بخشی از مقاله
چکیده:
در دوره نوجوانی افرادی که قادر به کنترل هیجانات و رفتار متناسب با تعاملات اجتماعی خود نیستند به احتمال زیادی دچار رفتارهای انحرافی و ناسالم می شوند
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین طرح واره های ناسازگار اولیه با اضطراب اجتماعی در نوجوانان پرداخته بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مناطق 22 گانه شهر تهران در سالتحصیلی 1394-1395 بودند که از میان آنها حدود 384 نفر به صورت تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه در میان این افراد اجرا گردید. بعد از جمع آوری پرسشنامه ها، داده ها برای تجزیه و تحلیل معتبر شناخته شد و با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS مورد تحلیل قرار گرفتند.
مقدمه
از آن جا که نوجوانی به عنوان یکی از دوره های مهم رشد با تغییرات چشم گیر در روابط میان فرزی مشخص می شود که گستره روابط نوجوان از محدوده خانواده فراتر رفته و نوجوان با دامنه گسترده ای از موقعیت های اجتماعی جدید - مهمانی و مراکز عمومی روبه رو می شود و نوجوانان در رویاررویی با چنین موقعیت هایی با افراد آشنا و ناآشنا ارتباط می یابند - اٌزترک و موتلو2، - 2010 و استقلال طلبی آنها معمولاً با تشدید روابط دوستانه با همسالان - هاردی، کاشیما و پردیمور3، - 2005 و با شروع روابط رومانتیک همراه می گردد روابط با همسالان نقش مهمی در رشد مهارتهای اجتماعی و احداث شخصی زیربنایی برای سازگاری در طول زندگی دارد
بیان مسئله نوجوانی یکی از عمده ترین دورهها در شکل گیری زندگی فرد محسوب میشوند، - فرامرزی، . - 1390 این دوره، دوره جولان هیجانی5 است، هیجانات اغلب فرد را احاطه کرده و وی را به سویی می کشانند، و نهایتاَ به تلّون و تمرد منتهی می شوند. در این دوره ممکن است بین نوجوان با والدین اصطکاک یا اختلافاتی در استقلال طلبی پیش آید به این خاطر که هرچند نوجوان از لحاظ جسمی به رسش1 رسیده اما بخاطر ناپختگی عاطفی اغلب برخی از محدودیت ها را انکار می کند. باید به این نکته اشاره کرد که بلوغ عاطفی اساساَ کندتر رشد می یابد. هنوز مشخص نیست که آیا نوجوانان در آرامش بخشی و احساس آسایش با خود با مشکلاتی مواجهه هستند یا نه
اضطراب اجتماعی اضطرابی است که خصوصاً هنگام برخوردهای اجتماعی متقابل افراد با یکدیگر بوجود میآید نوجوانانی که از اضطراب اجتماعی رنج میبرند با افزایش مسائل روانی، ناتوانی در تمرکز حواس و حالت های عصبی روبرو هستند . اشخاص دچار اضطراب اجتماعی به منبع ناراحتی خود که برخوردهای اجتماعی است که اکنون یا بزودی با آن مواجه خواهند شد آگاه هستند
اگر کسی قبل از شرکت در جمعی دچار حالت عصبی شود در واقع دچار اضطراب اجتماعی است، نظریههای اضطراب، وحشت در اثر حضور در مقابل دیگران را اغلب به عنوان نمونه های خاص برای نظریه اضطراب اجتماعی عنوان می کنند
طرحواره های ناسازگار اولیه از تعامل خلق و خوی4 فطری کودک با تجارب ناکارآمد او با والدین، خواهر و برادرها، همسالان در طی سال های اولیه زندگی به وجود می آیند. اغلب این طرحواره ها بیش از آنکه نتیجه رخدادهای آسیب زای جداگانه ای باشند، ناشی از تجارب آزاردهنده مداوم با اعضای خانواده و همسالان هستند که به نوبه خود باعث افزایش استحکام و انعطاف ناپذیری طرح واره ها می گردند. برای مثال کودکی را در نظر بگیرید که اگر در انجام کارهای درسی طبق معیارهای والدین عمل نکند، با انتقادات مکرر آنها روبرو می شود. چنین کودکی این آمادگی را پیدا می کند که طرحواره شکست را در خود به وجود آورد
هدف پژوهش :
.1تعیین رابطه طرحواره های ناسازگار اولیه با اضطراب اجتماعی نوجونان
فرضیه یا پرسش های تحقیق:
.1طرحواره های ناسازگار اولیه با اضطراب اجتماعی نوجوانان رابطه مستقیم دارد.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها تعاریف مفهومی متغیرهای مستقل یا پیش بین شامل
طرحواره های ناسازگار اولیه و سبک های فرزندپروری بوده و متغیر ملاک یا وابسته پرخاشگری و اضطراب اجتماعی می باشد. طرحواره های ناسازگار اولیه: طرحواره های ناسازگار اولیه موضوعات ثابت و دراز مدتی هستند که در دوران کودکی به وجود می آیند، به زندگی بزرگسالی راه می یابند و تا حد زیادی ناکارآمدند - یانگ، کالسکو، و ویشار،. - 2003 تعریف عملیاتی طرحواره های ناسازگار اولیه: در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی در آزمون طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ - 1999 - کسب می نماید.
