بخشی از مقاله
خلاصه
امروزه با گسترش شهرنشینی و درپی آن گسترش جمعیت کلان شهرها وهجوم به سمت شهرهای بزرگ مسائل ومشکلات بسیاری شده است که تبعات مختلف اجتماعی ،زیست محیطی،اقتصادی و... را در پی داشته است. اما دراین بین توجه به تعریف فضای شهری آنهم در شهر های بزرگ یکی از مسائل مهم وحیاتی است که می تواند تاثیر گذار بر نشاط وسرزندگی افراد جامعه ، افزایش امنیت اجتماعی ،افزایش خاطره انگیزی و حس آرامش ورفاه وهویت برای مخاطب خود را در پی داشته باشد.
هدف اصلی این پروژه سنجش برخی از کیفیات طراحی شهری همچون،خوانایی،حضورپذیری،سرزندگی ،و... که در زمینه کالبدی ومحیطی خیابان راهنمایی مشهد کمتر مورد توجه قرار گرفته است بررسی خواهد شد،خیابانی که در سال های اخیر به دلیل وجو راستاهای تجاری منطقه ای وشهری جمعیت زیادی اعم از زائز ان ومجاوران را به این محدوده جلب کرده واهمیت آن را افزایش داده است که متاسفانه از ملزومات یک فضای شهری ایده آل برخوردار نمی باشد.
حال هدف اصلی انتخاب این خیابان با توجه مسائل ومشکلاتی که بررسی شده ودقالب سوات تحلیل گردیده است ،تبدیل این خیابان به خیابانی پیاده مدار تجهیز شده برای افزایش اکثر کیفیات طراحی شهری که بدنبال آن موجب رضایت مخاطبان واستفاده کنندگان از این فضا خواهد شد حال باید به این نکته نیز توجه نمودکه پیاده مداری کامل این مسیر باید پیامدهای ترافیکی نیز داشته باشد که دراین پژوهش مورد توجه وبه ارائه راهکار وسیاست های اجرای دیده شده است.که البته باید گفت راهکار پیاده مداری این مسیر باتوجه سنجه های که در ادامه توضیح داده خواهد شد وهمچنین توجه به افراد ذی نفع که شامل استفاده کنندگان ازفضا و ملزومات اجتماعی ،اقتصادی ،امنیتی ،کالبدی و.هویتی وادراکی با گرفتن کروکی از تصویرذهنی مخاطبان و... که از طریق جمع آوری تعداد80عدد پرسشنامه ای به تجزیه وتحلیل آن پرداخته خواهد شد به ارائه راهکار هاوسیاست های اجرای پرداخته شده است.
1. مقدمه وبیان مسئله
انسان نیازمند آن است که با معنای محیط اطراف خود ارتباط برقرار کند وخود او هنگامی که در مقام سازنده فضا قرار می گیرد با دغدغه ای بیش از ماده مواجه است . پس از فراهم آوردن آسایش فیزیکی به آنجا که روح او می خواهد تا آرام گیرد می پردازد و به این ترتیب انتخاب از جهان پیرامون خود ، محلی برای سکنی گزیدن به وجود می آورد . سکونت در که در جهت ,این فضا با احساس تعلق همراه است .
فضای شهری محل ارتباطات اجتماعی و تعاملات چهره به چهره است تعالی و ارتقاء کیفی روابط اجتماعی شهر و انسجام اجتماعی در جهت سامان دهی به فضاهای شهری باید کوشید . رعایت کارایی و خصوصا محصوریت , پیوند با گذشته , هماهنگی , تنوع , قابل تصور بودن , خوانایی , مقیاس , نظم ,تناسبات فضا که از مهمترین ویژگی های کالبدی فضای شهری است . - ادموند بیکن - فضاهای شهری بخشی از فضاهای عمومی شهرها هستند که ه نوعی تبلور ماهیت زندگی اجتماعی وجمعی می باشند یعنی جایی که شهروندان درآن حضور دراند.
