بخشی از مقاله
چکیده
ریاضیات یکی از درس های پیچیده ای است که دانش آموزان در دوران تحصیل خود فرا می گیرند. همان گونه که یادگیری ریاضیات برای دانش آموزان چالش هایی به همراه دارد، یاددهی آن نیز چالش هایی پیش روی معلمان ایجاد میکند. در این مقاله به بررسی و مطالعهی چالش های پیش روی معلمان در آموزش ریاضی پرداخته ایم. هدف از این پژوهش یافتن عمده ی چالش های پیش روی معلمان و ارائهی راه کار برای بهبود وضعیت هم برای معلمان و هم برای دانش آموزان می باشد.
برای انجام این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده شد. با بررسی مطالعات انجام شده و نتایج به دست آمده دریافتیم که موضوعات و مشکلاتی از قبیل اضطراب ریاضی، پایه ضعیف ریاضی دانش آموز، کمهوشی و دیرآموزی بعضی از دانشآموزان، کمبود امکانات آموزشی، محدود بودن معلمان در انتخاب محتوای آموزشی، تصحیح استانداردهای آموزشی و به کار بردن آنها در آموزش ریاضی و عدم آموزش مناسب به معلمان از چالش هایی هستند که معلمان ریاضی در بحث آموزش ریاضی اغلب با آن مواجه هستند. ولی از عمده ی چالشها و بیشترین مشکلات پیش روی معلمان در آموزش ریاضی می توان به اضطراب ریاضی دانش آموزان ، تفاوت های سطح یادگیری دانش آموزان ، عدم آموزش مهارت های کافی تدریس این درس به معلمان و ... اشاره کرد.
-1 مقدمه
ریاضیات یکی از دروس پایه و اصلی ترین شاخه های علمی محسوب می شود که از همان ابتدایی ترین سطح تحصیلات تا عالی ترین سطح آن، همواره به شکل های گوناگونی همراه ما هست. در آموزش ریاضیات، هدف گسترش تفکر انتقادی و خلاقانه است. ولی معلمان چگونگی گسترش مهارت های خلاقانه را دقیق نمی دانند، این وظیفه معلم ریاضی است تا مهارت های تفکر و فهم مطلب را به دانش آموزان آموزش دهد. مهارت های حل مسئله و درک مفاهیم، موفقیت دانش آموزان در ریاضیات را تحت تأثیر قرار می دهد و دانش آموزانی که فاقد مهارت حل مسئله باشند، در ریاضیات به موفقیت چندانی دست پیدا نمی کنند.
بکارگیری روش های جدید تدریس ریاضیات، می تواند مهارت حل مسئله دانش آموزان را تقویت کند ]کاندمیر و گور،.[2009 1 با توجه به اهمیت ریاضی و نیاز به تفکر ریاضی و حل مساله در محیط کار و دنیای پیرامون نیاز به تغییرات اساسی در امر آموزش وجود دارد. پژوهش های صورت گرفته وابسته به بهسازی آموزش ریاضی از طریق ترویج فرهنگ گفتمان ریاضی در کلاس های درسی و تلاشهای معلمان برای بهتر کردن نحوه بیان مساله ریاضی در چارچوب تعریف های مفهومی و استدلالهای ریاضی در زمینه تصویرسازی مفاهیم مختلف نقش بسزایی دارد.
هنگامی که دانش آموزان یک مبحث جدید ریاضی را یاد می گیرند و یا مطلبی وسیع تر از مطالب قبلی آموخته شده را فرا می گیرند مجبورند ارتباطی بین آنچه که به تازگی آموختهاند و آنچه که از قبل می دانستند ایجاد کنند. بنابراین در یک موقعیت یادگیری، دانش آموزان نه تنها باید مفهوم جدید ریاضی را تحلیل کنند بلکه باید آن را با تجربیاتشان و دانش قبلی شان مرتبط سازند. یکی از اهداف مهم درس ریاضی ایجاد تواناییهای ذهنی و نظم فکری دانشآموزان است. پس منظور اصلی آموزش ریاضی عبارت است از توسعهی قدرت درک و فهم استدلال. پرورش تفکر عقلی و بهوجود آوردن روش استدلال و تفکر منطقی و ایجاد آفرینشهای فکری و خلاقیتپروری از دیگر اهداف آموزش ریاضی در فراگیران به حساب میآید.
-2 بیان مسئله
صاحب نظران حوزه آموزش ریاضی بر این باورند که زندگی در جهان پیچیده و پیشرفته امروز، مستلزم برخورداری از تفکر خلاق و اندیشه پویا و مولد است، به طوری که فراگیری کارآمد دانش ریاضی به شکل گیری و رشد این تفکر کمک نماید. تعداد راه حل های ارائه شده برای یک مسئله از عواملی برشمرده می شود که به درک مفهومی مطالب توسط دانش آموزان کمک میکند ]صادقی،.[1387 برخی هم اعتقاد دارند که بهبود مهارت ها و عملکرد حل مسئله در ایجاد نگرش مثبت نسبت به آن نقش دارد و با کسب مهارت و موفقیت بیشتر دانش آموزان، نگرش آنها نسبت به ریاضی مثبت شده و نهایتا اعتماد به نفس آنها نیز بالا می رود ]شهرآرای،.[1375 دیدگاه های نوین آموزش ریاضی بر اهمیت تفکر و استدلال، فهم و شناخت معنادار مفاهیم حل مسئله و تأکید بر فراگیران به عنوان افراد متفاوت و توجه به تفاوت های فردی در یادگیری ریاضیات و خلاصه ایجاد ارتباط در درون و برون دنیای ریاضی توجه جدی دارند.