تعریف عملیاتی اضطراب اجتماعی: منظور از اضطراب اجتماعی نمره ای است که نوجوان در پرسشنامه اضطراب اجتماعی لیری - 2005 - که دارای 12 سؤال در حیطه های اجتماعی است کسب می کند.
نوجوانی
نوجوانی یکی از عمده ترین دوره ها در شکل گیری زندگی فرد محسوب می شوند، دوره زمانی که در حد فاصل بین کودکی و برزگسالی واقع شده است - فرامرزی، . - 1390 در این سنین نوجوانان نیاز دارند سبک زندگی بزرگسالانه را یاد بگیرند، برای استقلال آماده شوند، و به شیوه ای پخته با دنیای واقعی پیوند یابند، در این دوره اغلب از نوجوان انتظار می رود با سبک های والدینی ادراک شده که مشخصه بزرگسالی است، رفتار کند.
عمده مدارس در این دوره بیشتر بر تکالیف تحصیلی تاکید دارند و کمتر به خود نوجوانان می پردازند، به رغم اینکه این دوره زمانی مشکلترین و گیج کننده ترین مراحل از رشد فرد است. برای یک نوجوان، زندگی مملو از تغییرات بدنی مانند بلوغ و تغییرات هورمونی، تغییرات شناختی مانند رشد توانایی استدلال، تغییرات شخصیتی و فشارهای اجتماعی است، که هر کدام چالش های خاص خود را به همراه دارند
اضطراب هر فردی در زندگی خود گاهی اضطراب را تجربه کرده است. اضطراب یک احساس ناخوشایندی از ترس است که همراه با یک یا چندین عکس العمل فیزیولوژیکی مانند طپش قلب و عرق است. بعضی از افراد اغلب بطور نامحسوسی مضطرب هستند که بعنوان ویژگی اضطرابی نامیده میشود. وقتی که اضطراب فقط در یک موقعیت و وضعیت خاصی تجربه میشود آن را اضطراب و نگرانی وضعیت مینامند
تعاریف اضطراب:تعریف - D.S.M.-V از اضطراب این گونه است:
نگرانی پیشاپیش نسبت به خطرها، بدبختیهای آینده، توأم با احساس بیلذتی، با نشانههای بدنی تنش، منبع پیش بینی نشده میتواند درونی یا بیرونی باشد. و نهایتاً این که با اضطراب عبارت است از احساس مبهم و توأم با ناراحتی که اغلب منشاء و علت مشخصی ندارد، و برای فرد شناخته شده نیست
فشار روانی خیلی شبیه به اضطراب است. اضطراب یا فشار روانی در ابتدا جهت توضیح چگونگی عکسالعمل بدن درمقابل بیماری ها، صدمهها و یا سایر ضربهها و ناراحتی ها بکاربرده میشد اما بعدها به مواردی که فرد آنها را بعنوان عوامل تهدیدکننده برای خود میداند نیز شامل میشود
اختلالات اضطرابی بیمارگونه را میتوان به سندرم اضطرابی عضوی، اختلال انطباقی با خلق مضطرب، یا اختلالات اضطرابی تقسیم بندی نمود. در DSM-V انواع گوناگونی ازاضطراب تعریف شده است: اختلال هراس، فوبی - آگورافوبیا، فوبی اجتماعی، فوبی ساده - .
