بخشی از مقاله
نقش اماکن مذهبی زرتشتی در توسعه گردشگری به روش SWOT (مطالعه موردی استان یزد )
چکیده
گردشگری دینی یکی از شاخه های صنعت جهانگردی در حوزه فرهنگی است. این صنعت به لحاظ موقعیت مذهبی وزیارتی که در جوامع وجود دارد موجب توسعه فرهنگ پایدار آن جامعه خواهد شد. امروزه صنعت گردشگری در بسیاری از نواحی و کشورها به منزله نمادی از هویت و تعاملات فرهنگی و یکی از منابع مهم کسب درآمد ارزی خود نمایی میکند. صنعت گردشگری دارای آثار اقتصادی و اجتماعی قابل ملاحضهای است، ایجاد اشتغال و دستیابی به درآمد ارزی پایدار و مناسب و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستای صلح و وفاق بینالمللی از آثار اقتصادی و اجتماعی این صنعت است. مقایسهی ایران با کشورهای صنعتی و توسعه یافته حکایت از شکاف عظیمی دارد. و سهم درآمد توریستی ایران حدود یک هزارم درآمد جهانی از این صنعت است. یزد با بهرهمندی از ویژگیهای فرهنگی- مذهبی از جمله مناطقی است که در صورت رفع موانع موجود میتواند پذیرای تعداد قابل توجهی از گردشکران داخلی و خارجی باشد. در این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی و تهیه پرسشنامه و با بهره گیری از تکنیک SWOT به بررسی گردشگری در استان یزد پرداخته شد، یزد از نظر وجود جاذبههای گردشگری به ویژه جاذبههای –تاریخی از موقعیت بسیار ممتازی برخوردار است. عواملی همچون کمبود امکانات و تأسیسات گردشگری کافی، نبود تأسیسات زیربنایی، عدم سرمایهگذاری مکفی در اماکن اقامتی، فصلی بودن گردشگری، کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و غیره از مهمترین عوامل عدم جذب گردشگری، متناسب با پتا نسیلها و توانمندیهای گردشگری یزد است. همچنین با جذب سرمایهگذاریهای خصوصی و نیمه خصوصی برای ارتقاء کمی و کیفی تأسیسات گردشگری میتوان به ساماندهی گردشگری و توسعه اقتصادی- اجتماعی دست یافت.
کلمات کلیدی: گردشگری ، یزد ، زرتشت ، SWOT ،گردشگری دینی
مقدمه:
احتمالا مهمترین مکانها مذهبی مقدس برای زرتشتیان ایران،پس از آتشکدهها، زیارتگاههایی است که در نزدیکی اردکان،عقدا،مهریز و شهر یزد(همگی در استان یزد)قرار دارند. این مقاله اهمیت و ویژگیهای جغرافیایی-فرهنگی این مکانهای تاریخی و مذهبی را مورد بحث قرار میدهد. درحالی که همه ساله به وسیله صدها نفر از زرتشتیان زیارت میگردد ولی آنها را تنها بهعنوان جایگاه مقدس از دیدگاه نیایشی نمیتوان تلقی نمود.اگرچه ما هنوز شواهدی مکتوب در دست نداریم که نشان دهد طی دوره های تاریخی با نقش خاص و یگانهای مورد استفاده قرار میگرفتهاند، اما با این وجود احتمال زیادی وجود دراد که از آنها بهعنوان ایستگاها و اقامتگاه های موقتی در شرایط خاص، مثلا در حین مهاجرت زرتشتیان به سمت شرق،استفاده میشده است. احتمال دارد که چنان شرایطی بارها در طول بحرانها و فشارهای سیاسی و اجتماعی اتفاق افتاده باشد. وجود لهجههای متفاوت در بین اقلیت زرتشتی یزد،اردکان و تفت میتواند شاهدی باشد بر این حالت گذرگاه بودن و نقش ایستگاهی منطقه دور افتاده و مرکزی یزد در مهاجرتهای ادواری این مردم از بخشهای مختلف ایران زمین به سمت هندوستان .ریشه پیدایش این اماکن هرچه باشد،این مکانهای مقدس درحال حاضر پایگاه هایی را در دامن طبیعت جهت گردهمایی و همبستگی،زنده کردن یاد و خاطره گذشتگان، شادمانی و در نهایت نیایش خداوند در پیوند با طبیعت برای این آخرین بازماندگان ایران کهن فراهم میآورد که شناخت هرچه بیشتر و نیز حفظ و نگاه داری آنها را بهعنوان یک میراث فرهنگی ضروری مینماید. (کاظمی، .(1387
مذهب و گردشگری
گردشگری وسیله ای است که افراد را با مذاهب و فرهنگ های متفاوت به یکدیگر پیوند می دهد و به آنها کمک می کند تا همدیگر را با وجود تنش های سیاسی و اجتماعی، بهتر درک کنند. از نظر سازمان جهانی جهانگردی، مذهب به عنوان یکی از اصلی ترین انگیزه های سفر شناخته شده است.