در نتیجه این دیدگاه های تازه در آموزش ریاضی بر چگونگی اندازه گیری رفتار ریاضی فراگیران نیز مؤثر افتاده است تا بتواند هماهنگ با برداشت های جدید آموزش ریاضیات عمل کنند. به عبارت دیگر، اندازه گیری و ارزیابی رفتار ریاضی افراد چیزی جز سنجش قدرت استدلال و تفکر، توانایی حل مسئله و ایجاد ارتباط معنادار میان مفاهیم و مقوله های ریاضی و کاربرد آن ها و سایر علوم نمی باشد ]علم الهدایی،.[1379 تفکر دانش آموز در سال هایی که در دوره متوسطه آموزش می بیند، رشد و شکوفایی می یابد و در نتیجه ضمن تشویق بیشتر به یادگیری ریاضیات، قدرت ابتکار و خلاقیت دانش آموز نیز افزایش می یابد. این نکته قابل ذکر است که فرایند یادگیری امری همه جانبه است و باید به نحوی باشد که قدرت درک مفهومی، خلاقیت و استدلال منطقی را در همه دانش آموزان پرورش دهد.
در ضمن کاربردهای عینی از مسایل ملموس نیز می تواند باعث ایجاد انگیزه یادگیری شده و به پرورش تفکر ریاضی کمک نماید]رحمانی و رضایی،.[1379 به گفته زاسلاوسکی و لیکین [2004] همچنان که ریاضی، محتوا یا مفهومی چالش برانگیز برای دانش آموزان است، تدریس آن نیز، محتوا و مفهومی چالش برانگیز برای معلمان ریاضی محسوب می شود. معلمان ریاضی برای تدریس ریاضی، نیازمند انواع دانش هایی هستند که اطلاعات لازم را در مورد دانش آموزان در اختیار آن ها قرار دهد و به آنان کمک کند تا نظام ها و ساختارهای آموزشی را بشناسند، از انواع روش های تدریس و یادگیری ریاضی آگاهی داشته باشند، دانش محتوایی را بدانند و به دانش چگونگی مدیریت کلاس درس، استفاده از منابع آموزشی و روش های ارزشیابی، مجهز شوند.
توسعه حرفهای معلمان ریاضی، ارتقای کیفیت تدریس و یادگیری ریاضی در مدارس، یکی از مباحثی است که از اولویت بالایی برخوردار است و در دستور کار دولتها، دانشگاهها و خودِ حرفه تدریس ریاضی، قرار گرفته است - گوس ،. - 2009 به گفته تیمپرلی [2011] معلمان و مدیران، هر روز با چالش های جدیدی مانند برنامه های درسی جدید، سواد ریاضی برای همه، رویکردهای نوین ارزشیابی، استفاده از تکنولوژی در مدرسه ها و کلاس های درس و دانش آموزانی که با روش های متداول تدریس چیزی یاد نمی گیرند، رو به رو هستندکه این خود باعث پیچیده تر شدن عمل تدریس ریاضی می شود. بنابراین معلمان بیشتر از قبل، به دانش و مهارت هایی نیاز دارند که آن ها را در مواجهه با چنین چالش هایی کمک کند.
از همین رو، زتمیر و کرینر [2011] اظهار می دارند که »در حال حاضر توسعه حرفهای، مؤلفه ای حیاتی در سیاست گذاری های آموزشی، جهت ارتقای کیفیت تدریس و یادگیری مدارس به حساب می آید« در پژوهشی که با عنوان "بررسی مهارت های حرفه ای عمومی و اختصاص معلمان درس ریاضی مقطع راهنمایی شهرستان دورود"توسط حسن رازانی [1394] صورت گرفته است نتایج نشان میدهد که مهارت های عمومی و اختصاصی معلمان برای تدریس درس بالاتر از میانگین مطلوب است.
-3 برخی از چالش های پیش روی معلمان در آموزش ریاضی اضطراب ریاضی
به اعتقاد اسلاوین 1991]؛ به نقل از لرنر، [1993 واژە اضطراب ریاضی یعنی واکنشی هیجان مدارانه که منجر به انجماد ذهنی دانش آموز به هنگام مواجهه با مسأله های ریاضی و یا هنگام ارائه آزمون حساب به وی میشود . این حالت ممکن است به دلیل ترس از شکست در فعالیتهای آموزشگاهی و از دست دادن خودپنداشت فرد باشد، به گونه ای که با ایجاد مشکلاتی در زمان شروع فراگیری به صورت مانعی در به کار بستن مهارت ها و توانمندیهای ریاضی و یا استفاده از دانش لازم به هنگام تلاش برای نشان دادن معلومات، عمل کند.
عوامل مؤثر در اضطراب ریاضی به عوامل محیطی مانند - تجارب منفی، نقش والدین، نقش معلمان، کتابهای درسی و محتوای ارائه شده - ؛ عوامل ذهنی مانند - آموزش ریاضی از طریق روشهای نامناسب که با تاکید بر عواملی نظیر تاکید بر حافظه - یادسپاری - ، سرعت، انجام دادن تکلیف بدون درخواست راهنمایی، فقدان تنوع در فرایند آموزشی- یادگیری، عدم اعتماد در توانایی ریاضی و عدم درک فایده های ریاضی - و عوامل شخصی مانند - خجالتی بودن، پایین بودن عزت نفس، پذیرفتن ریاضیات به عنوان یک حوزە مردانه - برمیگردد.