فضای شهری صحنه ای است که داستان زندگی جمعی در آن گشوده می شود - کار - . از میان انواع مسیرهای یک شهر،طراحی خیابانهای شهری، بیشترین حساسیت وظرافت را به خود می طلبد.زیرا خیابانها مکان هایی هستند که تعاملات اجتماعی وجنب وجوش شهری در آنها به حداکثر کمی وکیفی خود رسیده اند .ذهن شهروندان را انباشته از خاطرات جمعی و ذهنیتهای مشترک راجع به نوع وچگونگی حیات مدنی می گردانند.خیابانهای شهری سرشار از رویدادهای متعدد ومتنوع اند وشهروندان به دلایل گوناگون و در ساعات مختلف در آن حضور می یابند. رجوع به مراکز مهم فعالیتی،خرید ،تماشای مغازه ها وخرده فروشی ها،پرسه زدن وگردش ،دیدن دیگران ودیده شدن توسط آنها،همه وهمه خیابان شهری را تبدیل به فضایی متراکم از انواع رویدادهای جمعی وفردی برای شهروندان نموده است.
- پاکزاد،جهانشاه، - 1391این خیابان ها همانند شهرفرهنگی می باشند که همواره قابلیت ارائه تصویری غیرقابل پیش بینی داشته وهرلحظه هیجان ونشاط خاصی را به تماشاچیان می بخشداز این رو خیابانهای شهری در تصویر ذهنی شهروندان بیش از هر چیزی یک مکان متراکم از رویدادها وفرصتهای متنوع زندگی شهری است. شبکه در هم تنیده خیابانهای شهری که نتیجه سالها تلاش شهروندان برای تداوم حیات شهری است.مملواز خاطرات ،دلمشغولی ها،نیازها وسلائق شهروندان بوده وگویای زندگی ،طرز تفکر،سطح اقتصادی ،نوع روابط اجتماعی وسایر اشتراکات ذهنی وعینی شهروندان در مقیاس شهر می باشد - پاکزاد،جهانشاه، - 1391 بی شک یکی از معیارهای میزان موفقیت یا عدم موفقیت هر فضا مستقیما متوجه میزان حضور مردم در آن فضا می باشد .
در واقع هر چه حضور مردم در فضا بیشتر و موثرتر باشد ، می توانیم مدعی شویم که فضا توانسته است تاثیرگذاری خود را بر مصرف کننده بگذارد . تنها از این طریق است که مکان و فضای شهری خلق می گردد و فضا معنی پیدا می کند . در این میان انسان نیز به دنبال ارایه تعریف خاصی از فضای شهری و فضای اجتماعی و تاثیر متقابل و تعاملی این فضا و عامل انسانی است . در این میان اگر فضا آنچنان موفق عمل نماید که سال ها مردم را از خود بهره مند نماید ؛ آن فضا یک بار معنایی ارزشمند پیدا خواهد کرد و در خاطره ی جمعی افراد جای پیدا می کند . آن خاطره ی جمعی که فضا را مفهوم می بخشد و آن را به مکان تبدیل می نماید . در این صورت دیگر تنها کالبد و کارکرد آن عرصه مهم نیست ، بلکه مهمتر نقش خاطره انگیری و هویت بخشی آن فضا است ، آن ارزشی که بسیار ×فراتر از مفهوم یک فضا می باشد ، خواستگاهی که از آن مفاهیم عمیقی همچون هویت زاده می شود.
.2 مبانی نظری
-1-2 مفهوم فضای شهری وجایگاه آن در طراحی شهری
اگربخواهیم فضای شهری را بدون تحمیل معیارهای زیبایی شناختی روشن کنیم،ناگزیریم فضاهای بین ساختمان ها را درشهر ها وسایر مکان ها ، فضای شهری قلمداد کنیم . این فضا از نظر هندسی با نماهای گوناگون محصور می شود . فقط وضوح ویژگی های هندسی وکیفیت های زیبایی شناختی آن است که به ما اجازه می دهد آگاهانه فضای باز بیرونی ×رافضای شهری تلقی کنیم . - راب کریر، - 2000 درحالی که هر دونه تنها در کارکرد بلکه در شکل ظاهر نیز از قوانین مشابهی پیروی می کنند .
فضای درونی ما را از تغییرات جوی ومحیط اطراف محفوظ می دارد ونمادی شاخص از خلوت مانوس ماست . فضای باز بیرونی به منظور تحرک درهوای آزاد و با تقسیمات عمومی ،نیمه عمومی وخصوصی تعریف می شود. - همان - .دراین روند سعی خواهد شد.زیبایی حساب شده ،به وضوح از عوامل احساسی مغشوش متمایز شود.در بررسی زیبایی شناختی احتمال دارد بر مبنای سلیقه ی شخصی باشد.
