پژوهش سعی بر این شده موضوعیت انواع دعاوی با رویکرد مدیریت پروژه شناسایی و اولویت بندی شده و اثرات آنها بر قراردادهای PC بررسی گردد. باتوجه به مطالعات قبلی - پیشینه تحقیق - مشاهده گردید که تاکنون تحقیقی در مورد دعاوی در پیمان های PC انجام نگرفته و همچنین عوامل بروز دعاوی ، شناسایی و اولویت بندی نگردیده است . بنابراین تحقیق فوق سعی در پرکردن این شکاف تحقیقاتی را دارد.
-2 مرور ادبیات، مبانی نظری
در ارزیابی موفقیت طرح های عمرانی و صنعتی به عنوان یکی از مشخصه های توسعه اقتصادی هر کشور معمولا از سه پارامتر اصلی زمان ، هزینه و کیفیت استفاده می شود . با این حال ممکن است عوامل دیگری که به نظر نامرئی می رسند، نقش برجسته ای داشته باشند که یکی از این عوامل نامرئی ادعاها هستند.
افزایش ادعاها در پروژه های ساخت با حصول اهداف اصلی سه گانه مدیریت پروژه - زمان ، کیفیت و هزینه - ، رابطه معکوس داشته است، به طوری که افزایش ادعاها اثرهای منفی در سه متغیر مذکور ایجاد کرده است ، از این رو با توجه به اینکه نیاز به بهره برداری سریع تر از طرح ها و بکارگیری از دانش و تجربه اجرایی پیمانکاران ، موجب نیاز به استفاده از روش طرح و ساخت - EPC یا - PC در اجرای پروژه ها شده است و نیز با توجه به اینکه به دلیل سابقه کم اجرای این نوع پروژه ها ، دانش حداقلی عوامل کارفرما و گاها پایی بودن سطح توانایی برخی پیمانکاران ، بروز ادعاها و اختلافات بین عوامل آن امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.
در سالهای اخیر با افزایش ادعاها و اختلافات، وقت زیادی از پرسنل کلیدی پروژه ها صرف حل و فصل آنها می شود، بنابراین شناخت ادعاها و آگاهی از منابعی که پتانسیل ایجاد ادعاها و اختلافات را دارند می تواند به اجتناب از ادعاها و تبدیل آنها به اختلافات، کمک کند
-3 روش تحقیق
در این فصل، پروسه و مراحل تحقیق با توجه به اهداف این تحقیق شرح داده شده است .الگوریتم بخشهای مطالعه در شکل های 1و2و3 زیر نشان داده شده است.
شکل.1 مرحله اول: شناسایی انواع دعاوی
شکل.2 مرحله اول: طبقه بندی انواع دعاوی
شکل.3 مرحله اول: تحلیل پرسش نامه و اولویت بندی عوامل
-4 اهمیت ضرورت تحقیق
پس از مطالعه و بررسی پیمانهای جاری و گذشته PC ، مشاهده می گردد اکثر پیمانها منجر به طرح دعاوی پیمانکاران از کارفرما شده است که این دعاوی می تواند از جهات مختلف شامل : مسائل حقوقی، قراردادی، طراحی مهندسی ،اجرایی، عوامل بیرونی و همچنین مشکلات و معضلات پیمانکاران باشد
