بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی صلاحیت های حرفه ای معلم انجام شد.روش پژوهش کتابخانه ای می باشد.در یک نگاه دقیق، آموزش و پرورش در کانون رشد فردی و اجتماعی قرار می گیرد. با این ویژگی محوری، هیچ نهاد دیگری به اندازه آموزش و پرورش با چالش اساسی و بنیادی روبه رو نبوده و نیست. امروزه نمی توان ضرورت، فوریت و نیز اعجاز آموزش و پرورش را برای آینده کم ارزش شمرد. بنیان همبستگی اجتماعی، پیشرفت همه جانبه جامعه، توسعه پایدار، تعالی انسانیت و صلح و دوستی، به آموزش و پرورش وابسته است. البته نیل به این اهداف، در گرو عوامل متعددی است.
با نگاهی به نظام تربیتی و مطالعه عناصر و مؤلفه های گوناگون آن، خواهیم دید که شاخص ترین و ممتازترین مؤلفه آن، »معلم« است که بنیانی برای رویارویی با چالش ها و بحران های حال و آینده نظام آموزشی محسوب می شود. البته نگرش نظام مند ایجاب می کند که همه مؤلفه ها را مورد توجه قرار دهیم؛ لیکن با توجه به موضوع بحث، می توان نقش برخی عناصر از جمله معلم را برجسته تر دانست. لذا با چنین تأکیدی، آنچه فوریت دارد، تغییر نگاه نسبت به »نقش معلم« است نقشی که به مراتب از نقش منتقل کننده مفاهیم و مطالب علمی به فراگیران، فراتر می رود.
در عصر پرشتاب تحولات امروزی، معلم باید از توان و شایستگی ایجاد، تقویت عزم، اهتمام، رغبت و انگیزه یادگیری در دانش آموزان برخوردار باشد. معلم از آن جهت کارگزار و عامل اصلی تعلیم و تربیت به شمار می آید که اهداف اجرایی و نیز متعالی نظام آموزشی، در نهایت توسط وی محقق می شود و به منصه ظهور می رسد. اصولاً حرفه ای تلقی کردن و کسب تخصص حرفه ای به ×وسیله دست اندر کاران آموزش و پرورش اساسی ترین راه تضمین کارایی و کیفیت نظام آموزشی است.
-1 مقدمه
امروزه آموزش و پرورش بنا به ضرورت تغییرات اجتماعی،یکی از سازمان های پیچیده و بزرگ اجتماعی در هر کشوری محسوب می شود و با رشد و توسعه اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی پیوندی ناگسستنی دارد و به تدریج از یک حالت ساده ابتدایی به یک حالت پیچیده در آمده است.ثمر بخشی آموزش و پرورش از یک سو، تبدیل کردن انسان های مستعد به انسان های بالنده ،متعادل و رشد یافته از سوی دیگر ، تامین ×کننده نیاز های نیروی انسانی جامعه و بخش های متفاوت فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی است .
نظر به چنین اهمیتی است که در عصر کنونی ، همه دولت های جهانی از کوچک و بزرگ،قدرتمند و ناتوان ،صنعتی و در حال توسعه،پرداختن به آموزش و پرورش مردم خود را در شمار وظایف اساسی می دانند و برای همگانی، سراسری و حتی اجباری کردن آن، یکسری تعهدات در قانون های اساسی و بنیادی خود می گنجانند و درصد زیادی از درآمد ناخالص ملی و بودجه جاری و عمرانی کشور را به این امر مهم اختصاص می دهند.همچنین امروزه به دلیل گسترش علوم و تجارب بشری و پیشرفت های صنعتی،گرایش به سازمان های آموزش و پرورش امری فراگیر و جهانی شده است .به حدی که یکی از شاخص های مهم رشد هر جامعه به وسعت دامنه وظایفی می دانند که آموزش و پرورش آن به ×عهده گرفته است
بی تردید آموزش و پرورش، یکی از مهم ترین راه های هماهنگ شدن با دنیایی است که هر روز اختراعات و اکتشافات تازه علمی،ادبی ،فرهنگی ،اجتماعی و اقتصادی را مشاهده می کند.در این میان،آموزش معلمان و به روز در آوردن اطلاعات علمی آنها امری بسیار ضروری ×است؛زیرا معلم بزرگترین و مهم ترین سرمایه جامعه - نیروی انسانی - را تربیت می کند.
پرداختچی - 1374،صص - 46-56معتقد است:"در دنیای امروز،حجم،تنوع،عمق توقعات و انتظارات مرتبط با نظام آموزش و پرورش،آنچنان است که با شرایط،امکانات ،روشهاو نیروی انسانی فعلی به هیچ وجه نمی تواند از عهده رسالت خود برآید. نظام آموزش و پرورش باید متحول شودو تغییراتی بنیادین و اساسی در آن به وجود آید. اصولا هیچ سازمان و نهادی نمی تواند هدفهایی معقول اتخاذ کند و کار اثربخشی در جهت تحقق آن اهداف انجام شود، مگر آنکه تمامی اعضایش،از صدر تا زیر،مفروضات خود را در باره آینده، مورد تجزیه و تحلیل و بازنگری جدی قرار دهند ×تا بتوانند آن را براساس واقعیات اصلاح کنند.