چنانکه در بحث های متعدد در این زمینه مشاهده کرده ایم ،عادت دیداری وحسی متفاوت افراد در اثر بسیاری از رفتارهای سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی - که معرف واقعیات زیبایی شناختی است-تشدیدمی شوندسبک های گوناگون پذیرفته شده در تاریخ هنر مانند شهرسازی باروک معماری انقلابی وغیره ،هم سودمند وهم لازم اند. - همان - ازدیدگاه بیکن فضای شهری ،فضای است که در -1,فضای شهری محل ارتباطات اجتماعی و تعاملات چهره به چهره است جهت تعالی و ارتقاء کیفی روابط اجتماعی: شهر و انسجام اجتماعی در جهت سامان دهی به فضاهای شهری باید کوشید . کارایی و خصوصا محصوریت , پیوند با , هماهنگی , تنوع , قابل تصور بودن , خوانایی , مقیاس , نظم ,رعایت تناسبات فضا که از مهمترین ویژگی های کالبدی فضای شهری است .
- ادموند بیکن - فضای شهری ساختاری است سازمان یافته ، آراسته و واجد نظم به صورت کالبدی برای ,ساختاری است سازمان یافته فعالیت های انسانی و بر قواعد معین و روشنی استوار است که عبارتند از : ارتباط میان شکل بدنه ساختمان های محصور کننده ، همشکل یا متنوع بودن آن ها . ، زاویه گذرها یا خیابان هایی که به میدان می رسند،موقعیت و محل بناهای تاریخی - آب نماها - فواره ها و ... - زوکر - ،بخشی از فضاهای باز و عمومی شهرها هستند که به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی می باشند یعنی جایی که شهروندان در آن حضور دارند .
فضای شهری صحنه ای است که داستان زندگی جمعی در آن گشوده می شود - کار - ، فضایی که به مردم اجازه می دهد که به آن دسترسی داشته باشند و در آن فعالیت کنند . در این فضا فرصت آن وجود دارد که برخی مرزهای اجتماعی شکسته شوند و برخوردهای از پیش تدوین یافته به وقوع بپیوندد و افراد در این محیط اجتماعی جدید با هم اختلاط یابند - لینچ - .درتصویر محلی ایده آل ، جامعه چنین فرض شده است که باید سالم و خود کفا باشد به همراه مفهومی آشکار از ماهیت و تعلق : افراد رضایتمندی که در همکاری مناسب با یکدیگر زندگی می کنند . همانند افراد ، ساختمانها در کنار هم با مفهومی آشکار ویکسان از هویت قرار می گیرند . یک فضای خوانا ودست یافتنی برای ساکنانش باید ازیک هویت وساختار برخوردار باشد.
فرم های شهری نه فقط جدا از مواد و اشیاء بلکه جدا از نیت ها ، زبان و نمادها ساخته نمی شود ، شاید بتوان یک ساختمان را به سادگی تخریب کرد اما نابود کردن فضایی که با حافظه ، تجربه وتخیل ترکیب شده بسیار دشوار است در حال حاضر شاهدیم ،سیاست ها ومدیریت های اقتصادی و برنامه ریزی شهری که نشات گرفته از احکام سیاسی و اقتصادی است ، هر روز برمشکلات شهرها می افزاید . از یک سو گسترش شهرنشینی و مشکلاتی مانند آلودگی ، ترافیک و... و از سوی دیگر عدم توجه به نیازها و انتظار های شهروندان چه در بعد مادی وچه دربعد معنوی نشان می دهد که ما به بن بست رسیده ایم و ادامه این روند ، چیزی جزء تنزل شدید کیفیت زندگی در محیط های شهری را در بر نخواهد داشت.
-2-2 کارکردهای نوعی فضای شهری
فعالیت های یک شهر در حریم های عمومی وخصوصی صورت می پذیرد. الگوی رفتاری مردم در هر دومحیط مشابه است. پس نتیجه می گیریم که طرز چیدمان فضای عمومی در همه ی دوره ها در طراحی خانه های شخصی بسیار تاثیرگذاربود. وجود نوعی آداب اجتماعی را که تجانس کاملی بین فرد وگروه ایجاد می کند باید دریابیم،مساله ای که اینجا مهم تر است.