از نمونه سفرهای مذهبی می توان به روز جهانی جوان اشاره کرد که به ابتکار واتیکان برای قوی تر کردن باورهای دینی در بین جوانان کاتولیک به صورت جهانی برگزار می شود. این سفر، یکی از بزرگ ترین آیین های مذهبی برای جوانان دنیا است و به عنوان نمونه در سال 2005 که در آلمان برگزار شد، بیش از 435 هزار زائر از 197 کشور در این مراسم مذهبی شرکت کردند.
در اسلام نیز، آیین حج به عنوان یکی از بزرگ ترین مراسم مذهبی جهان سالانه بیش از 2 میلیون زائر را در شهر مکه گردهم می آورد. پیش بینی می شود که گردشگری مذهبی عربستان سعودی در دهه آینده، هر ساله از رشدی 20 درصدی بهره ببرد و تا سال 2020، تعداد43/2 میلیون نفر از شهرهای مکه و مدینه دیدن کنند که این امر، مستلزم 50 هزار اتاق اضافی در هتل ها و 74 هزار
واحد مُبله در این مناطق خواهد بود. (خوارزمی، ، .(1387
مردم ایران گردشگری اسلامی (مذهبی) را در اولویت قرار می دهند. سازمان حج و زیارت به عنوان یکی از سازمان های مهم متولی گردشگری مذهبی در کشور است. این سازمان عهده دار یکی از انواع گردشگری است که نقش عمده ای را در زندگی اجتماعی ایرانیان و کشورهای اسلامی ایفا می کند. گردشگری مذهبی، علاوه بر جنبه های اقتصادی و مالی خود، باعث ارتباط اسلامی با سایر کشورها شده و تعامل بین ملل و فرهنگ هایی را که نقاط مشترکی دارند، سبب می شود.
می توان چنین ادعا کرد که مهم ترین قسمت هماهنگی صنعت گردشگری ایران با کشورهای اسلامی یعنی تنظیم مناسباتِ سیاسی و دیپلماتیک بر عهده سازمان حج و زیارت است. از این رو با برنامه ریزی دقیق و صحیح می توان آن را به عنوان اساس و بنیان گردشگری فرهنگی مطرح کرد و در جهت توسعه گردشگری ملی و بین المللی به کار گرفت.
خلاصه اینکه با بهبود قوانین و مقررات سازمان حج و زیارت و اجرا و نظارت بر اجرای آنها، این سازمان می تواند به عنوان سازمانی که فعالیت های گردشگری مذهبی را جهت دهی، هدایت و کنترل می کند، مطرح شود و با ایفای نقش هدایتی، بخش خصوصی و مردم محلی را در انجام این امر که می تواند اوضاع اقتصادی و انگیزه های معنوی آنها را تأمین کند، یاری رساند. از این رو تعامل با دنیای اسلام و برقراری ارتباط میان فرهنگ ها از این طریق میسر و بسیار قابل توجه است.
