بخشی از مقاله
چکیده
یکی از عوامل موثر و مهم در روند فعالیت و بهبود عملکرد یک مجموعه ، برخورداری از قوانین و مقررات جامع و مانع مرتبط با وظایف هر مجموعه و نیز به روز نمودن قوانین و مقررات مربوط بطور مستمر میباشد . در این میان صنعت حساس و پیشرفته هوانوردی و حمل و نقل هوائی بدلیل شرایط و ویژگیهای خاص خود باید مورد عنایت ویژه قرار گرفته و از طریق قانونمند نمودن کلیه فعالیتهای هوانوردی ، ضمن بسترسازی مناسب ، اهداف این صنعت را که حفظ و ارتقاﺀ ایمنی ، نظم و کارآئی فعالیتهای هوانوردی است تأمین نمود .
در حال حاضر بدلیل عدم وجود قوانین و مقررات مدون و یکنواخت در زمینه امور هوانوردی این صنعت از فقر مقرراتی رنج میبرد و بمنظور جلوگیری از اعمال سلایق فردی در روند امور و نیز رفع مشکلات موجود در این زمینه و همچنین لزوم برخورداری و اعمال یک سیستم کارآمد نظارتی در راستای تأمین اهداف صنعت هوانوردی بویژه حفظ و ارتقاﺀ ایمنی آن ، تدوین مقررات ملی هوانوردی کاملاﹰ ضروری و اجتناب ناپذیر میباشد.
مقدمه
یکی از عوامل مؤثر و مهم در روند فعالیت و بهبود عملکرد یک مجموعه ، برخورداری از قوانین و مقررات جامع و مانع مرتبط با وظایف هر مجموعه می باشد. تجربه عملی بیانگر این واقعیت است که آن دسته از دستگاههائی که از ضوابط و مقررات مرتبط با وظایف محوله بهره مند بوده و بالاخص دستگاههائی که مستمراﹰ جهت به روز نمودن مقررات مربوط اقدام نموده اند ، همواره در ایفای وظایف محوله موفقیت بیشتری داشته اند.
در این میان صنعت هوانوردی کشور بدلیل شرایط و ویژگیهای خاص خود که ابعاد بین المللی این صنعت قابل توجه میباشد ، نه تنها باید از قوانین و مقررات جامع و کامل برخوردار باشد ، بلکه بدلیل پیشرفت سریع و روزافزون این فناوری و لزوم تطبیق وضعیت روز این صنعت با ضوابط و مقررات مربوط باید بطور مستمر به منظور به روز نمودن این مقررات گامهای لازم برداشته شود تا روند فعالیت این صنعت در کشور با مشکل جدی مواجه نگردد زیرا صنعت هوانوردی به عنوان یک صنعت حساس و پیشرفته ، از زمان اولین پرواز انسان با هواپیما همیشه سعی بر کاهش خطر و افزایش ایمنی آن شده است ، که تحقق افزایش ایمنی پرواز نیز نیازمند اعمال کنترل دقیقی است که از طریق تدوین مقررات ملی هوانوردی حاصل میشود ، بنابراین هدف اصلی تدوین مقررات ملی هوانوردی علاوه بر ایجاد نظم و کارآئی ، حفظ و افزایش و بهبود ایمنی فعالیتهای هوانوردی و حمل و نقل هوائی میباشد .
وضعیت فعلی مقررات ملی هوانوردی ایران
متأسفانه در حال حاضر صنعت هوانوردی کشور از یک فقر مقرراتی رنج میبرد و بدلیل عدم وجود قوانین و مقررات مدون و یکنواخت در زمینه هواپیمائی و بعضاﹰ اعمال سلایق فردی در روند امور فعالیتهای هوانوردی ، مشکلات عدیده ای بوجود آمده و لذا این مهم بعهده سازمان هواپیمائی کشوری بعنوان متولی این صنعت میباشد که با بهرهگیری صحیح از ظرفیت علمی و کارشناسی جامعه هوانوردی کشور در تمامی سطوح خلاﺀ موجود در این زمینه را با یک برنامه ریزی اصولی و علمی مرتفع نماید. یادآور میشود ، قانون هواپیمائی کشوری مصوب ١٣٢٨ - ٥٦ سال قبل - بدلیل قدمت و عدم جامعیت آن پاسخگوی نیازهای امروز صنعت هواپیمائی کشوری نبوده وبه منظور رفع محدودیتهای قانونی و مقرراتی فعلی در زمینه هواپیمائی کشوری نیاز مبرم به اصلاح و تکمیل برخی مقررات موجود و همچنین تدوین مقررات جدید میباشد.
قابل ذکر است که در ماده ٢٢ قانون هواپیمائی کشوری مصوب ١٣٢٨ مقرر گردیده که آئین نامههای اجرائی این قانون شامل مقررات مربوط به پرواز هواپیماهای کشوری ایرانی و خارجی تأمین بی خطری پرواز هواپیماها – فرودگاهها- ثبت و تابعیت هواپیماها- قابلیت پرواز هواپیماها- گواهینامههای متخصصین فنی هواپیمائی مربوط به تعلیم و تربیت متخصصین فنی هواپیمائی – کارخانه ها و تعمیرگاههای مربوط به هواپیمائی – حمل و نقل هوائی – مخابرات هواپیمائی – سوانح هواپیمائی و موارد توقیف موقت یا لغو هرگونه اجازه نامه یا گواهینامه یا پروانه صادره یا توقیف هواپیمای متخلف بوسیله اداره کل - سازمان - هواپیمائی کشوری تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجراﺀ گذاشته خواهد شد.
