بخشی از مقاله
موانع استقرار مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی
چکیده
امروزه دارایی هاي ذهنی و دانش افراد همپایه سایر دارایی هاي فیزیکی و مالی سازمان مهم هستند.سازمان هایی که به اهمیت دانش پی پرده اند سعی در مدیریت بهینه آن دارند تا در فرایندهاي خود به نحوي اثربخش از این سرمایه کلیدي استفاده کنند. در این مقاله پس از بررسی مدیریت دانش و تشریح چرخه مدیریت دانش ، اهمیت مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی را بیان می کنیم.سپس موانع و مشکلات پیاده سازي و استقرار مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی را بررسی کرده و در نهایت راهکارهایی براي مقابله با این مشکلات و تسریع فرایند پیاده سازي مدیریت دانش ارائه میشود.
واژههاي کلیدي: دانش،مدیریت دانش،سازمان دولتی.
مقدمه:
ما اکنون در عصري زندگی می کنیم که حقیقتا می توان آن را عصر دانش نامید(طارق خلیل،1381،ص.(36این روزها دانش بیشترین ارزش را در سازمان ها دارد(بریتو ودیگران،2010،ص(127و موفقیت شرکت ها در قرن 21 با توجه به بازارهایی که هر روز رقابتی تر می شوند منوط به استفاده از دانشی است که شرکت ها در فرایندهاي کلیدي خود بدان نیاز دارند(ان.دي.للا و دیگران،2001،ص.(152در این میان سازمان هایی که درجه بالایی از خلاقیت و عملکرد کاري دارند دانش خود را به صورت اثر بخشی مدیریت می کنند(کورادو و راموس،2010،ص.(323بیشتر شرکت هاي خصوصی به اهمیت دانش و مدیریت آن براي کسب مزیت رقابتی و بقا در صحنه رقابتی پی برده اند.تجربه نشان داده است که موضوع مدیرت دانش بحثی نیست که اهمیت خود را از دست دهد بلکه با توجه به سرعت تغییرات محیط ارزش آن روز به روز بیشتر می شود.
هرچند مدیریت دانش به طور گسترده اي در تئوري و عمل بحث شده است،هنوز در بخش دولتی روي آن کار خاصی انجام نگرفته است(شریف الدین و دیگران،2004،ص.(96
از آنجایی که استخدام کارمندان در بخش دولتی طولانی مدت است،کارمندان در این سازمان ها دانش زیادي را در مورد کار خود کسب کرده و می کنند.بنابراین نیاز است تا این دانش قبل از بازنشسته شدن و خروج این نیروها از سازمان تسهیم و در اختیار سایر کارمندان قرار گیرد تا این سرمایه گران به راحتی از سازمان خارج نشود.
-1مدیرت دانش:
تعریف مدیریت دانش کار آسانی نیست. نویسندگان مختلف از دیدگاه هاي مختلف و با رویکرد هاي متفاوت به تعریف مدیریت دانش پرداختهاند.از دیدگاه رابیتز مدیریت دانش، شامل همهي روش هایی است که سازمان، دارایی هاي دانش خود را اداره می کند که شامل چگونگی جمع آوري، ذخیره سازي، انتقال، بکار گیري، به روز سازي و ایجاد دانش است.گراور و مدهاوم نیز مدیریت دانش را مدیریت صریح و سیستماتیک دانش حیاتی و فرایندهاي مربوط به ایجاد، سازماندهی، انتشار و استفاده و اکتشاف دانش تعریف کرده اند(وحیده علی پور،ص(3-2 پرز معتقد است مدیریت دانش عبارت است از گردآوري دانش،قابلیت هاي عقلانی و تجربیات افراد یک سازمان و ایجاد
قابلیت بازیابی براي آنها به عنوان یک سرمایه سازمانی.نیومن بر این باور بود که مدیریت دانش مجموعه اي از پدیده هایی است که پدیدآوري،اشاعه و بکارگیري دانش ذهنی و عینی در یک سازمان را در بر می گیرد.(منصور دهقان نجم،1388ص.(49-48