یکی از انواع گردشگری، در ایران گردشگری مذهبی است. صاحب نظران صنعت گردشگری بر این باورند که به لحاظ موقعیت فرهنگی ـ مذهبی خاص ایران در میان کشورهای دیگر، گردشگری مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری در کشور ما دارد؛ با این وجود گردشگری مذهبی در ایران با وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس، هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز بوده و این وضعیت نابسامان .حتی در شهرهای مهمی چون مشهد و یزد و یزد نیز مشاهده می شود.( پور احمد، ،.(1378
صنعت گردشگری و امر توسعه:
صنعت توریسم امروزه به قدری در توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را "صادرات نامرئی" نام نهادهاند (رضوانی، (1382 در این نوع گردشگری انگیزه اصلی زیارت اماکن مقدسه و زیارتگاهها میباشد و هر ساله هزاران نفر را به خود جذب میکند و اقامتگاهها و نوع امکانات در طول مدت اقامت مؤثر است. ولی درآمد خانوار نقش چندانی در انگیزه اصلی زیارت اماکن ندارد (فاطمی، .(1380
اکنون کشور ما در مقطع ورود به مرحلهای خاص از تاریخ حیات اقتصادی خود است که برای رهایی کشور از اقتصاد تک محصولی (نفت)، صنعت گردشگری به عنوان گزینه مهم در نظر گرفته شود و با توجه به شرایط و پتانسیل بالقوه فراوان جذب گردشگران در ایران، صنعت مزبور علاوه بر این که می تواند خلاء حاصل از کاهش درآمد نفت را جبران کند در جهت مقابله با معضلاتی همچون رشد نیروی کار و افزایش نگران کننده بیکاری چارهساز باشد. لذا هرگونه برنامهریزی در زمینه گردشگری بدون توجه به حفاظت محیط طبیعی و اجتماعی، تعادل اقتصادی و حقوق جامعه میزبان یا مهمان مغایر با اهداف نهایی گردشگری یعنی توسعه ی رفاه و عدالت اجتماعی و اعتلای کیفیت زندگی است.((wto به منظور تحقق توسعه پایدار گردشگری، همکاری و هماهنگی نیروهای ذینفع از جمله بخش خصوصی،بخش عمومی، جامعه میزبان،گردشگران ونهادهای بینالمللی ضروری است(مهدیزاده،.(12 :1377
روش پژوهش:
با توجه به مؤلفههای مورد بررسی و ماهیت موضوع، رویکرد حاکم بر این پژوهش »توصیفی- تحلیل« است. اطلاعات موجود از طریق بررسی متون و منابع و اسناد و مدارک موجود و همچنین از طریق تحقیقات میدانی و آمارها و مشاهدات جمع آوری شده، سپس با تجزیه و تحلیل دادههای بدست آمده است. و در نهایت، روش توصیفی-تحلیلی و تهیه پرسشنامه و با بهره گیری از تکنیک SWOT به بررسی گردشگری مذهبی در استان یزد پرداخته شد.
موقعیت جغرافیایی
استان یزد درقسمت مرکزی فلات ایران و در حاشیه ی دشت های کویر لوت ، با مساحتی حدود 131 هزار و 551 کیلومتر مربع ، چهارمین استان وسیع کشور محسوب می شود .این استان از شمال غرب با استان سمنان ، از غرب با استان اصفهان ، از جنوب غرب با استان فارس ، از شرق با استان خراسان شمالی ، از شمال شرق با استان خراسان رضوی و از شرق و جنوب شرق با استان
کرمان همسایه است. به دلیل وجود بیابان ها و کویرهای گسترده در استان، تراکم جمعیت کم و معادل 7 نفر در هر کیلومترمربع است مرکز استان یزد ، شهر یزد است و شهرهای مهم آن عبارتند از : ابرکوه ، بافق ، تفت ، مهریز ، میبد ، اردکان. یزد یکی از سرزمین های باستانی اقوام ایرانی و دارای میراثی درخشان از فرهنگ و تمدن کهن و دوران های مختلف تاریخی است .وجه تسمیه ی یزد: شهر یزد از دوران کهن تاکنون، ایستاتیس، ایستیخای، کنه کنویه، خوانده می شد.
شکل (1) مکان یابی شهرستان های استان یزد
آیینها و جشنهای دینی زرتشتیان
آیین سدرهپوشی :مراسمی مذهبی است که در طی آن شخص نوجوان با بستن کشتی رسما به دین زرتشتی میگرود.
گاهنبارها : جشن های آیینی که مجموعا هفت جشن در سال برای خدا و فروزه های هفت گانه ی اوست نیز جزو آداب دینی آنان شمرده میشود که مهمترین آنها جشن نوروز می باشد.