با توجه به مسائل فوق،اگر آموزش و پرورش می خواهد تغییر کند، متحول شود و پیشرفت کند، دست اندر کاران امر تعلیم و تربیت به خصوص معلمانی که تعامل گسترده ای با فراگیران دارند، باید متحول شوند، تغییر کنند و پیشرفت کنند. همچنین دانش و اطلاعات،شناخت ها،نگرشها ،مهارتها و روشهای کار آنها باید تغییر کند.لازمه این کار،حرفه ای شدن امر تعلیم و تربیت و در سرلوحه آن،حرفه ای شدن تمام معلمان است
از نظر رئوف، مهارت های حرفه ای معلم ،لازم ترین نیاز اوست.هر نوع بی توجهی در به دست آوردن این مهارت ها،عدم موجودیت شغلی و حرفه ای او را به اثبات می رساند و خط بطلان روی مهارت او می کشد .بدون هیچ تحقیقی می توان فهمید که مهارتهای علمی معلمان،باداشتن دانش و مدرک تحصیلی بالا،توان به کاربستن مهارتهای حرفه ای خود را ندارند و برعکس،معلمانی وجود دارند که احتمالا ×دانش و مدرک تحصیلی آنها،حتی در رشته های تخصصی خودشان ،بسیار اندک بوده است ولی از عهده کار معلمی بر آمده اند.
اصل مسلم این است که آگاهی ،اطلاع و دانش کافی و پرمایگی برای تدریس،اهمیت بسزایی دارد ولی واضح شده است که »تدریس موثر« اصل مسلم دیگری است که مربوط به مهارتهای حرفه ای معلم می شود و این مسئله تا آنجا اهمیت پیدا کرده است که مهارتهای علمی،خود بخشی از مهارتهای حرفه ای معلم است. در حقیقت کل مهارتهای معلمی که هویت و موجودیت این حرفه را صحه می گذارند،همان »مهارت حرفه ×ای« آن است
سید عباس زاده - - 1374معتقد است :"معلمی به عنوان یک حرفه ،مستلزم اختیار و استقلال عمل است که با افزایش تحصیلات و تجارب معلمان و نیز با استفاده هرچه بیشتر از فناوری پیشرفته،عمیق ترمی شود.این گرایش ،یعنی حرفه گرایی،موجب می شودتا معلمان بیشتربه طرف هنجارهای حرفه ای ،کنترل حرفه ای و در راس آنهااختیار و استقلال حرفه ای تمایل پیدا کنند ؛ زیرا مجهز شدن معلم به تخصص،مهم ×ترین و اساسی ترین راه تضمین کار بهتر و بیشتر نظام آموزشی است ."
-2 پیشینه تحقیق
مژده مهاجری - - 1391 تحقیقی تحت عنوان رابطه قابلیت های حرفه ای معلمان دوره ابتدایی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان در شهر اصفهان انجام داده است که نتایج نشان داده قابلیت حرفه ای معلمان در توانایی بیان، نحوه ارزشیابی، کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات، مشارکت فعال در توسعه حرفه ای و همچنین قابلیت حرفه ای معلمان ابتدایی در اخلاق حرفه ای با عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
در پژوهشی که توسط فریبا کریمی - - 1387 در مورد صلاحیتهای حرفه ای معلمان دوره ابتدایی انجام یافته، چنین نتیجه گیری شده است که معلمان دوره ابتدایی از نظر صلاحیت های آموزشی، تدریس، علمی، رفتاری، شخصیتی، اجتماعی، فکری، مدیریتی، عملکردی، اخلاقی، حرفه ای، یادگیری مادام العمر و فن آوری از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و صلاحیت آنان در مؤلفه های فن آوری، یادگیری مادام العمر، حرفه ای، عملکردی، فکری و تدریس از سطح متوسط کمتر است و وی همچنین در راستای نتایج پژوهش رهنمودهایی از جمله، توجه به اهمیت و نقش معلم به عنوان عامل مؤثر در توسعه کیفی و محتوایی آموزش و پرورش، ایجاد مرکز سنجش صلاحیت های معلمان در آموزش و پرورش و سنجش صلاحیت های معلمان و اعطاء رتبه به آنها و مورد توجه قرار دادن صلاحیت معلمان جهت ادامه فعالیت، طراحی و تدوین برنامه های کیفی رشد و توسعه حرفه ای معلمان قبل و ضمن خدمت، در نظر گرفتن وضعیت موجود معلمان به عنوان نقطه شروع تحول و برنامه ریزی ها در این مورد و اتخاذ سیاست های عملگرا به جای شعارگونه و تغییر و تحول در برنامه ها و خط مشی های استخدام و تربیت معلم پیشنهاد داده است .
مصطفی نیکنامی و فریبا کریمی - 1388 - درتحقیقی تحت عنوان صلاحیتهای حرفه ای معلمان آموزش عمومی و ارائه چارچوب ادراکی مناسب به نتایج زیر دست یافته است: یافته های حاصل از این پژوهش به شناسایی مؤلفه های صلاحیت های حرفه ای معلمان منجر شد.
نتایج پژوهش، وجود نارسایی در مهارتهای تدریس معلمان، نارسایی ایجاد آمادگی و انگیزه، اجرا و آزمایش، ارزشیابی و تحقیق، استفاده نکردن از مشارکت فراگیران، استفاده نکردن از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش را نشان می دهد هم چنین یافته های پژوهش، نتایج پژوهش های مبنی بر توجه نکردن به پرورش تفکر خلاق، تفکر منطقی و نظام مند و قابلیت توجه به جنبه های عملی و کاربردی، تقویت مهارت گوش دادن و سایر مهارتها را در برنامه های درسی آموزش معلمان ابتدایی تأیید می نماید.از جمله پیشنهاداتی که برای این نتایج ×رهنمود شده بر این پایه استوار است که معلم باید به یکسری صلاحیتها و قابلیتهایی دست یابد و در طول خدمت این صلاحیتها را ارتقا بخشد
-3 روش پژوهش
پژوهش حاضر با هدف بررسی صلاحیتهای حرفه ای معلم انجام شد.روش پژوهش کتابخانه ای می باشد.