براي درك صحیح از این تعاریف نیازمند این هستیم که دانش را جداي از داده و اطلاعات تبیین و تعریف نماییم. داده: داده یک واقعیت از یک موقعیت و یا یک مورد از یک زمینه خاص بدون ارتباط با دیگر چیزهاست. اطلاعات: اضافه کردن زمینه و تفسیر به داده ها و ارتباط آنها به یکدیگر، موجب شکل گیري اطلاعات می شود. دانش: اضافه کردن درك و حافظه به اطلاعات موجب توسعه طبیعی پس از اطلاعات می گردد. خلاصه سازي هر چه
بیشتر (انباشت) اطلاعات اولیه به دانش منجر می شود. دانش را در این حالت می توان بینشهاي حاصل از اطلاعات و داده هایی تعریف کرد که می تواند به روشهاي مختلف و در شرایط گوناگون موثر و قابل تقسیم باشد. دانش به حداقل رساندن جمع آوري و خواندن اطلاعات است نه افزایش دسترسی به اطلاعات. دانش کارآمد کمک می کند تا اطلاعات و داده هاي ناخواسته حذف شوند.(میثم نوروزیان،1384،ص(25 چرخه مدیریت دانش:
فرایند مدیریت دانش شامل 4 مرحله می باشد که در سازمان به صورت فرایند زیر انجام می گیرد:
در مرحله اول باید دانش موجود در سطح سازمان و منابع آن(اعم از دانش تصریحی و تلویحی نزد افراد، بانک هاي اطلاعاتی،مستندات و...) مورد شناسایی واقع شده و سپس جمع آوري گشته و به صورت مناسبی ذخیره سازي شود.سپس براي اینکه دانش با ارزش شده و به هم افزایی و زایش مجدد منجر کردد،باید دانش میان افراد به اشتراك گذاشته شود.پس از این مرحله باید از دانش کسب شده در جهت اهداف سازمان استفاده شود.و در مرحله آخر با ورود اطلاعات جدید به سیستم خلق دانش انجام می گیرد(میثم نوروزیان،1384،ص.(26
٢-اهمیت و مزایاي مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی:
سرعت بالاي توسعه تکنولوژي هاي جدید و ارتباطات دیجیتال منجر به افزایش اهمیت مدیریت دانش به عنوان یک منبع حیاتی براي کسب مزیت رقابتی گردیده است(ان.دي للا،2010،ص.(711نبود فضاي رقابتی در بین سازمان هاي دولتی دلیلی براي عدم توجه به مقوله مدیریت دانش نیست.سازمان هاي دولتی باید با مقایسه بین وضعیت کنونی و گذشته خود سعی در بهبود ارائه خدمات به ارباب رجوع بوده و تلاش کنند تا فرایندهاي درونی خود را به نحو اثربخشی انجام دهند.مدیریت دانش با تسهیم دانش در سازمان و به حافظه سپردن دانش افراد در حافظه سازمانی می تواند کارکنانی دانشی بار آورد که پاسخگوي نیاز مراجعین خود باشد.مراجعینی که روز به روز آگاه تر می شوند و توقعات بالاتري را از سازمان ها دارند.در چنین فضایی خلق و مبادله دانش یک فاکتور اساسی در سازمان هاي دولتی براي ارائه خدمات بهتر و تصمیم گیري هاي منطقی تر می باشد.(ان.دي.للا،2010،ص.(711
ویگ یک مطالعه جامع روي مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی انجام داد و 4 نقش زیر را براي مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی برشمرد:
١-٢. ارتقاي تصمیم گیري در مورد خدمات عمومی
.2-2 کمک به عموم براي شرکت کردن در فرایند تصمیم گیري .2-3 ایجاد قابلیت رقابت سرمایه هاي فکري .2-4 توسعه نیروي کار دانشی(شریف الدین و دیگران،2004،ص(97
مک آدام و رید بهبود کیفیت و کارایی سازمانی و نیز کاهش هزینه ها را مزایاي مدیریت دانش در سازمان هاي دولتی ذکر کرده اند.(اج،2005،ص(42 بازنشسته شدن کارمندانی که مدت زیادي را در سازمان هاي دولتی مشغول به کار بوده و تجربیات زیادي را کسب کرده