جشن تیرگان : در دهمین روز از ماه تیر هرساله جشن تیرگان برگزار می شود.این جشن به امید دورکردن خشکسالی انجام میگیرد.
جشن خردادگان :در چهارمین روز ماه خرداد این جشن به میمنت آب و آبادانی برگزار می شود. جشن امردادگان :این جشن در روز هفتم ماه مرداد برگزار میشود.
جشن بهمنگان : این جشن هرساله 26 دیماه برگزار می شود.
جشن اسفندگان :یا سپندارمذگان در دهه پایانی ماه بهمن انجام میشود که جشن بزرگداشت سپندارمذ و نیز ارج مقام زن و گرامیداشت زمین است.
جشن فروردینگان :جشن و مراسمی است که به بزرگداشت روان درگذشتگان زرتشتی انجام می شود.
نوروز :همزمان با اعتدال بهاری است و دوره جشن های نوروزی که تا شش روز همزمان با زادروز زرتشت دنبال میشود.
جشن مهرگان :جشن مهرگان از جشن های قدیمی ایرانی است که از هر ساله در روز شانزدهم مهرماه بنام ایزد مهر بگار می شود.جشن مهرگان اگرچه امروزه محدود به جوامع زرتشتی شده اما درگذشته بخوبی میان مسلمانان ساکن ایران بویژه سلاطین و طبقه مرفه رایج بودهاست.
جشن سده : از جشن های قدیمی است که هر سال دهم بهمن ماه برگزار میشود.این جشن با برپایی آتش بزرگ همراه است.(منبع :انجمن زرتشتیان ایران )
شکل (2) نقشه پراکنندگی مکان های زرتشت در ایران منبع :انجمن زرتشتیان ایرانwww.t-z-a.org
گردشگری مذهبی یزد
زرتشتیان یک اقلیت مذهبی در کشور ایران هستند که به دین زرتشتی معتقد میباشند. بیشتر این افراد در استانهای یزد و کرمان بسر میبرند. همچنین در قرن بیستم بر اثر مهاجرتهای گسترده این اقلیت در شهرهای تهران، شیراز، اصفهان و اهواز نیز حاضر هستند. بیشتر زرتشتیان به گویش بهدینی که از زبانهای ایران مرکزی بشمار میرود تکلم مینمایند. زرتشتیان از اقلیتهای مذهبی شناختهشده در قانون اساسی جمهوری اسﻻمی ایران بوده و یک نماینده در مجلس شورای اسلامی نیز دارند.
بزرگترین جمعیتهای زرتشتی در ایران و هند میباشد. زرتشتیان هند که بعد از حمله اعراب، از ایران به هند کوج کردند در هند به اسم پارسی شناخته میشوند و از شهروندان خوشنام و ارزشمند هندوستان بشمار میآیند. زرتشتیان ایران هم بیشتر در حوالی شهرهای تهران، یزد و کرمانو تعدادِ کمی نیز در اصفهان، شیراز و اهواز ساکن هستند.زرتشتیان هند پیشتر جمعیت زیادی از مردم گجرات و بمبئی را تشکیل میدادند اما هم اکنون متجاوز از یکصدهزار تن نیستند.در ایران نیز حدود شصت هزار نفر زرتشتی بسر میبرند.کلا جمعیت زرتشتیان جهان را بیش از دویست و ده هزار نفر ندانسته اند .زرتشتیان ایران مانند برخی دیگر از گروههای اقلیت مذهبی در ایران به رسمیت شناخته شده و در مجلس شورای اسلامی ایران دارای نماینده هستند.امروزه روند مهاجرت زرتشتیان ایران به خارج کشور بسیار سرعت گرفته و شمار زرتشتیان باقی مانده در ایران را نزدیک به بیست هزار نفر هم دانستهاند.در ایران مدارس و نشریاتی ویژه زرتشتیان وجود دارد و تحصیلات آنها در برخی دبیرستان ها مانند مارکار تهرانپارس یا دبیرستان فیروز بهرام انجام میشود.نشریه ای بنام امرداد متعلق به سازمانهای زرتشتی در ایران بصورت هفتگی چاپ میشود.