در طول ٥٦ سال گذشته در اجرای ماده قانونی فوق الذکر صرفاﹰ آئین نامه های مشروحه زیر به تصویب رسیده است که آنهم بدلیل عدم اعمال تغییرات لازم در آن به منظور تطبیق با شرایط روز صنعت حمل و نقل هوائی کشور عملاﹰ فاقد کارآئی لازم میباشد :
١. آئین نامه پرواز هواپیماهای کشوری خارجی در ایران مصوب ١٣٤١
٢. آئین نامه ثبت هواپیماها مصوب ١٣٤٣
٣. آئین نامه بی خطری پرواز و نصب چراغ قرمز مصوب ١٣٤٥
٤. آئین نامه عبور و مرور وسائط نقلیه و اشخاص در حوزه داخلی فرودگاهها مصوب ١٣٤٩
٥. آئین نامه حمل و نقل هوائی مصوب ١٣٤٦
علاوه بر آئیننامههای فوقالذکر ، در طی سنوات گذشته در کشور ما جزﺀ در مواردی محدود مانند قانون اصلاح ماده ٥ قانون هواپیمائی کشوری مصوب ١٣٦٧ قانون تفویض اختیارات و وظایف شورایعالی هواپیمائی کشوری مصوب ١٣٥٩- قانون اصلاح موادی از قانون تأسیس هواپیمائی جمهوری اسلامی ایران مصوب ١٣٧٣- قانون تعیین حدود مسئولیت شرکتهای هواپیمائی ایران در پروازهای داخل کشور مصوب ١٣٦٤-قانون واگذاری مسئولیت امور مربوط به ترابری هوائی به سازمان هواپیمائی کشوری مصوب ١٣٧٠ ، موادی از قانون برنامههای سوم و چهارم توسعه فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی کشور مصوب ١٣٧٩ و ١٣٨٣ ، موادی از قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب ١٣٧٣ و … که بصورت موردی و غیر منسجم در زمینه تدوین مقررات هوانوردی گامهائی برداشته شده ، اقدامی اساسی و زیربنائی به منظور تدوین یک نظام جامع مقررات هوانوردی کشور انجام نشده است و صرفاﹰ در طی سنوات اخیر با توجه به توسعه روزافزون صنعت هوانوردی در ایران و ورود کشورمان به عرصه ساخت هواپیمای مسافربری IR-140 موضوع تدوین کد ملی هوانوردی ایران مورد توجه قرار گرفت و تعدادی از بخشهای مورد نیاز کد ملی هوانوردی ایران با نظارت و همکاری سازمان هواپیمائی کشوری تهیه و تدوین گردیده و ادامه تدوین سایر بخشها بدلیل وجود برخی مشکلات در صنعت هوانوردی کشور متوقف گردید و بخشهای تهیه شده نیز چون دارای رسمیت قانونی نمیباشد لذا در عمل کاربردی نخواهد داشت .
مجموعه مقالات سومین همایش ایمنی هوانوردی 27 -26 - آذرماه - 1384 3
ضمناﹰ بخشهای تهیه شده از مقررات ملی هوانوردی ایران و نیز سایر بخشهای مقررات مذکور که در اولویت کار سازمان هواپیمائی کشوری قرار دارد به ترتیب به شرح بندهای الف و ب میباشد :
بند الف :
پارت ١- تعاریف و اختصارات پارت ٢١ – روش های گواهی های تأئید تولیدات و قطعات
پارت ٢٥- استانداردهای قابلیت پرواز هواپیماهای بزرگ پارت ٣٣- استانداردهای قابلیت پرواز موتورهای هواپیما
پارت ٣٤- بازسازی و تغییرات کانال های خروجی و سوخت رسانی پارت ٣٥- استانداردهای قابلیت پرواز ملخها
پارت ٣٦- استانداردهای صدا ، گواهیهای تأئید قابلیت پرواز و نوع هواپیما پارت ٣٩- راهنماهای اجباری قابلیت پرواز پارت ٤٣- تعمیر و نگهداری ، نگهداری پیشگیرانه ، بازسازی و تغییرات پارت ٤٥- علائم شناسائی و ثبت پارت ٤٧- ثبت هواپیما
پارت ٤٩- ثبت عناوین هواپیماها و امنیت اسناد هواپیما پارت ١٤٧- مراکز آموزش فنی نگهداری هواپیمائی پارت ٧١- تعیین فضای هوائی پارت ٧٣- بهرهبرداری اختصاصی از فضای هوائی پارت ١٠٣- هواپیماهای خیلی سبک
بند ب :
پارت ٢٣- استانداردهای قابلیت پرواز هواپیماهای عادی ، اکروباتیک ، کاربردی و تبادلی پارت ٦٥- گواهینامههای هوائی غیر از کارکنان پرواز پارت ١٣٧- عملیات هواپیمای کشاورزی پارت ١٣٣- عملیات بارهای خارجی هلیکوپترها
پارت ٢٧- استانداردهای قابلیت پرواز هلیکوپترهای عادی پارت ١٤٢- مراکز آموزشی
پارت ١٠١- بادبادکها ، بالنهای کنترل شده با خلبان و بدون خلبان پارت ١٣٥- عملیات ایرتاکسی و تجاری پارت ١٤٧- مدارس فنی نگهداری هواپیمائی
پارت ٢٩- استانداردهای قابلیت پرواز هلیکوپترهای حمل و نقل پارت ٣١- استانداردهای قابلیت پرواز بالنهای با خلبان پارت ١٩٨- بیمه هواپیمائی
پارت ١٢١- گواهیهای تأئید و عملیات هواپیمای داخلی شرکت های هواپیمائی مادر و بازرگانی هواپیماهای بزرگ پارت ٦٣- گواهینامه کارکنان پرواز غیر از خلبانها