اختلال وسواسی - جبری اختلال اضطراب پس از سانحه، اختلال اضطراب منتشر. یک نوع تشخیص اختلال اضطراب نیز که به گونهای دیگر مشخص نشده است - - NOS برای اختلالاتی که اضطراب و اجتناب فوبیک بارز در آنها وجود دارد و بعنوان یک اختلال اضطراب خاص یا اختلال انطباقی با خلق مضطرب طبقهبندی نشدهاند در نظر گرفته شده است. تخمین زده میشود که میزان شیوع تمام عمر اختلالات اضطرابی در ایالات متحده 10 تا 15 درصد است
علائم روانی اضطراب :
جنبه شناختی اضطراب بطور یقین تلقی نامطبوعی از رفتار مبهم و تهدیدآمیز آینده است که فرد نمیتواند آنرا توصیف کند چون غیر قابل توصییف هستند و فرد احساس میکند که آمادگی مقابله با آن را ندارد. آن ممکن است احساس مصیبت و بلای تهدیدکننده، فاجعه، از هم پاشیدگی و یا حتی مرگ باشد و همانطوریکه گفتیم این تجربهها ممکن است زنگ خطری از بیم و وحشت باشد
انواع اضطراب
تقریباً مثل همه چیز دیگر در حیطه شخصیت، در اضطراب نیز تفاوتها فردی وجود دارد. برخی از افراد فقط در بعضی از مواقع مضطرباند، در حالیکه بعضی دیگر در اکثر اوقات در حال اضطراب هستند. این نوع مشاهدات، روانشناسان را برای آن داشته است که بین دو نوع اضطراب تفاوت قایل بشوند: اضطراب موقعیتی و اضطراب خصیصه ای
اضطراب موقعیتی: حالت A یک عکسالعمل هیجانی موقعی یا لحظهای است. از این رو گاهی اضطراب موقعیتی، حالت A نامیده میشود . که بعنوان یک وضعیت ناپایدار و زودگذر تعریف شده است که هم از نظر شدت و هم از نظر نوسان در زمانها مختلف است - اسپیلبرگر و کراسنر2،. - 1988 اضطرابی که در مثال بالا ذکر شد - خانمی که قبل از سخنرانی دچار شده بود - از نوع اضطراب موقعیتی است.
اضطراب خصیصهای: مانند صفاتی که مورر بحث قرار دادیم، اضطراب خصیصهای گاهی صفت یا ویژگی A نامیده میشود که بعنوان خصوصیات دیرپای فرد خوانده میشود. همانند سایر صفات این ویژگی هم از فردی به فرد دیگر متفاوت است بعضی از افراد دارای اضطراب خصیصهای سطح پایین و بعضی دیگر دارای اضطراب خصیصهای در سطح بالا هستند. کسانی که دارای اضطراب خصیصهای در سطح بالا هستند اغلب اوقات در حالت اضطراب به سر میبرند. این قبیل افراد آمادگی دریافت تهدید از طرق و موقعیتهای مختلف که اغلب بیضرر بوده را دارند و بدین وضعیتها بصورت اضطراب موقعیتی واکنش نشان میدهند
اضطراب اجتماعی
اضطراب اجتماعی اضطرابی است که خصوصاً هنگام برخوردهای اجتماعی متقابل افراد با یکدیگر بوجود میآید افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج میبرند با افزایش مسائل روانی، ناتوانی در تمرکز حواس و حالت های عصبی روبرو هستند . اشخاص دچار اضطراب اجتماعی به منبع ناراحتی خود که برخوردهای اجتماعی است که اکنون یا بزودی با آن مواجه خواهند شد آگاه هستند
نظریه طرحواره های ناسازگارانه اولیه
تاریخچه ایجاد و مفهوم بندی طرحواره:
به طور کلی طرحواره، ساختار، چهارچوب یا طرحی کلی است. کلمه طرحواره در بسیاری از حوزه های تحقیق و مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است - موسوی اصل، موسوی سادات، . - 1393 در فلسفه یونان باستان، رواقیون بویژه کریسپوس4 اصول و منطق را در قالب طرحواره هایی استنباطی ارائه داد - نوزبائوم5، 1994؛ به نقل از یانگ و همکاران، . - 2003 در فلسفه کانتی، طرحواره استنباطی است از آنچه بین همه اعضاء یک طبقه مشترک است. همچنین بعضی از حوزه های گوناگون دیگری که در آن از مفهوم طرحواره استفاده شده است، شامل نظریه مجموعه ها، هندسه جبری، آموزش، نقدهای ادبی و برنامه نویسی کامپیوتر است
تعریف یانگ از طرحواره یانگ 1990 - ، - 1999 این فرضیه را مطرح ساخته است که بعضی طرحواره ها - به ویژه طرحواره هایی که عمدتا و در اصل در نتیجه تجارب تلخ دوران کودکی ایجاد شده اند - می توانند بنیان و مرکز اختلالات شخصیت، مشکلات منشی ملایم تر و بسیاری از اختلالات مزمن محورI باشند. برای بررسی این فرضیه، او زیر مجموعه ای از طرحواره ها که آنها را طرحواره های ناسازگارانه اولیه نامید تعریف کرد