گردشگری دینی یکی از شاخه های صنعت جهانگردی در حوزه گردشگری فرهنگی است. امروزه صنعت گردشگری در بسیاری از نواحی و کشورها به منزله نمادی از هویت و تعاملات فرهنگی و یکی از منابع مهم کسب درآمد ارزی خود نمایی میکند. صنعت گردشگری دارای آثار اقتصادی و اجتماعی قابل ملاحضه ای است، ایجاد اشتغال و دستیابی به درآمد ارزی پایدار و مناسب و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستای صلح و وفاق بینالمللی از آثار اقتصادی و اجتماعی این صنعت است. مقایسهی ایران با کشورهای صنعتی و توسعه یافته حکایت از شکاف عظیمی دارد. و سهم درآمد توریستی ایران حدود یک هزارم درآمد جهانی از این صنعت است. یزد با بهره مندی از ویژگیهای فرهنگی- مذهبی از جمله مناطقی است که در صورت رفع موانع موجود میتواند پذیرای تعداد قابل توجهی از گردشکران داخلی و خارجی باشد. در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و تهیه پرسشنامه و با بهره گیری از تکنیک SWOT به بررسی گردشگری در استان یزد پرداخته شد یزد از نظر وجود جاذبههای گردشگری به ویژه جاذبههای –تاریخی از موقعیت بسیار ممتازی برخوردار است. عواملی همچون کمبود امکانات و تأسیسات گردشگری کافی، نبود تأسیسات زیربنایی، عدم سرمایهگذاری مکفی در اماکن اقامتی، فصلی بودن گردشگری، کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و غیره از مهمترین عوامل عدم جذب گردشگری، متناسب با پتا نسیلها و توانمندیهای گردشگری یزد است. همچنین با جذب سرمایهگذاریهای خصوصی و نیمه خصوصی برای ارتقاء کمی و کیفی تأسیسات گردشگری میتوان به
ساماندهی گردشگری و توسعه اقتصادی- اجتماعی دست یافت.
زرتشتیان و میراث فرهنگی یزد
در استان یزد از دیرباز اقلیت های مذهبی گوناگون در کنار مسلمانان زندگی می کرده اند که مهم ترین آن ها زرتشتیان اند. طی 14 قرن، زرتشتیان و مسلمانان در کنار هم زندگی مسالمت آمیزی داشته اند و عناصر فرهنگی زیادی بین این دو گروه مذهبی شده است .در مورد تأثیر فرهنگی زرتشتیان بر میراث فرهنگی منطقه، علاوه بر ساخت اماکن فرهنگی و اجتماعی گوناگونی هم چون مدرسه (کیخسروی – مارکار)، بیمارستان (گودرز – بهمن)، سالن های ورزشی و ... باید به برخی ویژگی های مشترک فرهنگی که این دو جامعه ی مذهبی را به هم پیوند می دهند، اشاره کرد .بررسی جنبه های مختلف فرهنگی زندگی مثل آداب و سنن مربوط به ازدواج، مرگ و میر، اعتقادات مربوط به رنگ ها، علائم و نشانه ها و ... بیانگر تأثیرات متقابل فرهنگی این دو قوم بر یکدیگر است؛ برای مثال، تصویر درخت سرو که زرتشتیان آن را درختی مقدس می دانند، به عنوان نشانه بر روی سنگ قبر مسلمانان به کار رفته است. به علاوه، بسیاری از آداب و رسوم مربوط به ازدواج در هر دو جامعه به گونه ای مشابه برگزار می شود.
شرکت زرتشتیان در مراسم عاشورا و نیز اختصاص یافتن جایگاه خاصی در حسینیه ها برای نشستن پیروان دین زرتشت بیانگر وجود روابط اجتماعی و فرهنگی میان این دو جامعه است. هم چنین وجود اماکن تاریخی و مقدس زرتشتیان نظیر آتشکده ها، زیارتگاه و ... در کنار سایر اماکن تاریخی و مذهبی مسلمانان، خود عامل مهمی در جذب گردشگران محسوب می شود. همه ی این موارد بیانگر نقش و اهمیت جامعه ی زرتشتیان یزد در فرهنگ مردم منطقه است. البته طی یکی در دوهه ی اخیر، بسیاری از زرتشتیان به شهرهای بزرگ تر مثل تهران یا خارج از کشور مهاجرت کرده اند.(سازمان میراث فرهنگی یزد)
علل پیدایش و اهمیت زیارتگاههای زرتشتیان در یزد
مهمترین مکانها مذهبی مقدس برای زرتشتیان ایران،پس از آتشکدهها، زیارتگاههایی است که در نزدیکی اردکان،عقدا،مهریز و شهر یزد(همگی در استان یزد)قرار دارند.زیارتگاهها یا پیرانگاههای زرتشتیان در یزد،بنابر اعتقاد سنتی این مردم،پناهگاه دختران و وابستگان یزدگرد سوم ساسانی در زمان حمله اعراب و در نهایت مکان ناپدید شدن یا جا باختن آنان بودهاند.احتمال دارد که این مکانها پناهگاه وابستگان این پادشاه در سالهای پر هرج و مرج پایانی این خاندان باشد که از دست شورشیان و مخالفین داخلی درحال فرار بودهاند.نظریه دیگر از اهمیت یافتن این مکانها در رابطه با حفظ دفینههای ساسانی حکایت دارد که حداقل در یک مورد(ستی پیر)شواهد زنده ای از آن موجود می باشد.از سوی دیگر برخی،پیدایش اولیه این مکانها را با نیایشگاههای ایزد آناهیتا(فرشته موکل بر آب و گیاه)بی ارتباط نمییابند و در این مورد وجود شواهد طبیعی مثل کوههای پیرزن و دختر را نیز بهعنوان گواهی بر این مدعا میدانند .موقعیت مرکزی این ناحیه نسبت به مرزهای تاریخی غربی(بینالنهرین شمالی )ماوراءالنهر و اران)و شرقی(سیستان)و نیز جداافتادگی نسبی این قسمت از سایر نواحی بدلیل محاصره شدن در میان بیابانها و کویرها میتوانستهاند عواملی باشند در تبدیل موضعی و موقتی بعضی نقاط با امکانات طبیعی مناسب به ایستگاههای مهاجرتی و یا پناهگاههای اضطراری. حدود پنج هزار زرتشتی در شهرستان های یزد، تفت و اردکان در استان یزد ساکن هستند.
پیرهریشت
این آتشکده در پانزده کیلومتری شهرستان اردکان، در دامنه کوه های کم ارتفاع و بدون پوشش گیاهی واقع شده است. بنا به توصیف فرهنگ بهدینان، زرتشتیان بر این اعتقادند که هریشت محل غایب شدن یکی از کتیزهای بانوی یزد گرد ساسانی است.این اثر در تاریخ 2 بهمن 1382 با شماره ثبت 10848 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
زرتشتیان هر سال، در روز هجدهم نوروز به این محل می آیند و به زیارت، جشن و پایکویی می پردازند.
پیرنارسون
زیارتگاه"پیرنارسون" یا "نارسونه" در جاده قدیم یزد- مشهد، در میان ارتفاعات شهرستان های یزد و خرانق قرار دارد. این محل مورد احترام پیروان مذهب زرتشتی است و هر سال، شماری از زرتشتیان به این محل می آیند و به اعمال مذهبی خود می پردازند.
زرتشتیان هر سال از روز اَمرداد تاروز خور از ماه فروردین 7) تا 11 فروردین) برای برگذاری آیین های دینی و سنتی در این زیارتگاه گرد هم می آیند. آورده اند که این مکان مقدس، گوهربانو، از کنیزان دختران یزدگرد شهریار، را در خود گرفته است.
چک چک یا پیر سبز
این آتشکده در چهل و هشت کیلومتری شهر یزد، در جاده طبس و در میان کوه های اردکان و انجیره قرار دارد. چون از
شکاف کوه های صخره ای پوشیده از سبزه آن، همواره آب می چکد، این محل به چکچو ، چک چک معروف شده است .
زرتشتیان این محل را پیرسبز می نامند.
یکی از اماکن مقدس زرتشتیان که همه ساله از سرتاسر جهان به مدت پنج روز از 24 تا 28 خرداد ماه در این زیارتگاه گرد هم می آیند و آئین دینی و سنتی خود را به جا می آورند معبد چک چک یا پیر سبز می باشد.
پیرنارکی
